گروه اقتصاد کلان: با انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا حالا سناریوهای مختلفی پیش روی اقتصاد جهان و ایران قرار دارد. در سطح بین المللی از هم اکنون نگرانی ها و نااطمینانی هایی شکل گرفته و برخی معتقدند که ترامپ مانند دوره قبلی که رئیس جمهور بود جنگ تجاری با چین و اتحادیه اروپا را آغاز خواهد کرد. به گزارش «تجارت»، برای ایران اما ماجرا متفاوت است. اقتصاد ایران در حد فاصل سال های 1395 تا 1399 تجربه ترامپ و سیاست های او را دارند. در آن دوره ترامپ در یکسال و نیم اول یعنی تا اوایل سال 1397 در برجام باقی مانده بود و در آن مدت شوک چندانی به اقتصاد و بازار دارایی ها وارد نشد. در واقع تا زمانی که ترامپ به تعهدات دولت آمریکا نسبت به برجام و رفع تحریم ها پایبند بود بازرا ارز، طلا، خودرو و مسکن تغییر محسوسی را به خود ندید. اما بعد از خروج او از برجام در اردیبهشت ماه 1397 و شروع دور دوم تحریم های آمریکا از تابستان آن سال، به تدریج قراردادهایی که شرکت های اروپایی و برخی کشورهای آسیایی پس از برجام با طرف ایرانی امضا شده بود، ملغی و شرکت های خارجی ایران را ترک کردند. قیمت دلار که از سال های 1392 تا 1396 با سیاست دستوری سرکوب شده بود منتظر بروز بهانه ای بود که با جهش روبرو شود و خروج آمریکا از برجام به این بهانه تبدیل شد. تورم بالای 35 درصد و بعد 40 درصدی در اثر فشار به اقتصاد و درآمدهای خارجی و ارزی ایران در آن سال ها بود. با این وجود اقتصاد ایران بعد از آن به سطحی از تاب آوری رسید که توانست تا حدودی به واسطه دور زدن تحریم ها، آثار سیاست های خصمانه ترامپ را خنثی کند. حالا اما در دوره جدید ریاست جمهوری ترامپ چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا سناریوی سال 1397 تا 1399 تکرای خواهده شد؟ برخی معتقدند که ترامپ به دنبال توافق جدید با ایران خواهد بود و برای این کار مجددا فشار حداکثری را آغاز خواهد کرد و در اولین گام مسیر فروش ایران را به شدت محدود خواهد کرد. اما آنچه مشخص است این امر است که دیگر برجامی مانند سال 1397 وجود ندارد که ترامپ به واسطه خروج از آن بتواند شوکی را به اقتصاد ایران تحمیل کند. در واقع از این منظر شرایط با آن سال کاملا متفاوت است. ضمن آنکه بسیاری از تحریم های اقتصادی ایالات متحده در دوره بایدن نیز بر سر جای خود باقی مانده بود و طبیعتا در دوره ترامپ نیز ادامه پیدا خواهد کرد. از این منظر اتفاق جدیدی برای اقتصاد ایران در عرصه داخلی نخواهد افتاد. ضمن آنکه در چند هفته گذشته تا حدودی پیروزی ترامپ قابل پیش بینی بود و از این زاویه اعلام خبر پیروزی او هم شوک جدید را به بازارها وارد نکرد. آنچه ممکن است تا حدودی با زمان دولت بایدن متفاوت باشد وضعیت فروش نفت ایران است که احتمالا سیاست های سخت گیرانه تری از سوی دولت جدید آمریکا اعمال می شود اما کماکان به واسطه تجربه سال های گذشته و روابطی که ایران برای صادرات نفت خود پیدا کرده بعید است که مسیرهای فعلی برای فروش نفت محدودتر از زمان فعلی بشود. همه این ها در حالی است که دولت در ایران هم تجربه چهار ساله 2016 تا 2020 را در اختیار دارد و می تواند با برخی ابزارها و سیاست ها از سفره و معیشت مردم محافظت کند. به هر حال از آنجایی که انتخاب ترامپ پالس منتفی شدن مذاکرات ایران با طرف های غربی را مخابره می کند اما این سناریوی جدیدی نیست که برای ایران تازگی داشته باشد. این احتمال نیز وجود دارد که دولت و نهادهای تصمیم گیر اقتصادی باز هم به سمت سیاست ارز چند نرخی و برخی اقدامات حمایتی جدید برای تامین کالاهای اساسی و ملزومات تولید بروند و در صورت بروز دوباره آنچه که جنگ اقتصادی نامیده می شود، به سمت برخی سیاست های اورژانسی نیز حرکت کنند.

ارزیابی کارشناسی از انتخاب مجدد ترامپ
موسی غنی نژآد اقتصاددان، در رابطه با روی کار آمدن ترامپ و تاثیر آن بر اقتصاد کشور نیز گفت: ترامپ در مناظرات انتخاباتی خود بیان کرد که جلوی صادرات نفتی ایران را خواهد گرفت و احتمال می‌رود که این سیاست دنبال شود. همچنین این عوامل به موضع و عکس العمل ایران نسبت به انتخاب ترامپ نیز بستگی دارد. وی تاکید کرد: ترامپ تاجری است اهل معامله و نمی‌توان به حرف های گذشته آن اکتفا کرد. بعضی از سیاست ها غیر قابل متعارف و پیش بینی است. بنابراین اگر سخنان گفته شده در راستای اعمال تحریم حداکثری باشد، می‌توان گفت وضعیت اقتصادی کشور بدتر خواهد شد. غنی‌نژاد در پایان گفت: وضعیت اقتصادی تعیین کننده شرایط بورس است. اگر وضعیت اقتصاد مطلوب باشد وضعیت بورس قطعا بهتر خواهد شد اما اگر وضع اقتصاد خوب نباشد نمیتوان انتظار داشت که وضعیت بازار سهام بهبود پیدا کند. بورس ابزار بازار سرمایه ای است که برای بخش خصوصی اهمیت دارد، اما به صورت کلی در مجموعه اقتصاد ملی سهم بخش خصوصی واقعی در بورس بالا نیست و بیشتر شرکت های لیدر دولتی هستند.
