روزنامه اعتماد
1403/06/11
وزير جديد و دانشگاه نوآور و كارآفرين
استقرار دولت جديد، نويدبخش روندهاي نو براي ارتقاي عملكرد نظام آموزش عالي كشور است. گسترش كمّي نظام دانشگاهي در دهه‌هاي گذشته مي‌تواند مبنايي براي بازنگري در سياست‌ها و روي آوردن در كيفي و كارآمدسازي نظام علمي كشور، متناسب با اهداف دانشگاه نوآور و كارآفرين باشد. اقدامات، برنامه‌ها و تجربه‌هاي دانشگاه‌هاي نوآور و كارآفرين نشان مي‌دهد كه براي تحقق اين امر دانشگاه بايد داراي استقلال قابل توجه و معناداري از دولت و همزمان تعاملات گسترده و سازنده‌اي ميان چهار بخش دانشگاه، دولت، جامعه و صنعت برقرار باشد. نخستين پيش‌نياز براي تحقق دانشگاه نوآور و كارآفرين آن است كه دانشگاه، در اين خصوص اهداف راهبردي قابل دستيابي طراحي كرده باشد و بر الزامات و اسباب و ابزار آن كنترل داشته باشد. دومين پيش‌نياز ضرورت وجود همكاري دانشگاه با ساير بخش‌هاست. دانشگاه نوآور و كارآفرين بايد در متن، نيازها و مسائل جامعه و محيط پيراموني خود باشد. گسترش رابطه با شركا و ذي‌نفعان بالقوه، بايد نگرش راهبردي و اولويت سياستي دانشگاه باشد. به لحاظ تاريخي، اگر چه مفهوم نوآوري و كارآفريني از منظر اجتماعي و اقتصادي و از ابعاد فردي و سازماني و ميزان موفقيت و دستاوردها در مناطق، كشورها و دانشگاه‌ها متفاوت بوده است، اما كارآفريني علمي و حركت به سوي دانشگاه نوآور و كارآفرين، با مفاهيم متعدد، در بسياري از كشورها از دهه‌هاي پيش آغاز شده و رو به گسترش است. اغلب صاحب‌نظران و مديران دانشگاهي، ضرورت و آينده كارآفريني دانشگاهي را درخشان‌تر از وضعيت گذشته و حال آن مي‌دانند. البته بديهي است كه چالش‌هاي زيادي در مسير تحول دانشگاه‌هاي سنتي به دانشگاه‌هاي نوآور و كارآفرين به ويژه در مفهوم توسعه كاركردهاي آموزشي و پژوهشي و كارآفريني اجتماعي وجود دارد و اين چالش‌ها مسير نوآوري و كارآفريني را دشوار مي‌كند. اما حركت برنامه‌ريزي شده، نوآوري نظام‌يافته و سختكوشي جامعه دانشگاهي از يك سو و تدابير و ابتكارهاي سياستي از سوي ديگر مي‌تواند تضميني بر كارآفريني علمي و دگرگوني به سوي دانشگاه نوآور و كارآفرين باشد. از منظر آينده‌پژوهي، كارآفريني علمي در ابعاد اجتماعي و اقتصادي يكي از گزينه‌هاي اصلي دانشگاه‌هاي معتبر است و بي‌اعتنايي به آن مي‌تواند دانشگاه و جامعه را دچار چالش كرده و اين دو قطب را از امتيازات هم‌افزايي محروم سازد. وظيفه رهبران علمي، هدايت روشمند نهاد و جامعه دانشگاهي، به سوي كارآفريني علمي و مراقبت از سلامت مسير و پيشگيري پيوسته از انحراف از چارچوب توسعه پايدار است. به عبارتي، در افق پيش‌رو، اتخاذ الگوي مناسب و اثربخش براي كارآفريني علمي و توسعه دانشگاه نوآور و كارآفرين، حايز اهميت خواهد بود. از سوي ديگر، الگوي دانشگاه نوآور و كارآفرين مختص يك كشور يا گروهي از كشورها نيست. همه نظام‌هاي دانشگاهي، از جمله در ايران از سطحي از نوآوري و كارآفريني برخوردارند. ظرفيت و قابليت نوآورانه و كارآفرينانه اين مراكز علمي را مي‌توان با گسترش تعاملات محيطي، هدف‌گذاري مجدد و انتخاب سياست‌ها و راهبردهاي كارآمد، فعال‌تر كرد.مي‌توان مفهوم، كيفيت و راهبردهاي دانشگاه نوآور و كارآفرين را متناسب با جوامع محلي، متفاوت و متنوع كرد. اين امر به مقتضاي مسووليت اجتماعي و محلي دانشگاه رخ مي‌دهد. در واقع به كارگيري يك الگوي جهان‌شمول، در اين خصوص، با اهداف و فلسفه اين نسل از نهاد دانشگاه منافات دارد.
