فناوری چگونه «جاسوس قاتل» می‌شود؟

جوان آنلاین: همین چند روز پیش صدای انفجار‌های متعدد همزمان لبنان را لرزاند. زیاد طول نکشید تا فضای مجازی مملو از تصاویر زخمی‌های انفجار‌ها شود؛ تصاویر دلخراشی که خبر از قطع عضو‌های متعدد و نابینا شدن مقطعی و دائمی اعضای مردم لبنان می‌دادند و در تلاطم اخبار گوناگون، یک کلمه تبدیل به فراگیری (ترند) ثابت رسانه‌ها شد: «پیجر». پس از مدتی علت انفجار‌ها افشا شد و با توجه به تصاویر موجود، دستگاه‌های الکترونیکی ارتباطی موسوم به پیجر که به صورت انبوه در اختیار واحد‌های خدماتی، جهاد البناء (سازمانی مشابه جهاد سازندگی ایران به منظور آبادانی و ساخت وساز که از سال ۱۹۸۸ مشغول به کار است)، نیرو‌های نظامی و غیر‌نظامیان لبنانی بود، عامل این انفجار‌ها بود. هر چند به نسبت زخمی‌ها تعداد شهدا بسیار پایین بود، ولی به دلیل شدت انفجار‌ها و موقعیت پیجر‌ها (جیب لباس یا حمل‌دستی) تعداد بالایی مجروح قطع عضو گزارش شد و از همان لحظات اول انتقال مجروحان به مراکز درمانی آغاز شد. 
 
با توجه به گزارش‌های منتشر‌شده توسط رسانه‌های مختلف، درون باتری و «آی‌سی‌ها»‌ی این پیجر‌ها که از مبدأ تجاری تأمین شده‌بودند (امری رایج در ساختار ارتش‌ها) مواد انفجاری موسوم به پتن جاسازی شده‌بود و پس از داغ شدن باتری‌ها به واسطه سیگنال آلوده مخابره شده این مواد انفجاری به طور همزمان فعال شدند و انفجار‌ها را رقم زدند. پتن یک ماده منفجره حساس به حرارت و ضربه است و با حجم نسبتاً کم، انفجار‌های مهلک‌تری را نسبت به مواد مشابه شکل می‌دهد و در صنایع دارویی و ساختمانی کاربرد دارد. با توجه به اطلاعات منتشره در ساخت پیجر‌ها از پتن استفاده نمی‌شود و جای‌گذاری این ماده انفجاری در پیجر‌ها عملیات نفوذ و خرابکاری بوده و مشخصاً با توجه به تحولات منطقه و سوابق گذشته، این عملیات تروریستی توسط موساد و واحد ۸ هزارو ۲۰۰ صورت گرفته است. (عکس یک)
 شرح عکس یک: نمونه پیجر منفجر شده ساخت صنایع تایوانی گلد آپولو است که شرکت تایوانی فروش نمونه تایوانی را تکذیب کرده و نمونه منفجر شده را نمونه‌های تولید تحت لیسانس در صنایع بی‌ای سی مجارستان ذکر کرده که احتمالاً شرکت پوششی موساد بوده‌است.  پیجر چیست؟


پیجر دستگاه ارتباطی بی‌سیم مبتنی بر متن و صوت است و در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی کاربرد فراوان تجاری و نظامی داشت. گر چه همچنان در فعالیت‌های خاص و برخی فعالیت‌های تجاری همچنان پیجر عملیاتی است، ولی پس از سال ۲۰۰۰ و رشد شبکه‌های هوشمند ارتباطی به مرور استفاده از پیجر با سامانه‌های جدید‌تر بی‌سیم و تلفن همراه هوشمند جایگزین شد. این سیستم ارتباطی تا قبل از آغاز حملات توسط حزب‌الله عملیاتی بود و اصلی‌ترین دستگاه ارتباطی در شرایط صلح به شمار می‌رفت. 
