مدیریت اخبار جنگ در خانه
[ مریم رضاخواه] تاریخ، جنگ‌های بسیاری را ثبت کرده است. اما جنگ ترکش‌های زیادی دارد؛ جان می‌گیرد و ترس و دلهره ایجاد می‌کند. جدا از مردمی که در نتیجه مستقیم درگیری‌های خشونت‌آمیز قربانی می‌شوند، هستند افرادی که تحت تأثیر منفی اخبار جنگ قرار می‌گیرند و دچار بیماری های جسمی و روانی می شوند. در این بین اما کودکان که خارج از دایره جنگ و خشم هستند، قربانی اصلی جنگ افروزی ها هستند. کودکان بیش از دیگران تحت تأثیر اخبار منفی قرار می‌گیرند و رویای کودکانه شان زیر سایه اخبار جنگ رنگ می‌بازد. بدیهی است که بسیاری از خانواده‌ها نمی‌توانند از حوادث دنیا بی‌خبر بمانند و در رسانه های مختلف، پیگیر آخرین تحولات منطقه هستند. اخباری که روح و روان کودکانمان را نشانه می گیرد و در زندگی روزمره و دنیای کودکی شان اختلال ایجاد می کنند. اکنون این سوال مطرح می شود که شنیدن اخبار برای کودکان چه تبعاتی دارد و چگونه می‌توان از کودکان در برابر اخبار جنگ، حفاظت کرد؟
تأثیر اخبار جنگ بر کودکان
تأثیر اخبار جنگ بر کودکان اهمیت زیادی دارد. کودکان به‌دلیل عدم توانایی در درک کامل و مدیریت هیجانات خود، ممکن است دچار استرس جنگ و اضطراب‌های طولانی‌مدت شوند. «اخبار جنگ بر ذهنیت کودکان تأثیر می‌گذارد و به شکل اضطراب بروز پیدا می‌کند.» این را زهره احمدی، روان‌شناس کودک و نوجوان به « شهروند» می‌گوید. او معتقد است که اضطراب نخستین حسی است که هر کودکی ممکن است با شنیدن و دیدن تصاویر جنگ با آن درگیر شود.»
این روان‌شناس کودک و نوجوان در رابطه با مشکلاتی که اخبار جنگ برای کودکان بوجود می‌آورد می‌گوید: «ترس از دست دادن خانواده در کودکان اضطراب ایجاد می‌کند. این فرایندی است که کودکان از نوزادی با این مسأله درگیر هستند اما دیدن تصاویر جنگ و کشته‌ها ترس و اضطراب از دست دادن خانواده را افزایش می‌دهد. در واقع کودکان با دیدن تصاویر جنگ، همذات پنداری می‌کنند و از ترس اینکه مبادا برای خود و یا خانواده شان اتفاقی رخ دهد روانشان دچار آسیب می‌شود. در واقع کودکان جنگ را با شرایط زندگی خود مقایسه و احساس می کنند که زندگی آن‌ها امن نخواهد بود. این مقایسه می‌تواند منجر به افزایش اضطراب شود، حتی ممکن است کودکان در فضای مدرسه متوجه جنگ و اخبار منفی آن شوند که این موضوع سبب می شود تا کودکان احتمالا دیگر تمایلی به مدرسه رفتن نداشته باشند یا در کلاس درس، باعث عدم تمرکز می شود.» مشکلات کودکان با شنیدن اخبار جنگ می‌تواند بسیار عمیق و تاثیرگذار باشد. زهره احمدی می گوید: «وقتی کودکان اخبار ناامیدکننده را می‌شنوند، ممکن است احساس کنند کسی آن‌ها را درک نمی‌کند یا نمی‌تواند به آن‌ها کمک کند. این احساس می‌تواند منجر به انزوا نیز شود.»
