بدرود، شاعر روشنی و امید!
[شهروند] و بالاخره بعد از یک دوره نسبتا طولانی درگیری با تبعات سکته مغزی، محمدعلی بهمنی یکی از بزرگ‌ترین شاعران غزل‌سرای این آب و خاک در ۸۲ سالگی درگذشت. خبری تلخ‌تر از زهر- که رسانه‌ها در اولین ساعات روز گذشته به نقل از عباس سجادی سخنگوی ستاد پیگیری وضعیت حال استاد محمدعلی بهمنی اعلام کردند. به گفته این شاعر نزدیک به زنده‌یاد بهمنی؛ با اینکه در آخرین لحظات پزشکان تلاش کردند با احیای قلبی وضعیت حال استاد را به پایداری برسانند؛ اما پس از دوبار احیای قلبی این مهم میسر نشد و محمدعلی بهمنی آسمانی شد. پروازی که شامگاه جمعه اهالی ادب و فرهنگ را سیاه کرد، از بس که سروده‌هایش به دل می‌نشست و در دل جای می‌گرفت...
گفته می‌شود که آیین تشییع این شاعر بزرگ معاصر در تهران و تدفین ایشان در بندرعباس برگزار خواهد شد- که زمان آن در اطلاعیه‌های بعدی به اطلاع عموم دوستداران استاد خواهد رسید.
محمدعلی بهمنی شاعر و غزل‌سرای متولد سال ۱۳۲۱ دزفول اول‌بار توسط فریدون مشیری کشف شد- که در ۱۰ سالگی شعری را که بهمنی برای مادرش سروده بود، در مجله «روشنفکر» چاپ کرد.
بهمنی که از سال ۱۳۴۵ همکاری خود را با رادیو آغاز کرده و برنامه صفحه شعر را با همکاری شبکه استانی خلیج فارس ارائه داده بود؛ در زمینه شعر یکی از بالابلندترین هنرمندان دهه‌های اخیر بود و با مجموعه‌هایی چون «باغ لال»، «در بی‌وزنی»، «گیسو، کلاه، کفتر»، «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود» و «شاعر شنیدنی است» یکی از پرمخاطب‌ترین شعرای بعد از انقلاب به شمار می‌آمد. او که بسیاری از آثارش از چاپ دهم نیز فراتر رفته بود، در سال ۱۳۷۸ غزل‌سرای نمونه کشور شده بود و در سال ۱۳۸۵ در نخستین دوره جشنواره شعر فجر نیز به اتفاق حسین منزوی برگزیده بخش شعر کلاسیک شده و در فهرست چهره‌های ماندگار شعر قرار گرفته بود.
زنده‌یاد بهمنی در عرصه ترانه نیز یکی از توانمندترین و موثرترین ترانه‌سرایان سال‌های اخیر بود و هنرمندان زیادی در عرصه موسیقی از جمله زنده‌یادان ناصر عبدالهی و حبیب محبیان، عماد رام، همایون شجریان، علیرضا قربانی و بسیار خوانندگان محبوب دیگر اشعار و ترانه‌های او را خوانده بودند.
علیرضا بدیع شاعر و ترانه‌سرا که یکی از شاگردان زنده‌یاد بهمنی بود، می‌گوید: «استاد در مصاحبه‌ای زمان درگذشت قیصر امین‌پور گفته بود: ای‌وای شعر؛ و الان باید بگوییم ای‌وای غزل. بله، بهمنی واقعاً یکی از بزرگ‌ترین غزل‌سراها و آخرین غزل‌سرای راستین بود. واقعا وای به غزل»!