یکی از سؤالات مطرح در فضای مجازی چرایی استفاده حزب‌الله از پیجر به جای بی‌سیم و تلفن‌های هوشمند است که در پاسخ باید گفت با توجه به همکاری عمده شرکت‌های ارتباطی دنیا استفاده از تلفن همراه هوشمند بسیار خطرناک است و تمامی اقدامات نیرو‌ها در این سری موبایل قابل‌رصد است. راجع به بی‌سیم هم، در شرایط صلح جلب توجه زیادی می‌کند و جان نیرو‌ها در خطر ترور قرار می‌گیرد. همچنین به واسطه عدم اتصال پیجر‌ها به اینترنت نسبت به نفوذ سایبری مصون بوده‌اند. لازم به ذکر است به دلیل نبودن بستر اینترنتی امن در لبنان برای انتقال داده و ارتباطات، مسئله استفاده از اینترنت در نبرد‌ها با تمام منافعی که دارد، بسیار خطرناک است و فضای تحت رصد دائمی به شمار می‌رود، چراکه تمامی شرکت‌های اپراتور اینترنتی جهانی طرف کار سازمان امنیت ملی امریکا (ان اس ای) هستند و این سازمان مستقیماً داده‌های موجود را با سامان تروریستی موساد در اشتراک می‌گذارد. دیگر دلیل استفاده از پیجر‌ها، سیستم یک سویه آن است که احتمال خرابکاری اطلاعاتی را منتفی می‌کند. البته این مسئله به معنی امنیت مطلق این سیستم نیست و همچنان خطر نفوذ و خرابکاری سایبری در جنگ الکترونیک و تکنولوژیک وجود دارد. نکته مورد توجه این است که با توجه به اطلاعات موجود، در این حملات خود پیجر‌ها هم آلودگی امنیتی داشتند و نسبت به پیجر‌های معمولی متفاوت بودند. با توجه به شواهد، عامل فعال شدن چاشنی انفجاری داغ شدن باتری‌های لیتیومی و حساسیت ماده انفجاری پتن نسبت به حرارت بوده‌است. یکی از فرضیه‌ها راجع به چرایی آسیب ناحیه صورت و چشم نیرو‌ها، بررسی حالت غیر‌عادی پیجر‌ها (داغ شدن) قبل از انفجار بوده‌است. 
فردای این اتفاق، عملیات جدیدی توسط باند تبهکار و تروریستی صهیونیستی آغاز شد و در فاز دوم تعدادی از بی‌سیم‌ها و یکسری تجهیزات الکترونیکی مانند موبایل‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها منفجر شدند. عملیات‌هایی که متأسفانه از سیستم عملیات قبلی پیروی می‌کرد و نسبت به عملیات اول فراگیرتر بود و با توجه به ماهیت تجاری اشیای الکترونیکی دستکاری شده (لپ‌تاپ و موبایل) غیر‌نظامیان بیشتری هدف حملات قرار گرفتند. متأسفانه مجروحان در این حملات آسیب بیشتری نسبت به عملیات اول دیدند و این سبک کثیف عملیات تروریستی (تروریسم الکترونیکی) باب جدیدی از وحشیگری در دنیا محسوب می‌شود، چراکه قربانی اصلی این حملات غیر‌نظامیان هستند، البته دشمن صهیون در حمله به غیرنظامیان ید طولایی دارد و در کمتر از یکسال تعداد ۴۱ هزارو ۲۷۲ نفر از غیر‌نظامیان فلسطینی را به شهادت رساند. (عکس ۲)
 شرح عکس ۲: دستگاه لمسی حضور و غیاب که منفجر شده‌است.
 
پیش از تشریح مسئله جنگ تکنولوژیک پیش‌رو، لازم است به یکی از شبهات رایج فضای مجازی پاسخ داده شود که چرا عملیات دوم بلافاصله بعد از عملیات اول شکل گرفت. دلیل این مسئله شکل‌گیری کمیته بررسی تجهیزات الکتریکی پس از عملیات اول (انفجار پیجر‌ها) بود که دشمن صهیونیست تجهیزات آلوده را در معرض کشف دید و عملیات دوم در واقع انهدام باقی سامانه‌های آلوده و عملیات پیشگیرانه پیش از کشف به دست یگان‌های امنیتی حفاظتی بوده‌است. 