از «جنگ» به کودکان نگویید
والدین چگونه می‌توانند از کودکان در برابر اخبار منفی جنگ محافظت کنند؟ زهره احمدی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «والدین باید اخبار جنگ را مدیریت کنند. در واقع سیل اخبار باید محدود شود. کودکان نباید تمام جزییات جنگ را بدانند. اخبار جنگ مملو از عناوین هشدار دهنده و تصاویر ناراحت‌کننده است. کودکان از اخبار جنگ دور نگه داشته شوند و حواس پرتی‌های مثبت همانند نقاشی کردن، بازی کردن، برای کودکان ایجاد شود. ممکن است کودکان در مدرسه یا فضای مجازی در رابطه با تنش‌های منطقه‌ای اطلاعاتی کسب کنند اما والدین باید این بحران را مدیریت کرده و بدانند که چطور در این مواقع درست برخورد کنند. از توان دفاعی کشورمان به کودکان بگوییم تا حس امنیتشان افزایش پیدا کند همچنین از رابطه آرمان خواهی کشورمان نسبت به فلسطین و لبنان به کودکان بگوییم تا حس نوع دوستی و همدلی در کودکان نیز بیشتر شود. این والدین هستند که باید به کودکان امنیت بدهند و در رابطه با حس امنیتی که در کشور داریم بیشتر صحبت کنند. اخبار جنگ و تنش‌زا در فضایی که بچه‌ها وجود دارند مطرح نشود و نباید در رابطه با آن بحث و گفت و گو کرد. تا جایی که امکان دارد، والدین، کودکان را از این فضا‌ها دور کنند. در ضمن باید به صحبت‌های کودکان گوش و به پرسش های آنان در این زمینه با زبانی نرم و ساده به دور از تنش پاسخ داد تا حس ترس و اضطراب در آن‌ها کم رنگ شود.»
به کودکان حس امنیت بدهیم
دنیا شاهد کشتار مردم مظلوم فلسطین بویژه کودکان است. به دلیل خشونت بالای رژیم غاصب اسرائیل تصاویر کشتار مردم و کودکان در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی دست به دست می‌چرخد. تصاویری که از دید کودکان کشور ما نیز پنهان نیست و نمانده است. این در حالی است که کشور ما نیز در لحظات حساس و پر از غرور حماسه و دلاوری قرار دارد، کودکان هم باید در این لحظات احساس غرور و عزت داشته باشند؟ تأثیر اخبار جنگ بر سلامت روان کودکان را می‌توان واکنش طبیعی افراد به یک رویداد غیرعادی دانست. به عبارتی انواع مختلف اختلال‌ها، اضطراب، افسردگی، انزوا، پرخاشگری، شب ادراری و... را می‌توان جزء اثرات منفی اخبار جنگ، در کودکان دانست. حتی این احساسات می تواند بر خواب، تمرکز و رفتارهای روزمره آن ها تاثیر بگذارند. اما چگونه می‌توان ارزش‌هایی چون وطن دوستی و غرور ملی را به کودکان انتقال داد؟
نجمه سادات مجدزاده، روان‌درمانگر حوزه کودک و نوجوان نیز معتقد است که باید کودکان را از اخبار منفی دور نگه داریم اما کودکان باید درجریان ظلمی که به مردم فلسطین می‌شود، باشند. «بچه‌ها باید بدانند که رژیم غاصب مسبب همه این رخداد‌های تلخ است. همچنین کودکان باید احساس امنیت بکنند و این حس امنیت را والدین می‌توانند به کودکان بدهند.»
این روان درمانگر معتقد است که امنیت مهم‌ترین حسی است که باید به کودکان داده شود. «در کنار حس امنیت باید با بچه‌ها نسبت به رنج سنی که قرار دارند، با زبان خودشان در رابطه با یکسری از ارزش‌ها و مفاهیمی همچون غرور ملی، دلاوری، حماسه، شجاعت، دفاع از میهن و وطن دوستی و.. صحبت کنیم تا درک بهتری از جنگ داشته باشند. باید کودکان بدانند که همه کشور با هم متحد هستند و هیچ کس تنها نمی‌ماند. با داستان گویی، نقاشی کشیدن، دیدن کارتون یا فیلم‌های مرتبط می‌توان این حس را به کودکان منتقل کرد.»