این شاعر و ترانه‌سرا به بهانه درگذشت استاد گنجینه خاطراتش با محمدعلی بهمنی را می‌کاود و اولین چیزی که به یاد می‌آورد، عشق او به زندگی است: «محمدعلی بهمنی سرشار از زندگی بود. زندگی را خیلی دوست داشت و این را می‌توانستیم از صحبت‌هایش و تلاش و مقاومتی که در این هفته کرد، فهمید. بهمنی زندگی را دوست داشت و با لبخند و رفتار و نزاکت ذاتی، این را نشان می‌داد. شعرش سرشار از عشق و محبت و دوست‌داشتن بود. بدون هیچ کینه و کدورتی آمد و مانند یک کودک پاک و معصوم رفت. این شاعر در معنای واقعی کلمه پاک بود. با عشق بود. بدون کدورت و کینه بود و از این بابت دل همۀ ما آرام است. روحش شاد باشد که جز عشق و محبت چیزی نخواست و هیچ‌کس بدون استثنا خاطرۀ بدی از ایشان ندارد. به‌نظر این اتفاق، سرافرازی بزرگ برای یک آدم است».
سعید بیابانکی، شاعر و منتقد ادبی، اما، در صحبت درباره محمدعلی بهمنی می‌کوشد جنبه شعری آثار او را مورد واکاوی قرار دهد: «محمدعلی بهمنی یکی از مهم‌ترین غزل‌سرایان سده اخیر بود؛ یکی از شاعرانی که به غزل‌نیمایی یا پسانیمایی شُهره بود. دلیل این که می‌توان آقای بهمنی را شاعر غزل نیمایی معرفی کرد، این است که خیلی از شاعران بعد از طرح نظریات نیما (یوشیج) مسیر قبل را رفتند و تلاش کردند شعر گذشتگان را سرمشق شعر خود، قرار دهند؛ اما امثال آقایان بهمنی و حسین منزوی و خانم سیمین بهبهانی سرمشق غزل خود را، زندگی انسان امروز قرار دادند. این موضوع عمده‌ترین تفاوت آقای بهمنی با امثال آقای ابتهاج است. این امر البته در حوزه ترانه‌سرایی هم مصداق دارد و به همین دلیل هم هست که ترانه‌های بهمنی ورد زبان خاص و عام می‌شود- که این را در ترانه «بهار بهار چه اسم آشنایی/ صدات میاد اما خودت کجایی» می‌بینیم که نوید سال نو را می‌دهد و در حافظه‌ها جا خوش کرده و این جا خوش کردن مهم است».
بیابانکی با بیان اینکه بهمنی خیلی‌ها را به شعر علاقه‌مند کرد، می‌گوید: «او نسلی را با زبان ساده و روان و مفاهیم عاشقانه و انسانی به شعر نزدیک کرد و آن‌ها را با شعر آشتی داد. بهمنی خیلی‌ها را شاعر کرد. شاعران نسل جوان امروز که در شعر نامی دارند و صاحب سبک و ذوقی هستند، قطعا با واسطه یا بی‌واسطه وامدار آقای بهمنی هستند- که غزلش وامدار زمان و مکان خاصی نیست یا حتی به طیف فکری، سیاسی و اجتماعی خاصی تعلق ندارد. غزل بهمنی مال همه است و این موضوع مهم است و باعث شده شعرش جایگاهی مانند جایگاه شاعران بزرگ فارسی را پیدا کند».
بیابانکی درباره امیدی که در شعرهای بهمنی وجود دارد، عقیده دارد که «شعر بهمنی، شعر شفاف و روشنی است، شعر تیره و تاریکی نیست. معتقدم انتشار یأس وظیفه هنرمند نیست، یأس توسط دیگران تولید می‌شود و وظیفه هنرمند انتشار امید است، آقای بهمنی این وظیفه را به شکل اعلی انجام داد».
از زبان دیگران
او جانی تازه به غزل داد
غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی: روان‌شاد محمدعلی بهمنی به همراه تنی چند از شاعران هم‌روزگارش جانی تازه به قالب غزل بخشید و کوشید از ظرفیت‌های این گونۀ کهن برای بیان سخن انسان معاصر بهره گیرد. زبان او در غزل‌ها و ترانه‌هایش نرم و روان و آهنگین و سرمشق شاعران جوان‌تر بود و یکی از رازهای توجه شعردوستان و شعرخوانان به سروده‌هایش، زبان و بیان تازه و امروزین او و نزدیکی آن به هنجار گفتار بود.
