[شهروند] در شرایطی که چند هفته بیشتر برای معرفی نماینده سینمای ایران به رقابت اسکار بهترین فیلم بین‌المللی زمان باقی نمانده، به ‌نظر می‌رسد که سینمای ایران امسال کار سختی برای انتخاب و معرفی نماینده‌اش به اسکار دارد و به‌عبارت بهتر، با توجه به اسامی فیلم‌هایی که تاکنون روی پرده رفته‌اند، گزینه‌های زیادی برای معرفی در اختیار ندارد. نکته مهم در این میان این‌که هنوز هیأت انتخاب نماینده سینمای ایران در اسکار نیز طبق اخبار و گزارش‌های موجود کار جدی خود را آغاز نکرده- و این می‌تواند حواشی و حرف و حدیث‌های موجود را افزایش دهد. این مطلب به این بهانه تنظیم شده است و نگاهی گذرا و کلی دارد به آثاری که می‌توانند به‌عنوان نماینده سینمای ایران به رقابت اسکار بهترین فیلم بین‌المللی معرفی شوند.

 درباره مسایلی مانند معرفی نماینده ایران در اسکار یا هر جشنواره دیگری محمد حقیقت سینماگر و روزنامه‌نگار همکار جشنواره‌های مختلف جهانی حرف‌های زیادی برای گفتن می‌تواند داشته باشد. این روزنامه‌نگار قدیمی در این زمینه می‌گوید که «همه‌ساله در این فصل کمیته انتخاب کشورهای مختلف  شروع به معرفی فیلم‌های برتر خود به آکادمی اسکار می‌کنند تا شاید در رقابت بهترین فیلم بین‌المللی سال شانسی داشته باشند- و البته امسال هم در این رابطه تا به امروز چندین و چند کشور مختلف فیلم‌های خود را مشخص و معرفی کرده‌اند. ایران ولی با این که پیش از این موفق شده با دو فیلم از اصغر فرهادی دو جایزه اسکار بدست آورد؛ اما در حال حاضر به‌نظر می‌آید مسئولان دولتی سینما در بنیاد فارابی فعلا ایده خاصی در این باره ندارند یا هنوز روی هیچ فیلمی که تا حدی بتواند شانسی داشته باشد، توافقی نتوانسته‌اند بکنند». محمد اطبایی، پخش‌کننده بین‌المللی سینما دیگر گزینه‌ای است که می‌تواند در این زمینه حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد. این پخش‌کننده شناخته‌شده اما به ترسیم و توصیف وضعیت نامناسب حال حاضر ایران بسنده کرده و مانند محمد حقیقت می‌گوید که به نظر هنور اجماعی برای معرفی نماینده سینمای ایران به اسکار ایجاد نشده است. او می‌گوید: «سینمای ایران که با فتح جایزه‌هایی مهم از رویدادهای معتبر سینمایی دنیا بر اعتبار دیرین خود بیش از پیش افزوده بود، در یکی دو سال گذشته روندی کاملا نزولی را در پیش گرفته- و با این که چند فیلم ایرانی در این مدت در جشنواره‌های بین‌المللی حضور داشتند، اما می‌توان گفت که آن‌چه به عنوان جریان رسمی سینمای ایران شناخته می‌شد، تقریبا در حال حذف از عرصه بین‌المللی است، که جدی‌ترین شواهد این موضوع را در خالی بودن سبد سینمای ایران برای معرفی یک فیلم مناسب به آکادمی اسکار می‌توان دید».

 دست‌های خالی
اما به هر شکل، چه سینمای ایران شانسی در اسکار داشته باشد و چه نه؛ گریزی از معرفی نماینده ایران به اسکار نیست. نماینده‌ای که دست‌کم باید به مدت یک هفته در کشور یا یکی از کشورهای تولیدکننده اثر اکران عمومی شده باشد. نکته ناراحت‌کننده این که - همان‌طور که محمد حقیقت و محمد اطبایی به تاکید عنوان کردند- حتی به رغم این قواعد گل‌وگشاد هم سینمای ایران در این رویداد خالی به نظر می‌رسد. در واقع از میان فیلم‌هایی که امسال روی اکران را دیده‌اند، فیلم‌هایی که روی معرفی به اسکار را داشته باشند، کم‌شمارند- و البته خود این آثار هم به‌رغم بازار خوبی که بعضی‌شان داشتند، چندان ادعایی ندارند و می‌دانند که در حد و اندازه سینمای ایران برای معرفی به اسکار نیستند.