با توجه به درگیری‌های اخیر داخلی و خارجی اسرائیل، به نظر می‌رسد نتانیاهو تنها منفذ حیات سیاسی‌اش را گسترش جنگ می‌بیند و باز کردن باب تروریسم الکترونیک به این جهت بوده‌است. با توجه به تحولات اخیر و پیش‌بینی تحولات پیش‌رو و جنگ تکنولوژیک پیش آمده، در دو مبحث جنگ و دفاع الکترونیک و جنگ سایبری به این مسئله می‌پردازیم:
۱: جنگ الکترونیک
جنگ الکترونیک یا جنگال (کوتاه‌شده جنگ الکترونیک) اصطلاحی نظامی و بیانگر کاربرد الکترونیک و امواج الکترومغناطیس در نبردهاست و شامل ارتباطات رادیویی، ایجاد اختلال در ارتباطات رادیویی دشمن و شنود (استراق سمع) گفتگو‌های دشمن است. افراد یگان جنگال می‌کوشند تحرک هر فرستنده‌ای را کشف، صدای هر گوینده‌ای را ضبط و هرگونه سامانه الکترونیکی تهدیدآمیز را نابود کنند. 
به کارگیری سایت‌های شنود متحرک مجهز به سامانه‌های رهگیری مراقب، استراق سمع، ضبط و ثبت فرستنده‌های فعال دشمن، پخش پارازیت شنود و فریب الکترونیکی اهمیت ویژه‌ای در این‌گونه عملیات دارد. تجهیزات شنود، سامانه‌های اختلالگر، جهت‌یاب‌های مختلف، رادار‌ها و سامانه‌های کشف و رهگیری و رمزشکن از لوازم یگان جنگال است. 
از روز‌های نخست جنگ، جنگ الکترونیک گسترده‌ای به صورت متقابل بین حزب‌الله و صهیونیست‌ها آغاز شد. دشمن صهیونیست با تمامی ابزار‌های شنود اعم از هواپیمای آواکس، هواپیمای جنگ الکترونیک، پهپاد‌های جنگال اقدام به رصد رادیویی سامانه‌های ارتباطی نظامی (بی‌سیم) وغیرنظامی (موبایل هوشمند) کرد و اماکن مختلف حزب‌الله را زیر بمباران و موشک‌باران قرارداد. 
در پاسخ به این اقدامات، یگان موشکی حزب الله سامانه‌های جاسوسی و جنگ الکترونیک اسرائیل را در مناطق مشرف به مرز‌های شمال و ارتفاعات جولان مورد هدف قرار می‌داد. نکته قابل‌توجه جنگ الکترونیک گسترده اسرائیل به واسطه اخلالگر‌های الکترونیک (جمر) روی موشک‌های ضد زره مورد استفاده حزب‌الله بود که به واسطه تکنولوژی پیشرفته موشک‌ها، جنگال اسرائیل تأثیری در عملیات آن‌ها نداشت و تمامی اهداف با دقت بالا مورد اصابت دقیق قرار گرفته‌اند. به ادعای صهیونیست‌ها عمده موشک‌های مورد استفاده حزب‌الله، موشک‌های سری الماس هستند. (عکس ۳)
 شرح عکس ۳: لحظاتی قبل از برخورد موشک به سایت راداری. همانطور که می‌بینید در عملیات موشک کوچک‌ترین اخلالی ایجاد نشده‌است.
 
دیگر اقدام حزب‌الله، جمع‌آوری سامانه‌های هوشمند و در معرض آلودگی سایبری مانند تلفن‌های هوشمند و سامانه‌های ارتباطی اینترنتی و متصل به جی پی اس جهانی بود تا بتوان تا جای ممکن تلفات را کاهش داد. امری که صهیونیست‌ها با پیش‌بینی آن، یکسری از سامانه‌های جایگزین ایمن‌تر مانند پیجر را از قبل دستکاری و وارد بازار کشور لبنان کردند. در واقع با پیش‌بینی تحت کاربری قرار گرفتن یکسری تجهیزات با اصالت تجاری و آلوده کردن تمامی آنها، مانند پیجر، گوشی هوشمند، لپ‌تاپ، دستگاه حضور و غیاب اداری به مواد منفجره در فاز حفاظتی با حزب‌الله درگیر شدند. مشخصاً این حمله تأثیری در اراده الهی و مردم منطقه در حذف غده سرطانی نخواهد داشت، ولی با توجه به اهمیت سامانه‌های ارتباطی در جنگ و لزوم بازنگری در تمامی سامانه‌ها و بازرسی مجدد باید در این مسیر بیش از پیش گام برداشته شود و این اقدامات اخیر نیز به معنی عدم پاسخ‌دهی به صهیونیست‌ها نیست و موج حملات انتقامی به پایگاه‌های نظامی رژیم همچنان ادامه دارد. 