محمدالله‌یاری فومنی مدیرعامل بنیاد رودکی: محمدعلی بهمنی یکی از بزرگان غزل معاصر ایران بود. شاعر بزرگی که با غزلهای او ، دوره بازگشت به خویش در شعر اجتماعی پرشور و آرمان‌گرای دهه شصت آغاز شد. او عشق را به غزل تزریق کرد و در تکوین و تکامل جریان شعری غزل، طی دهه‌های اخیر نقشی بسزا ایفا کرد و آثاری ماندگار از خود برجای گذاشت.
رضا اسماعیلی منتقد: زبان شعر بهمنی، ساده، صمیمی و صادقانه است، در غزل بهمنی پیچیدگی نمی‌بینیم، انگار او با ما در غزل حرف می‌زند. یکی دیگر از خصوصیات او حشر و نشر «نشست و برخاست» با جوانان بود. بهمنی برای جوانان ارزش قائل بود و می‌گفت که شعر آینده ایران را باید جوانان بسازند.
ستایش علیرضا قزوه از زنده‌یاد بهمنی
غزل پارسی امروز یتیم است یتیم...
علیرضا قزوه نویسنده، شاعر و رئیس مرکز دفتر شعر، موسیقی و سرود صداوسیما به مناسبت درگذشت محمدعلی بهمنی شعری سروده که بخش‌هایی از آن را می‌خوانیم:
«کرد هجران تو یکباره دلم را به دو نیم
غزل پارسی امروز یتیم است یتیم
بهمنی رفت و شدم گرم تماشای غمش
که تماشای غم یار عذابی ست الیم
نّه شهریور در جان و دلم زلزله شد
نه فقظ زلزله افتاد به جان تقویم
مهربان! خوب من! این‌ها مشتی خاطره‌اند
پرم از خاطره شیرین زآن یار قدیم
همه شب در باران عطر سخن‌های شماست
وز غزلهای تو می‌گوید هر روز نسیم
مرحبا آجرک الله بزرگا مردا
که غزلهای تو بشکوه و قوی بود و قویم
سوره فاتحه خوانید به یادش همگی
مغفرت خواهید از حضرت رحمان و رحیم
بارالها تو بزرگی، تو بزرگی تو بزرگ
نازنینا تو کریمی تو کریمی تو کریم
«اسمع» ای عقل، که تو شهره عقل و عشقی
باد پاداشن تو راحتی و ناز و نعیم
«افهم» ای عشق، خداوند نگهدارت باد
ما سپردیم شما را به خداوند عظیم»
پیام‌های مقامات کشور درباره درگذشت آقای شاعر
فقدان یک شاعر ایران دوست
در پی درگذشت محمدعلی بهمنی شاعر و غزل‌سرای محبوب کشور؛ رئیس‌جمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی، معاون ریاست‌جمهوری و جمعی دیگر از مقامات کشور فقدان این شاعر ارجمند را تسلیت گفتند.
مسعود پزشکیان تصریح کرد: «این شاعر توانمند و دارنده «تندیس خورشید مهر» به عنوان برترین غزل‌سرای کشور با سبک خاص و ذوق هنرمندانه، جذابیتهای خاصی به اشعار خود و غنای فراوانی به ادبیات ملی بخشید و نام و یادی ماندگار از خود بر جا گذاشت».
محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در پیام تسلیت خود درباره درگذشت محمدعلی بهمنی گفت که «این چهره ماندگار با آثار ارزشمند خویش در پیوند شعر امروز با مردم و نسل جوان، نقشی تاثیرگذار ایفا کرده و دستاوردهای ادبی‌شان در گنجینه معنوی و فرهنگی کشور به یادگار خواهد ماند».
در پیام تسلیت محمدرضا عارف نیز آمده که مرحوم محمدعلی بهمنی یک شاعر و ادیب معاصر ایران‌دوست و عدالت‌طلب بود: «ایران سرافراز شاعر بلندآوازه و صاحب نام خود و یکی از سرآمدان شعر و ادب پارسی را از دست داد، محمد علی بهمنی، غزل سرای نام‌آشنای کشورمان با قریحه لطیف و شیوایی بیانش محبوب خاص و عام بود، ایران دوستی که همواره دلسوز منافع ملی و طالب عدالت بود، جهان‌وطنی که عاشق ایران و مردمش بود»!