در مجموع، به نظر مي‌رسد بناي دانشگاه نوآور و كارآفرين مستلزم تدارك مولفه‌هاي متعددي است كه عمده اين عناصر به عنوان نقطه آغاز حركت به سوي دانشگاه نوآور و كارآفرين قابل مشاهده و توصيه است:
1) دانشگاه نوآور و كارآفرين داراي هسته رهبري و نظام مديريتي قدرتمند است و با چشم‌انداز و راهبرد ويژه اداره مي‌شود.
2) دانشگاه نوآور و كارآفرين از ساختارهاي گسترش مرزهاي نظام و نهاد دانشگاه شامل دفاتر اشتغال و كاريابي براي دانش‌آموختگان، دفاتر انتقال فناوري، پارك‌هاي علم و فناوري، مراكز رشد و انواع سازوكارهاي موثر براي تعامل مستمر با محيط و جامعه، برخوردار است.
3) دانشگاه نوآور و كارآفرين داراي مسيرها و راهكارهاي تامين مالي متنوع بوده و از سبد بودجه و منابع مالي متوازني از جريان‌هاي درآمدي متعدد بهره‌مند است.
4) دانشگاه نوآور و كارآفرين داراي پايه علمي قوي و قدرتمند در حوزه‌هاي آموزش، پژوهش، پژوهش ميان‌رشته‌اي، چندرشته‌اي و فرارشته‌اي است.
5) دانشگاه نوآور و كارآفرين از فرهنگ كارآفريني نهادي يكپارچه در همه عناصر و اجزاي نهاد دانشگاه بهره مي‌گيرد. اصولا بناي دانشگاه نوآور و كارآفرين بدون توسعه فرهنگ كارآفريني متناسب، امكان‌پذير نيست. بنابراين فرهنگ نوآوري و كارآفريني يكي از بال‌هاي اين نظام دانشگاهي، در ابعاد فردي، جمعي و نهادي است. اين امري فرهنگي و قابل طراحي و توسعه است.
اميد مي‌رود وزير جديد و مديران علوم، تحقيقات و فناوري و دانشگاها و موسسه‌هاي آموزش عالي ايران در انديشه برنامه‌ريزي راهبردهاي گذار و توسعه به دانشگاه‌هاي نوآور و كارآفرين و تحقق الزامات سياستي و فرهنگي آن باشند.
عضو هيات علمي دانشگاه و سياست‌پژوه
سایر اخبار این روزنامه
شاخص ما رضایت مردم است
وزير علوم: تخلف دولت سيزدهم در اخراج استادان بررسي مي‌شود
ممنوع‌الكاري هنرمندان غير‌قانوني است
رييس‌جمهور دنبال ريشه‌هاي خطاي پرونده لاهيجان است
نويسنده‌اي كه تقليدپذير نيست
تاريك و روشن 4 چالش اقتصادي
چگونگي مواجهه با نقد
وزير جديد و دانشگاه نوآور و كارآفرين
شرق كشور و مسووليت رييس‌جمهور
وفاق ملي نيازمند پاسخ مثبت منتقدان
واكاوي يك نامه
ايران و امريكا چرا رفع تخاصم امكان‌پذير نيست؟
كه هست از پي شام سياه صبح سپيد
موزون‌سراي ناموزوني
زيستن با غربت در سايه اوهام شيرين
پادشاهان جلوي در
چگونگي مواجهه با نقد
وزير جديد و دانشگاه نوآور و كارآفرين
شرق كشور و مسووليت رييس‌جمهور
وفاق ملي نيازمند پاسخ مثبت منتقدان
واكاوي يك نامه