قانون اسکار
تاریخ مورد قبول اسکار امسال برای شروع به اکران ۱۱ آبان سال ۱۴۰2 به بعد است. از این زمان تا امروز ۴۸ فیلم در ایران روی پرده رفته‌اند- که جدی‌ترین و قابل قبول‌ترین‌هاشان فیلم‌های «آبی روشن»، «آپاراتچی»، «آسمان غرب»، «ایلیا جست‌وجوی قهرمان»، «بی‌بدن»، «پرویز خان»، «پول و پارتی»، «تاوان»، «تگزاس ۳»، «تمساح خونی»، «خجالت نکش ۲»، «در آغوش درخت»، «روایت ناتمام سیما»، «روزی روزگاری آبادان»، «ساعت ۶ صبح»، «سال گربه»، «مست عشق»، «مصائب شیرین۲»، «چرا گریه نمی‌کنی؟»، «حدود ۸ صبح»، «عامه‌پسند» و «ویلای ساحلی» بوده‌اند. در واقع این‌ها فیلم‌هایی هستند که به لحاظ قانونی، امکان معرفی به اسکار  را دارند.

کدام فیلم‌ها
اما از بین آثاری که از نظر قانونی واجد شرایط معرفی به اسکار هستند؛ به نظر می‌رسد که سه فیلم «مست عشق»، «بی‌بدن» و «چرا گریه نمی‌کنی؟» بیشترین شانس را برای معرفی به عنوان نماینده ایران داشته باشند- با این‌که مشخص است که در خود اسکار شانسی نخواهند داشت! اولین فیلم فهرست «مست عشق» ساخته حسن فتحی است که اگرچه شرایط لازم برای معرفی به اسکار را دارد اما فراموش نباید کرد که فیلم اسکارپسندی نیست و منتقدان سینمایی نیز امتیاز بالایی به آن نداده‌اند. با‌این‌حال در استانداردهای امسال سینمای ایران بخت بیشتری نسبت به دیگران دارد و به احتمال زیاد نماینده سینمای ایران در این رقابت خواهد شد.

ایرانی‌های دیگر
سینمای ایران در اسکار امسال علاوه بر نماینده ایران فیلم‌ها یا به عبارتی نماینده‌های دیگری هم خواهد داشت. یکی از این نماینده‌ها فیلم «دانه‌ انجیر معابد» ساخته محمد رسول‌اف است که با این که تماما در ایران، با سوژه ایرانی، به زبان فارسی، با هنرپیشه‌های ایرانی و با تکنیسین‌های ایرانی ساخته شده؛ اما در عوض‌ از سوی کشور آلمان برگزیده و به اسکار معرفی شده است».  
محمد حقیقت درباره این اتفاق می‌گوید: «سابقه این‌که فیلم یک فیلمساز ایرانی، توسط کشور دیگری معرفی شود؛ به فیلم «دونده» اثر درخشان امیر نادری برمی‌گردد که آمریکا در سال ۱۹۸۶ آن را به آکادمی اسکار معرفی کرد، ولی مورد قبول واقع نشد زیرا در آن زمان قانون اسکار بدین گونه بود که حتما باید کشور مبدا که تهیه‌کننده فیلم است به طور رسمی چنین درخواستی را ارسال می‌کرد، که این کار عملی نبود و نشد و متاسفانه امیر نادری این شانس را از دست داد». به گفته محمد حقیقت؛ «البته در این زمینه فیلم‌های دیگری هم بودند؛ مثل «پرسپولیس» یا «عنکبوت مقدس» و «زیر سایه»- که البته تقریبا همگی با این‌که نگاهی منفی با تحولات ایران داشتند، اما در اسکار ناکام ماندند.»