چالش‌های برندهای ملی صنعت لوازم خانگی


گروه صنعت و تجارت: در حال حاضر حدود ۱۳۵۰ تولیدکننده بزرگ و کوچک لوازم خانگی در سامانه آماری وزارت صمت ثبت شده است که با وجود رشد و توسعه صنعت لوازم خانگی در کشور، تولیدکنندگان این صنعت با مشکلات زیادی دست‌‌به‌‌گریبان هستند؛ این بخشی از گفته عباس هاشمی، دبیر انجمن ملی صنایع لوازم خانگی است. اما اخیرا امید فاضلی نیا، دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در گفتگویی که با خبرگزاری مهر داشته نسبت به این حجم از تعداد تولیدکنندگان انتقاد کرده و در توضیح این مسئله گفته است: عدم سیاست‌گذاری اصولی و رشد فزاینده تولیدکنندگان خرد و ضعیف به جای حمایت از برندهای ملی و تقویت زنجیره‌های ارزش، دیگر آسیبی است که دامن‌گیر این صنعت شده است. رشد بی‌ضابطه و قارچ‌گونه واحدهای تولیدی خرده‌پا هیچ کمکی به صنعت تولید لوازم خانگی در کشور نمی‌کند و با مصرف منابع و مواد اولیه حتی باعث می‌شوند تولیدکننده‌های معتبر نیز به مرور از مدار تولید خارج شوند. مشکل دیگر این است که این برندهای کوچک و خرد معمولاً جایی در بازارهای جهانی نیز ندارند و توفیقی برای صادرات به دست نمی‌آورند. این در حالی است که بعد از رفتن نشان‌های خارجی که هم‌نوایی با تحریم‌های ظالمانه غرب بود، حالا دوباره ایجاد نشان ملی در صنعت لوازم خانگی کشور بر سر زبان مسئولان وزارت صمت افتاده و هدف از آن توسعه صادرات عنوان می‌شود. موضوعی که می‌بایست خیلی پیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت. در این رابطه معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گوید: باید برندهایی را با اجتماع واحدهای کوچک‌تر ایجاد کنیم تا بحث ادغام و همکاری صنایع کوچک‌تر با صنایع بزرگ‌تر شکل بگیرد. برخی از کارشناسان صنعت لوازم خانگی علت رشد قارچ‌گونه تولیدکنندگان لوازم خانگی را انحصار در بازار لوازم خانگی عنوان می‌کنند؛ اعمال ممنوعیت‌های وارداتی موجب شد تا برخی از تولیدکنندگان به واردات قطعات CKD و مونتاژ‌ها بدون تکنولوژی روی آورند و با این شرایط می‌توان گفت این تولیدکنندگان در سطحی نیستند که بتوانند صادرات داشته باشند. از سوی دیگر در نبود زیرساخت‌های صادراتی در این صنعت، تعدد شرکت‌های تولیدکننده نیز به مشکلی بزرگ در این بخش تبدیل شده است، به‌طوری‌که در حال حاضر ۶۰۰ برند با محصولات مختلف در حوزه صنایع کوچک و متوسط در حال فعالیت هستند که امکان رقابت در بین آنها وجود ندارد. از دیگر سوء، تعدد تولیدکنندگان لوازم خانگی که اغلب آن‌ها تنها مونتاژکار هستند، منجر به کاهش شدید تولید محصولات کیفی شده است به‌طوری‌که بازاری همچون کشور عراق نیز در حال از بین رفتن است این در حالی است که بازار لوازم خانگی عراق، بازاری مهم و گسترده است، اما ما برای حضور در آن کاری دشوار برای رقابت داریم؛ چرا که اولا خدمات پس از فروش تولیدکنندگان مناسب نبوده و از طرفی هزینه بالای تولید در کشور منجر به عدم رقابت در بازارهای صادراتی شده است به طوری که گفته می‌شود برای مثال قیمت یک یخچال فریزر ساخت کره‌جنوبی در بازار عراق با قیمت یک یخچال فریزر ایرانی برابر است، پس قطعا نمی‌توانیم در زمینه فروش کالاهای سفید در بازار عراق موفق عمل کنیم. در واقع می‌توان گفت که یکی از اصلی‌‌‌ترین چالش‌هایی که در تمام سال‌های گذشته اقتصاد ایران با آن مواجه بوده، بحث خام‌‌‌فروشی و صادرات کالا با ارزش افزوده پایین بوده است. برای صادرات پایدار، یکی از اصلی‌‌‌ترین موضوعات در اختیار داشتن یک برند مطرح و معروف در میان مقاصد صادراتی است.
