ابزارهای هوشمندسازی کسب و کارها
گروه اقتصاد کلان: جایگاه ایران در انقلاب صنعتی جدید کجاست؟ در شرایط حاضر فاصله صنایع ایران از دیجیتالی سازی کسب و کارها در دنیا چقدر است؟ موانع توسعه هوش مصنوعی در بخش اقتصاد و صنعت در ایران چیست؟ به گزارش «تجارت»، با افزایش نقش داده‌ها و اطلاعات، استفاده از ابزارها و ماشین آلات قابل برنامه ریزی و توسعه کارخانه‌های هوشمند، زمینه را برای ایجاد صنعت چهارم فراهم آورد. از آنجایی که جهان با حجم عظیمی از داده‌ها روبه‌رو شد، فناوری هوش مصنوعی شکل گرفت که قلب انقلاب صنعتی چهارم به شمار می‌رود. انقلاب صنعتی چهارم هم اکنون بر اساس پیشرفت‌های انقلاب صنعتی سوم در حال اجراست. عملکرد سیستم‌های تولیدی و خدماتی با پیوند رایانه و شبکه بهبود می‌یابد. تولید و نگهداری داده درون این سیستم‌ها امکان پذیر می‌شود و این سیستم‌های با سایر سیستم‌های دیگر در ارتباط هستند. مسائل مربوط به صنعت چهار به طور مداوم در بین محققان، کارآفرینان، نمایندگان سازمان‌های دولتی و سازمان‌های عمومی مورد بحث قرار می‌گیرد. به طور خاص، تأثیرات صنعت چهار در اقتصادهای جهانی و ملی، صنایع فردی، اشتغال و بازار سرمایه توجه بیشتر و بیشتر اقتصاددانان را به خود جلب کرده است. با این حال صنعت چهارم تنها با یک فناوری مشخص نمی‌شود و ادغام یکپارچه سیستم‌ها ابزارها و نوآوری‌های مختلف می‌تواند در این زمینه به صنایع و تولید کننده‌ها کمک کند. طی دو دهه گذشته اقتصاد دیجیتال با بهره‌گیری از قدرت فناوری‌های نوظهور تحول‌آفرین (Disruptive)، پلتفرم‌ها را از حاشیه به جریان اصلی اقتصاد، توسعه و حتی توانمندسازی اجتماعی تبدیل کرده است. بازارهای پویا، چابک و ساختارشکن دیجیتال، مرزهای سنتی سازمانی را محو و مفاهیم کلاسیک اقتصادی همچون رشد، سودآوری و توان عملیاتی را به عرصه تازه‌ای وارد کرده‌اند. پیتر تیل، کارآفرین و سرمایه‌گذار آلمانی-آمریکایی بر این باور است: «برای اینکه یک شرکت در عصر دیجیتال ارزشمند باشد، رشد و مقیاس‌پذیری شرط لازم اما دوام آوردن شرط کافی و اصیل‌تر است. اما بسیاری از کارآفرینان و دولت‌ها تنها بر رشد کوتاه‌مدت تمرکز می‌کنند. آنها یک بهانه دارند: اندازه‌گیری رشد آسان است؛ اما دوام و تاب‌آوری این‌طور نیست.»
وضعیت در ایران چگونه است؟
اما در ایران، اکوسیستم دیجیتال و اقتصاد دانش بنیان با وجود رشدی که طی یک دهه تجربه کرده است، اما با چالش‌هایی درخصوص تداوم این رشد و افزایش اثرگذاری آن در اقتصاد کشور مواجه بوده است. به گواه شواهد بین‌المللی، اقتصاد دیجیتال ظرفیت‌هایی دارد که می‌تواند به‌عنوان یک اهرم قدرتمند، فرصت‌های از دست رفته گذشته را برای کشورهای در حال توسعه جبران کند. اهمیت ظرفیت توسعه فرامرزی اکوسیستم دانش‌بنیان ایران نیز به خوبی مورد توجه قرار گرفته است. فناوری‌های محرک صنعت چهارم نظیر چاپگرهای سه بعدی، رباتیک، رایانش ابری، اینترنت اشیا، امنیت سایبری، واقعیت افزوده، همزاد دیجیتال، یادگیری ماشین، هوش مصنوعی و تحلیل کلان داده‌ها ابزارهایی هستند که می‌توانند سیستم‌های فیزیکی-سایبری را ایجاد کنند و در طیف وسیعی از صنایع، از محیط زیست و کشاورزی گرفته تا بخش مالی و سلامت، انرژی، تولید و خدمات، به کارگفته شوند. در صنعت چهارم همه سیستم‌ها و ابزارها به هم متصل می‌شوند و در نتیجه کارخانه‌های هوشمند ایجاد می‌شوند که در آنها سیستم‌های تولید، اجزا و افراد از طریق یک شبکه تعامل دارند.