البرت بغزیان، کارشناس اقتصادی نیز در این باره می گوید: با پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا قطعا در بازار ارز قیمت‌ها تا مدتی افزایشی خواهد بود به این دلیل که نمی‌دانیم تصمیمات ترامپ درباره ایران چه خواهد بود اما پس از مدتی وضعیت تعیین تکلیف می‌شود و بازار از حالت معلق در می‌آید. او اظهار داشت: واقعیت این است که تعیین قیمت دلار در بازار به سیاست‌های بانک مرکزی بستگی دارد و اگر بانک مرکزی بخواهد می‌تواند در همین شرایط نرخ ارز را ثابت حفظ کند. اما اینکه نرخ دلار نیمایی را دولت افزایش می‌دهد اینکه انتظار داشته باشیم نرخ دلار در بازار آزاد ثابت بماند، بسیار خوش‌بینانه است. وی درباره اثرات پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری بر اقتصاد ایران و اظهارات برخی از مسئولان و نمایندگان مجلس مبنی بر اینکه نتایج این انتخابات هیچ اثری بر اقتصاد ایران ندارد، گفت: مسلما وقتی این انتخابات بر روی اقتصاد جهانی اثر می‌گذارد بر اقتصاد ایران هم اثرگذار خواهد بود و نمایندگان ایران بسیار خوشبین هستند. به هر حال اقتصاد منزوی و بسته ایران از گوشه‌ای با صادرات نفت به دنیا وصل می‌شود و همچنین وقتی ترامپ در تبلیغات درباره ایران صحبت می‌کند یعنی نتیجه این انتخابات بر ایران هم اثر دارد. وی تاکید کرد: ادعای ترامپ در ایام تبلیغات درباره ایران این بود که با عربستان وارد مذاکره می‌شویم و یک روزه جنگ اسراییل را به پایان می‌رسانیم و تمام این صحبت‌ها و اظهارات اگر عملی شود تاثیر مثبت بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت. اما درباره هریس می‌دانیم که سیاست‌های بایدن را ادامه می‌داد و دیدیم که اقدامی برای بهبود وضعیت منطقه انجام نداد. این کارشناس اقتصادی درباره کاهش محدودیت‌های فروش نفت ایران در دوره دموکرات‌ها و احتمال شدت تحریم‌های نفتی با پیروزی ترامپ گفت: باید توجه داشت که ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود به وعده‌های خود عمل کرد که یکی از آنها خروج از برجام بود، اما از آن دوره ٨ سال گذشته و ترامپ هم می‌داند که اجرای برخی از اقدامات هزینه بالایی دارد، اما می‌دانیم که ترامپ سیاستی مبنی بر تغییر رژیم را ندارد که به این موضوع ورود کند. البته دیدیم که در این دوره هم در ایام تبلیغات اعلام کرد که دولت بایدن فرصت زیادی را به ایران داده و دولت دموکرات‌ها وجوه ایران را آزاد کردند و دولت جمهوری‌خواه اجازه آزادسازی وجوه بلوکه شده ایران را نمی‌داد؛ بنابراین انتخابات امریکا از جوانب مختلف تاثیرگذار خواهد بود و نمایندگان مجلس در این باره رفتار احساسی نداشته باشند. بغازیان با اشاره به واکنش بازار ارز به پیروزی ترامپ ادامه داد: قطعا در بازار ارز قیمت‌ها تا مدتی افزایشی خواهد بود به این دلیل که نمی‌دانیم تصمیمات ترامپ درباره ایران چه خواهد بود، اما پس از مدتی وضعیت تعیین تکلیف می‌شود و بازار از حالت معلق در می‌آید. وی درباره نرخ دلار در بازار گفت: واقعیت این است که تعیین قیمت دلار در بازار به سیاست‌های بانک مرکزی بستگی دارد و اگر بانک مرکزی بخواهد، می‌تواند در همین شرایط نرخ ارز را ثابت حفظ کند. اما اینکه نرخ دلار نیمایی را دولت افزایش می‌دهد اینکه انتظار داشته باشیم نرخ دلار در بازار آزاد ثابت بماند، بسیار خوش‌بینانه است. این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه این ایام بدترین زمان برای تغییر سیاست‌های ارزی بود، گفت: باید دید تعریف دولت از تک نرخی کردن ارز به چه معناست و باید توجه داشت که نه آقای طیب‌نیا و نه آقای همتی اجرای تک نرخی شدن ارز را تایید نکردند و به همین دلیل است که تا به امروز بانک مرکزی درباره سیاست تک نرخی شدن ارز صحبت نکردند چراکه باید در ابتدا تک نرخی شدن ارز را به تصویر بکشند و تعریفی از آن داشته باشند. دولت باید تعریف مشخصی از تک نرخی شدن ارز داشته باشند و مردم بدانند که اگر دلار تک نرخی شد می‌توانند هر میزان دلار که بخواهند را با یک نرخ واحد تامین کنند بدون ارایه کارت ملی و اجرای محدودیت خاصی. اما اگر دولت بخواهد محدودیتی اعمال کند یعنی بازار آزاد دیگری تشکیل می‌شود.