در واقع در این عرصه‌‌‌ها صادرکنندگان ایرانی باید با رقبای مطرح و اقتصادهای بزرگی رقابت کنند و پیش‌نیاز این موضوع داشتن برندهای مطرح و شناخته شده است که متاسفانه در اقتصاد ما کمتر به آن توجه شده است.
اما با این وجود متولی دولتی این صنعت از رشد کمی و کیفی این صنعت رضایت دارد. محمدمهدی برادران، معاون وزیر صمت در این باره گفته است:صنعت لوازم‌خانگی ایران طی سال‌های گذشته از لحاظ کمی و کیفی رشد خوبی داشته و توانسته است علاوه بر نیاز داخل، نگاهی به بازار صادراتی کشورهای همسایه نیز داشته باشد. از طرفی با توجه به رقابتی شدن بازار از واحدهای تولیدکننده خواستیم، امسال با برنامه‌‌‌ریزی دقیق‌‌‌تر و به تفکیک، گروه‌‌‌های کالایی و محصولات خودشان را در قالب برنامه تولید اعلام کنند که از ابتدای سال تاکنون بیش از ۳۰۰واحد برنامه تولید سالانه خودشان را اعلام کرده و متعهد شدند بیش از ۱۸میلیون و ۵۰۰‌هزار دستگاه لوازم‌خانگی در برنامه، تولید کنند. بنا به گفته وی، در چهارماه ابتدای سال نسبت به مدت مشابه سال قبل، تولید در این حوزه، بیش از ۶‌ درصد رشد داشته و به عدد بیش از ۵ میلیون و ۳۵۰‌هزار دستگاه در چهارماه ابتدای سال رسیده است و این روند صعودی تا پایان سال ادامه خواهد داشت. با وجود این میزان تولیدکننده لوازم خانگی در کشور، اما در حال حاضر گفته می‌شود که بیش از 40 درصد تولید خانگی وابسته به واردات مواداولیه و قطعات است و تنها کمتر از 60 درصد عمق تولید داخل است.
گفته می‌شود که در حال حاضر مهم‌ترین چالش‌ها در صنعت لوازم خانگی نوسانات ارزی، صدور بخشنامه‌های متفاوت و خلق‌الساعه، افزایش قیمت مواد اولیه داخلی، وجود تولیدکننده‌نماها، عدم حمایت‌های دولتی از تولید داخلی، عدم ‌رقابت در بازار، عدم ‌ارائه کافی خدمات پس از فروش، معضل خرید لوازم خانگی بدون گارانتی است. آزادسازی ورود لوازم خانگی به کشور نیز بسیار مهم است و تا زمانی‌که رقابت در بازار ایجاد نشود، این صنعت پیشرفت نخواهد کرد. لازم به ذکر است معاونت بررسي‌های اقتصادي اتاق بازرگانی تهران، گزيده‌ای از وضعيت بخش‌های صنعت و معدن كشور منتشر كرد که بر اساس آن اواخر سال جاری در ۹ ماهه پارسال بيش از ۵.۳ ميليون دستگاه لوازم خانگی (شامل يخچال و فريزر، ماشين لباسشويی و كولر آبی) توليد شده كه حدود ۳۲.۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ افزايش داشته است. توليد اين سه محصول در مدت مشابه سال ۱۴۰۱ بيش از چهار ميليون دستگاه بوده و بر اساس اين آمار توليد اين سه محصول لوازم خانگی در ۹ ماهه سال ۱۴۰۲ حدود ۳۲.۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ افزايش داشته است.