۲: جنگ سایبری 
دیگر بستر جنگ تکنولوژیک، جنگ سایبری است که پیشتر به آن پرداخته شد. جنگ سایبری اشاره به درگیری‌ها در فضای مجازی با اهداف نظامی و سیاسی دارد. این مفهوم به جنگ اطلاعاتی اشاره دارد، درست به مانند جنگی واقعی که البته در مورد انگیزه‌های این جنگ و جنگ واقعی اختلاف‌نظر وجود دارد. تعریف دقیق جنگ سایبری به «اقدام‌های انجام شده توسط دولت یک کشور و سایر افراد به منظور نفوذ در رایانه‌ها و شبکه‌های سایر کشور‌ها جهت اقدام‌های تخریب و آسیب اشاره دارد که این روش از راه روش‌های الکترونیکی صورت می‌گیرد.» کشور‌هایی با فناوری و متخصصان عقب مانده از قافله جهانی، بازنده جنگ مجازی هستند. این جنگ می‌تواند اقتصاد را فلج کند، باب جدیدی از جنگ روانی را آغاز کند، اطلاعات خاص امنیتی را افشا کند و موجب درگیری‌هایی در داخل و خارج کشور‌ها گردد و بهره‌وری نیروی نظامی را کاهش دهد. با گسترش جنگ هر دو طرف از این ظرفیت‌ها بهره بردند. 
رصد شهروندان در قالب نفوذ به شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس اپ که هم در کشور‌های عربی محبوب است و هم ید طولایی در همکاری با سازمان‌های امنیتی نظیر موساد دارد، از اقدامات قابل توجه اسرائیل در جنگ سایبری بوده که نقش مهمی در شناسایی داشته‌است. فارغ از محتوای پیام‌ها که توسط ربات‌های نرم‌افزاری دائماً چک و بررسی می‌شود، حتی سیو کردن مخاطبان هم یکی از راه‌های نفوذ سایبری محسوب می‌شود. پس از دستور سید حسن نصرالله نسبت به جمع‌آوری موبایل‌های هوشمند و نام بردن از موبایل با لفظ «جاسوس قاتل»، مسیر نفوذ از این طریق بسته شد و این تدبیر سید حسن در حفظ جان شهروندان و نیرو‌های حزب‌الله از اقدامات حفاظتی در جنگ سایبری محسوب می‌شود. 
از اقدامات آفندی حزب‌الله در نبرد سایبری، دسترسی به اطلاعات کارکنان سرویس‌های نظامی امنیتی اسرائیل به واسطه حملات سایبری بوده که یا مستقیماً توسط خود یگان‌های جنگ سایبری صورت گرفته بود یا توسط واسطه‌ها و محبان محور مقاومت انجام شده‌بود و اطلاعات در فضای سایبر انتشار عمومی پیدا کرده‌بود. دیگر اقدام جنگ سایبری که پیچیدگی فنی کمتری داشت و توسط دو طرف جنگ مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و در حوزه جنگ روانی تعریف می‌شود، ارسال پیامک‌های تهدید آمیز به طور متقابل به شهروندان با زبان محلی است. (عکس ۴ و ۵)
 شرح عکس ۴ و ۵: پیامک هشدار به شهرک‌نشینان و نمونه پیام تهدید‌آمیز اسرائیلی‌ها خطاب به مردم لبنان: نگران نباشید تابوت‌های زیادی باقی مانده‌است.
