دورنمای روابط راهبردی ایران و روسیه
گروه سیاسی: موضع دولت روسیه در ارتباط با ایجاد کریدور زنگزور – لاچین توسط جمهوری آذربایجان، گمانه‌زنی‌هایی را در رابطه با وجود تضاد منافع و حتی تنش میان تهران و مسکو مطرح کرده بود. در سطح داخلی ایران نیز رسانه‌ها و افکار عمومی انتقاداتی جدی و گسترده را نسبت به موضع‌گیری سران کرملین ابراز کرده بودند.
به گزارش «تجارت»، گمانه‌زنی پیرامون اختلاف‌نظر مسکو و تهران در شرایطی مطرح شد که از یک سو، دولت چهاردهم به ریاست مسعود پزشکیان به تازگی اداره امور را در پاستور عهده‌دار شده است و از سوی دیگر، موضوع احتمال تنش‌زدایی و آغاز مذاکرات میان ایران و غرب بعد از انتخابات آمریکا بیش از هر زمان دیگری مطرح شده است. در چنین فضایی به میان کشیده شدن بحث تنش در روابط میان ایران و روسیه یک مساله جدی را در پیش‌روی دولت جدید قرار داد. اینکه آیا تهران در 4 سال آینده به سمت گرم شدن روابط با روسیه گام بر می‌دارد یا اینکه سطحی از سردی را در مناسبات دو طرف شاهد خواهیم بود؟
در چنین فضایی بود که سفر علی‌اکبر احمدیان، نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی به روسیه برای حضور در اجلاس بریکس تا حدود زیادی از موضوع تنش تهران و مسکو رفع صورت مساله کرد. اساسا ایران و روسیه طی قریب به یک دهه گذشته، سطحی قابل توجه از همکاری و هماهنگی (نه اتحاد) را در حوزه مسائل سیاسی و امنیتی با یکدیگر داشته‌اند. در سال‌های اخیر نیز حتی دو طرف به سمت ایجاد انعقاد قرارداد همکاری‌های استراتژیک گام برداشته‌اند. در دولت پزشکیان نیز به نظر نمی‌رسد اراده‌ای برای کاهش سطح همکاری‌ها با روسیه وجود داشته باشد.
تاکید پوتین بر اتحاد راهبردی ایران و مسکو
«علی‌اکبر احمدیان»، نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی روز سه‌شنبه هفته گذشته در چهارمین اجلاس مقام‌های عالی امنیتی بریکس در سن‌پترزبورگ روسیه شرکت و در اجلاس بریکس حضور پیدا کرد. احمدیان در حاشیه این نشست با برخی از همتایان و مقام‌های سیاسی و امنیتی بریکس و نیز مقامات عالی رتبه روسیه دیدار و گفت‌وگو کرد. در مهم‌ترین دیدار او با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه دیدار داشت. نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی در دیدار با ولادیمیر پوتین که در اقامتگاه تابستانی پوتین در سن‌پترزبورگ انجام شد، ضمن ابلاغ سلام مقام معظم رهبری به رئیس‌جمهور روسیه با اشاره به آغاز به کار دولت جدید در ایران، تاکید کرد که رویکرد توسعه مناسبات دوجانبه ایران و روسیه در دولت «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران نیز ادامه خواهد داشت. همچنین رئیس‌جمهور روسیه در این دیدار، روابط دوجانبه این کشور با جمهوری اسلامی ایران را «راهبردی» توصیف کرد. پوتین گفت: باید توجه داشته باشیم که در سال‌های اخیر روابط دوستانه روسیه و ایران پویایی بیشتری پیدا کرده است. همه این پیشرفت‌ها، عمدتاً با حمایت رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله آقای «سید علی خامنه‌ای» اتفاق می افتد. از شما می‌خواهم بهترین و مهربان ترین آرزوهای من را به ایشان برسانید.
