گروه صنعت و تجارت: بر اساس آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، صادرات زنجیره فولاد در سال ۱۴۰۲ به ۷.۶ میلیارد دلار رسید که رقم قابل‌‌‌توجهی به‌‌‌شمار می‌‌‌رود که در این سال ارزش صادرات زنجیره فولاد ۱۸‌‌‌درصد معادل تقریبی ۱.۲ میلیارد دلار نسبت به مدت مشابه سال گذشته خود (سال ۱۴۰۱) افزایش یافته بود،اما ثبت پی‌درپی کاهش صادرات فولاد در چند ماهه ابتدایی سال جاری زنگ خطری برای این صنعت مادر ارزآور است. آمار منتشر شده از حجم صادرات فولاد در پنج ماهه ابتدایی سال جاری نشان از کاهش 400 میلیون دلاری ارزش صادراتی فولاد دارد و این کاهش صادراتی از ابتدای سال تاکنون همراه با این صنعت بوده است؛ بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، میزان صادرات فولاد و محصولات فولادی کشور در چهار ماهه ابتدایی سال جاری، نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزن ۱۵.۶ درصد و از نظر ارزش ۱۶.۳ درصد کاهش یافته است. صنعت فولاد بر سر راه تولید و صادرات موانع بسیار زیادی همچون نوسانات بالای نرخ ارز، نبود نظام ارزی مشخص، افزایش هزینه تولید، عدم‌بازاریابی مناسب و مستمر، ضعف دستگاه دیپلماسی اقتصادی، توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تحریم و نبود تعاملات مالی و بانکی با سایر کشورهای دنیا، تغییر مداوم هر روزه قوانین و مقررات و نبود امکان برای برنامه‌ریزی بلندمدت و... داشته‌ است که از آن‌ها می‌توان به عنوان ترمز کاهش صادرات فولاد نیز یاد کرد، اما موضوعی که به اتفاق‌نظر فعالان این صنعت عامل اصلی کاهش صادرات فولاد بوده، مسئله «الزام به بازگشت ارز صادراتی در سامانه نیما» بوده که انگیزه را از تولیدکنندگان و صادرکنندگان گرفته است. مسئله قابل‌توجه اینجاست که فعالان صنعت فولاد در طول ماه‌های گذشته بارها نسبت به کاهش صادرات در این زنجیره هشدار داده بودند، اما سیاستگذاران نسبت به این چالش‌ها و عوامل بروز افت صادرات، بی‌توجه بوده‌اند. در حالی کاهش صادرات فولاد در پنجمین ماه سال جاری ادامه دارد که گفته می‌شود، ظرفیت تولید صنعت فولادسازی افزایش یافته و مصرف داخلی این محصول نیز رشد چندانی نداشته است.

خروج 10 میلیارد دلاری محصولات فولادی از طریق مبادی غیررسمی
ادامه کاهش صادرات فولاد در چند ماه اخیر خبر تکراری شده است، اما مسئله‌ای که اخیرا ادامه این روند را نگران‌کننده کرده است افزایش قاچاق محصولات فولادی است. این خبری بود که اخیرا رضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در گفتگو با تجارت‌نیوز اعلام کرده و در این باره گفته است: به دلیل سیاست برگشت ارز از طریق دلار نیمایی، برآورد می‌شود بالای 10 میلیارد دلار از کل محصولات تولیدی ایران از طریق کولبری صادر شده که متاسفانه ارز آن برنگشته است. این مشکل از دولت سیزدهم آغاز شد که بانک مرکزی سیاست برگشت ارزی به نرخ نیما را اجرا کرد. به دلیل اختلاف قیمت 17هزار تومانی بین دلار آزاد و نیما، صادرات فولاد توجیه اقتصادی نداشت و کاهش پیدا کرد. از طرف دیگر، کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرف یا استیجاری که به نام افرادی غیر از تاجران صادر شده بود مشکلات متعددی به وجود آورد.
تجار عراقی، افغانستانی و ترک، دلار را با نرخ آزاد به ریال تبدیل می‌کردند، کالا را درب کارخانه خریداری می‌کردند و با کارت‌های استیجاری صادر می‌کردند و تعهد می‌دادند که طی شش ماه ارز را به کشور بازگردانند. اما این ارزها به کشور بازنگشت. در پنج ماهه امسال نسبت به مدت مشابه پارسال، صادرات آهن و فولاد کشور ۱۳ درصد معادل تقریبی ۶۰۰ هزار تن به ارزش حدود ۴۰۰ میلیون دلار کاهش داشته است. بررسی آمار صادرات پنج ماهه سال ۱۴۰۳ زنجیره فولاد کشور را منتشر کرد که بر این اساس حجم صادرات آهن و فولاد کشور، ۱۳ درصد معادل تقریبی ۶۰۰ هزار تن به ارزش ۴۱۹ میلیون دلار کاهش داشته است. بر اساس این آمار صادرات تیرآهن در پنج ماهه ابتدایی امسال نسبت به ۵ ماهه ابتدای سال گذشته از نظر وزنی ۸ درصد افزایش و از نظر ارزشی ۱۰ درصد افت داشته است. به این ترتیب صادرات این محصول از ۷۸.۱ هزار تن سال گذشته به ۶۱ هزار تن در سال جاری اما در مقابل از نظر ارزشی از ۴۴.۱ میلیون دلار به ۳۹.۸ میلیون دلار رسیده است. همچنین صادرات میلگرد از ۹۹۰ هزار تن به ارزش ۵۱۰ میلیون تن در ۵ ماهه سال ۱۴۰۲ به یک میلیون و ۲۲۸ هزار تن به ارزش ۵۸۹ میلیون دلار در ۵ ماهه سال ۱۴۰۳ رسیده که بیانگر رشد ۲۴ درصدی در وزن و ۱۵ درصدی در ارزش است.
صادرات نبشی، ناودانی و سایر مقاطع هم از نظر وزنی ۲۵ درصد و از نظر ارزشی ۵ درصد افزایش یافته است.‌ بنابراین صادرات کل مقاطع طویل فولادی با رشد ۲۳ درصدی از یک میلیون و ۱۴۵ هزار تن در پنج ماهه اول سال ۱۴۰۲ به یک میلیون و ۴۰۸ هزار تن در پنج ماهه اول امسال افزایش یافته است. همچنین از نظر ارزشی نیز صادرات این محصول با افزایش ۱۳ درصدی از ۵۸۹ میلیون دلار به ۶۷۴ میلیون دلار رسیده است. صادرات ورق گرم، ورق سرد و ورق پوششدار هم در وزن هم در ارزش با کاهش مواجه شده است؛ به گونه‌ای که از نظر ارزشی به ترتیب ۲۸.۷ درصد، ۴۳ درصد و ۲۴ درصد و از نظر وزنی به ترتیب ۳۱ درصد، ۲۴ درصد و ۹ درصد با کاهش مواجه شده است.