 
پس از جنگ اوکراین، نقش فناوری‌های هوشمند و نظامی در دنیا بیش از پیش اثبات شد و اقدام اخیر صهیونیست‌ها هم باب تروریسم الکترونیکی را باز کرده و دنیا نسبت به جنگ تکنولوژیک حساس شده‌است.   خطر نفوذ الکترونیک
این اقدام به شدت حوزه تجارت لوازم الکترونیکی هوشمند در جهان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و تمامی صنایع خوشنام الکترونیک جهان را که در قرن ۲۱ جزو پر‌در‌آمد‌ترین‌ها هم هستند، متهم به همکاری با صهیونیست‌ها و سازمان‌های تروریستی می‌کند. با نگاهی به تجهیزات الکترونیکی منفجر شده مانند لپ‌تاپ و گوشی‌های هوشمند در مغازه‌ها، مشخصاً دولت‌ها توجه بیشتری به واردات لوازم الکترونیکی از شرکت‌های جهان محور می‌کنند و همواره خطر نفوذ در قالب این شرکت‌ها به منظور ضربه زدن به جان شهروندان وجود دارد و این مسئله امنیت تجارت بین‌المللی را به شدت تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و صنعت جهانی بدون مرز مد نظر فاتحان جنگ جهانی دوم را تحت‌الشعاع پروتکل‌های سفت و سخت حفاظتی کشور‌ها قرار می‌دهد؛ مثلاً شهروند امریکایی کاربر نسخه تولید چین محصولات الکترونیکی و لوازم خانگی نظیر تلویزیون و لپ‌تاپ و موبایل هوشمند با هر تنش سیاسی این ترس را خواهد داشت که آیا موبایل و لپ‌تاپ من مانند یک بمب ساعتی عمل خواهد کرد؟ یا یک شهروند ترک نسبت به خودروی هوشمند تسلا مورد استفاده‌اش حس ترس داشته باشد، چراکه با هر تنش سیاسی بین امریکا و ترکیه ممکن است خودرویش به مثابه یک سلاح برای کشور سازنده‌اش قرار بگیرد. مشخصاً این اقدام صهیونیست‌ها که تحت پوشش صنایع مختلف جهانی با سوابق درخشان انجام شد نمونه بارز تروریسم دولتی و تروریسم اقتصادی است و بی‌پاسخ ماندن آن لطمه جبران‌ناپذیری به چرخه تجارت جهانی می‌زند. مثال بارز آن فراگیر (ترند) شدن نام صنایع گلد آپولو تایوانی (سازنده پیجر‌های انفجاری) و صنایع آیکام ژاپن (سازنده بی‌سیم‌های انفجاری) به عنوان شرکای ترور است که بازار این شرکت‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به نوعی ضد تبلیغ برای این شرکت‌ها محسوب می‌شود. بیانیه‌های متعدد و تلاش برای تکذیب دست داشتن در حملات توسط این شرکت‌ها تکاپو برای فرار از ننگ همکاری با تروریسم دولتی محسوب می‌شود.   آیا امکان حملات مشابه لبنان به ایران وجود دارد؟
از دهه ۷۰ که بازسازی ساختار نظامی کشور (بعد از جنگ) آغاز شد، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و رزمی با پروتکل‌های سفت و سخت حفاظتی صورت گرفت و بنا بود صنایع دفاع تأمین‌کننده اصلی الزامات نیرو‌های مسلح شود و سرمایه‌گذاری گسترده‌ای روی زیرساخت تولید بومی سامانه‌های ارتباطی انجام شد و صنایع مختلفی نظیر شیراز الکترو اپتیک، صبا باتری، مپنا و صاایران تشکیل شدند. (عکس ۶)
 شرح عکس ۶: نمونه پیجر و بی‌سیم تولیدی صنایع صاایران که به واسطه تولید بومی و تحت حفاظت نهاد‌های امنیتی از حملات خرابکارانه سایبری و جنگال مصون هستند.