رئیس‌جمهور روسیه با اشاره به برگزاری نشست آتی سران گروه بریکس (اول تا سوم آبان ۱۴۰۳) افزود: روسیه منتظر رئیس‌جمهور جدید ایران در نشست بریکس در کازان خواهد بود. او گفت که در جریان نشست آتی بریکس در کازان با رئیس‌جمهور ایران دیدار جداگانه‌ای خواهم داشت. رئیس‌جمهور روسیه با اشاره به روند تدوین موافقت‌نامه همکاری‌های جامع بلندمدت ۲ کشور اظهار کرد: روسیه منتظر سفر جداگانه رئیس‌جمهور ایران برای امضای توافقنامه جدید مشارکت راهبردی است. پوتین با بیان اینکه روسیه مصمم به همکاری با ایران در حوزه‌های مختلف است، یادآور شد: حجم مبادلات تجاری ۲ کشور در ۶ ماهه نخست سال جاری میلادی، حدود ۱۰ درصد افزایش داشته است. رئیس‌جمهور روسیه با ابراز خرسندی از اینکه همکاری با روسیه برای رئیس‌جمهور جدید ایران نیز یک اولویت است، توسعه کریدور شمال-جنوب را از پروژه‌های دارای اولویت ۲ کشور خواند و گفت: از مسیر مواصلاتی ایران حمایت می‌کنیم.
درخواست روسیه برای عدم دخالت غرب در مناسبات تهران با مسکو
علاوه بر موضع اخیر پوتین، «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه دیروز شنبه به خبرنگاران گفت: «همکاری بین روسیه و ایران در گذر زمان در بوته آزمون قرار گرفته است. این همکاری شامل عناصری در نقض الزامات بین‌الملل نیست یا تاثیر منفی بر امنیت یا توازن منطقه‌ای نمی‌گذارد.» طبق گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، دیپلمات ارشد روسیه گفت ۲ کشور در بسیاری از حوزه‌ها شامل اقتصاد، سیاست و حمل و نقل همکاری عمیقی دارند. معاون وزیر خارجه روسیه در ادامه گفت: «همکاری فنی-نظامی نیز بین ایران و روسیه وجود دارد. هیچ‌کس این را انکار نمی‌کند. اما این کار ایالات متحده نیست که مداخله و در مسائل دیگران دخالت کند. آن‌ها باید به مشکلات خود رسیدگی کنند.»
این اظهارات در شرایطی است که ریابکوف روز پنجشنبه هفته گذشته نیز با اشاره به اتهام‌زنی غرب درباره ارسال موشک‌های ایرانی به این کشور گفت که «بارها شواهد معتبری ارائه شده که نشان می‌دهد چنین همکاری وجود ندارد». او همچنین گفته بود: اگر آمریکایی‌ها همچنان می‌خواهند به صادرات برخی کالاهای ایران به روسیه بپردازند، این مشکل آن‌هاست. بارها شواهد معتبری ارائه شده است که نشان می‌دهد چنین همکاری وجود ندارد. جعل‌های بدخواهانه اساساً تنها چیزی است که ما از واشنگتن در مورد سیاست و تعامل ما با سایر کشورها می‌بینیم.
چرا دیدار پوتین و احمدیان مهم بود؟
در شرایطی کنونی، وجود موضوعاتی از جمله امضای توافقنامه جامع استراتژیک بین ۲ کشور، جنگ اوکراین و رابطه روسیه با غرب، اتهامات غرب به ایران در مورد فروش و ارسال موشک‌های بالستیک دور برد به روسیه، قفقاز جنوبی و گشایش راه‌های مواصلاتی بین آذربایجان و ارمنستان و سایر موضوعات، دیدار این ۲ مقام را ضروری کرد. از طرفی در سطح بین‌المللی شاهد تشدید رقابت آمریکا و روسیه و آمریکا و چین هستیم و ایران به عنوان شریک نزدیک روسیه به طور مرتب و طبیعی در حال رایزنی با روسیه است.