وقتی این توانمندسازها با هم ترکیب شوند، صنعت چهارم پتانسیل ارائه برخی بهبودهای شگفت انگیز در محیط‌های تولیدی را به دست می‌آورد. به طور مثال اینترنت اشیا ترکیبی از هوش مصنوعی، اینترنت، رباتیک و همزاد دیجیتال است. امنیت محیط، پیش بینی نقص دستگاه و تشخیص کنترل کیفیت محصولات پایش امنیت و سلامت کارمندان، تصمیم گیری مبتنی بر داده، پایش شرایط محیطی، پایش و مدیریت مصرف انرژی و ردگیری دارایی‌ها، محصولات و وسایل نقلیه، برخی از ارزش‌های افزوده صنعت ۴ است. رایانش ابری سرویس ذخیره‌سازی آنلاین است که به محیط جدیدی برای ذخیره سازی داده‌های کلان و برنامه‌ها در یک سرور مجازی اشاره دارد. این ابزار صنعت چهارم، با تضمین اینکه تامین کنندگان ورودی، کارمندان و مصرف کنندگان به اطلاعات یکسانی در یک زمان دسترسی دارند، کارایی را بهبود می‌بخشد. رایانش ابری یا به طور کلی سیستم‌های ابری هزینه‌ها را کاهش می‌دهند، زیرساخت‌ها را ساده می‌کنند، حوزه‌های کاری را گسترش می‌دهند، از داده‌ها محافظت می‌کنند و امکان دسترسی فوری به آنها را فراهم می‌آورند. اینترنت اشیا (IOT)، دیگر ابزار و فناوری چهارمین نسل صنعت، به اتصال دستگاه‌های فیزیکی، اتومبیل‌ها، ساختمان‌ها و سایر نهادهایی اشاره دارد که مجهز به تجهیزات الکترونیکی، نرم‌افزار، حسگرها، محرک‌ها و اتصالات شبکه برای جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری داده‌ها برای ایجاد یک محیط تولید هوشمند هستند. اینترنت اشیا منجر به بهینه سازی فرآیند، بهینه سازی منابع، و ساخت سیستم‌های مستقل پیچیده می‌شود و به اشیاء اجازه می‌دهد هوشمندتر، قابل اعتمادتر و مستقل‌تر عمل کنند. به بیان ساده تر اینترنت اشیا با اتصال ماشین‌ها به یکدیگر و انسان‌ها به ماشین ها، امکان عرضه محصولات و خدمات با ارزش بالاتر را فراهم می‌کند. شبیه‌سازی و واقعیت افزوده (AR) نیز همانند رایانش ابری و اینترنت اشیا، از جمله ابزارهای صنعت چهارم محسوب می‌شود. این ابزار نوعی واقعیت تقویت شده است که در آن نماهای مستقیم یا غیرمستقیم زنده از محیط‌های فیزیکی دنیای واقعی با تصاویری تولید شده توسط رایانه که در بالای آنها نمایش داده می‌شوند، تقویت می‌شوند.
آزمایش و بهینه‌سازی فرآیند از طریق شبیه‌سازی به افراد اجازه می‌دهد تا تغییر کسب‌وکار آسان‌تر شود و ریسک، زمان راه‌اندازی، و کنترل کیفیت برای فرآیندها و خدمات آینده، حتی قبل از اجرای تنظیمات در دنیای فیزیکی واقعی، کاهش یابد.