 
همچنین مقام معظم رهبری در بیاناتشان همواره مسئولان مربوطه را نسبت به توسعه بومی تجهیزات و تسلیحات، جلوگیری از نفوذ دشمن بر نخبگان و مسئولان و به‌روز نگهداشتن کشور در حوزه تکنولوژی‌های نوین نظیر هوش مصنوعی توصیه می‌کردند. ایشان در سخنرانی خود در جمع نخبگان و استعداد‌های برتر تحصیلی در تاریخ ۲۷/۰۷/۱۴۰۱ بیان داشتند: «یک غفلت دیگر هم غفلت از دشمن است. از دشمن هم نباید نخبه‌های ما غافل بشوند. دشمن گاهی به عنوان یک چهره علمی جلو می‌آید. بنده خبر دارم؛ اینکه می‌گویم، اطلاع است، حدس و تحلیل نیست. خیلی از این مراکز علمی که دعوت می‌کنند استاد‌ها را، گاهی اوقات دانشجو‌ها را، اعضایی که خودشان را در آن هیئت علمی نفوذ داده‌اند، اعضای امنیتی سی‌آی‌ای و موساد و مانند این‌ها را به عنوان چهره علمی می‌نشینند و ارتباطات برقرار می‌کنند. حالا این ارتباطات بعدش به کجا برسد، این را دیگر خدا می‌داند.»
یکی از محور‌های جنگ تکنولوژیک آینده که رگه‌هایی از آن در جنگ اوکراین و جنگ غزه مشاهده شده‌است مسئله استفاده از هوش مصنوعی و جایگاه این بعد تکنولوژی در عصر هوشمندسازی است. مسئله هوش مصنوعی از مباحث مورد توجه رهبر انقلاب بوده و در نخستین جلسه با اعضای هیئت دولت چهاردهم راجع به هوش مصنوعی بیان داشتند: «ببینید، امروز هوش مصنوعی با یک شتاب حیرت‌دهنده‌ای [دارد پیش می‌رود]؛ یعنی انسان متحیر می‌شود از شتابی که این فناوری عجیب در دنیا پیدا کرده و دارد پیش می‌رود. خب الان دستگاه‌های مختلف ما ــ نظامی و غیر‌نظامی‌ــ از هوش مصنوعی دارند استفاده می‌کنند، بهره‌برداری می‌کنند، اما این ما را فریب ندهد. در مسئله هوش مصنوعی، بهره‌بردار بودن امتیاز نیست؛ این فناوری لایه‌های عمیقی دارد که باید بر آن لایه‌ها مسلط شد؛ آن لایه‌ها دست دیگران است. اگر شما نتوانید لایه‌های عمیق و متنوع این فناوری هوش مصنوعی را تأمین کنید، فردا این‌ها یک ایستگاهی مثل آژانس اتمی درست می‌کنند برای هوش مصنوعی ــ که الان دارند مقدماتش را فراهم می‌کنند ــ که اگر چنانکه به آن ایستگاه رسیدید، باید اجازه بگیرید که در فلان بخش از هوش مصنوعی استفاده کنید، در فلان بخش دیگر حق ندارید استفاده کنید! این‌جوری است؛ زرنگ‌های دنیا، فرصت‌طلب‌ها و قدرت‌طلب‌های دنیا دنبال این چیز‌ها هستند. یک آژانس هوش مصنوعی هم به وجود می‌آید، آن‌وقت اجازه نمی‌دهند که شما از این منطقه عبور کنید. خودتان باید برسید به فناوری‌های عمیق و ژرف این مسئله‌و لایه‌های زیرساختی هوش مصنوعی را باید در کشور دنبال کنید. آن کسانی که مسئول این مسائل هستند، ان‌شاء‌الله این‌ها را دنبال کنند. البته زمان دولت سیزدهم یک سازمانی تشکیل شد به نام «سازمان ملی هوش مصنوعی»، زیر نظر رئیس‌جمهور؛ این کار خوبی بود که خب حالا دیگر نصفه‌کاره مانده. اگر چنانکه همان سازمان زیر نظر خود آقای رئیس‌جمهور ادامه کار بدهد، امید فراوانی وجود دارد که ان‌شاء‌الله این کار به همین شکلی که عرض شد پیش برود.»
 جمع‌بندی
بعد از حملات تروریستی اخیر توسط اسرائیل، وفاق جامعی بین اقشار مختلف لبنان شکل گرفته و افکار عمومی لبنان که عموماً قربانی جریانات رسانه‌ای غرب بودند، در حال حاضر صفت و سخت پشتیبان حزب‌الله در تنش‌های پیش‌رو هستند. حال باید دید تیر عملیات انتقام حزب‌الله که سید حسن از آن سخن گفت چگونه داغ خانواده شهدا و جانبازان این حادثه تلخ را التیام خواهد بخشید.