روزنامه جوان
1403/08/21
«خاطرات خدمت از خادمان ملت» منبع الهام هنرمندان میشود
جوان آنلاین: سازمان بسیج هنرمندان با برپایی رویداد «خاطرات خدمت از خادمان ملت» در صدد جمع آوری خاطرات مردم از شهدای خدمت به منظور ایجاد منبعی الهام بخش برای هنرمندان جهت تولید آثار هنری و همچنین تئوریزه کردن مقوله بسیار مهم خدمتگزاری مسئولان به مردم است. «جوان» در گفتگو با رحیم مخدومی دبیر این رویداد به ابعاد مختلف آن پرداخته است.رویداد «خاطرات خدمت از خادمان ملت» با چه رویکرد برگزار میشود؟
ما الان در شرایطی هستیم که موضوعات مختلفی یکی پس از دیگری در حال رخ دادن است و فعالان فرهنگی که خودشان را ملزم می‌دانند تا در این حوزه‌ها اقداماتی انجام بدهند با انبوهی از موضوعات مهم از جمله شهادت رئیس‌جمهور محترم و همراهانشان، شهادت سیدحسن نصرالله، انجام عملیات‌های وعده صادق یک و دو و همچنین جمعه نصر و دیگر وقایع مواجه شده‌اند. البته این بدان معنا نیست که از اهمیت هیچ‌کدام از آنها کاسته شود و به قول رهبر معظم انقلاب که فرمودند «در انجام وظیفه نه تعلل می‌کنیم و نه شتاب‌زده می‌شویم» باید به هر کدام از اینها پرداخته شود. نه می‌توانیم به این اتفاقات نپردازیم و نه حق داریم که به صورت دم‌دستی و سطحی به آنها بپردازیم، چه اینکه چنین کاری جفای در حق این مسائل است. معتقدم اتفاقاتی که در چند وقت اخیر رخ داده برای فعالان فرهنگی حکم گنجینه‌ای را دارد که باید مورد استخراج قرار بگیرند، چه اینکه همه این عزیزان در زمان حیاتشان تمام استعداد و توانایی‌هایشان را مصروف اهداف عالیه نظام و انقلاب کرده‌اند و طبیعتاً با شهادت آنها این خدمات باید استمرار پیدا کند و چه بسا بیشتر از زمان حیات آنها. منتهی بخش عمده‌ای از این مسائل در دست فعالان فرهنگی و رسانه‌ای، هنرمندان و شعراست. یکی از این مقوله‌های بسیار‌بسیار مهم شهادت رئیس‌جمهور و دولتمردان خدمتگزار است که باید به درستی به ابعاد خدمت‌رسانی آنها پرداخته شود. کما اینکه انتظار می‌رفت تا همین حالا هم کار‌های زیادی انجام می‌گرفت. هر کسی باید در این زمینه نقش خودش را ایفا کند، به‌ویژه اینکه اولین سالگرد این عزیزان در راه است و این انتظار وجود دارد که در اولین سالگرد شهدای خدمت، آن آثاری که در حوزه‌های مختلف هنری و فرهنگی انتظار می‌رود و مطالبه جامعه هم هست، ارائه شوند تا به شناخت هرچه بیشتر از این شهدای عزیز منجر شوند. در این رابطه صرفاً نباید به برگزاری یک مراسم تجلیل یا تبلیغاتی بسنده شود، به همین دلیل انجمن ادبیات داستانی بسیج هنرمندان این فراخوان جمع‌آوری خاطرات را داد. علت انتخاب این گزاره چه بود؟
واقعیت این است که خاطره ما در دیگر محصولات ادبی است و اگر خاطرات جمع‌آوری شوند دست هنرمندان برای خلق آثار هنری از جمله رمان، داستان، شعر یا فیلم و نمایش باز میشود. این فراخوان اعلام شده است و ما درصدد این هستیم که موضوع این فراخوان به گوش مردم برسد، چراکه این اتفاق یک اتفاق مردمی و قرار است خاطرات مردمی را در مورد شهدا خدمت جمع‌آوری کنیم. اولین گام در این رویداد، این است که فراخوان آن به سمع و نظر مردم برسد که لازمه آن این است که ما بتوانیم از فضای رسانه‌ای کشور از جمله رسانه ملی، مطبوعات و خبرگزاری‌ها استفاده کنیم و اطلاع‌رسانی‌های لازمه نیز صورت گیرد. بعد هم که آثار به دست ما رسید، تیم داوری را تشکیل خواهیم داد تا به داوری آثار بپردازند. هدف این رویداد چیست؟
هدفمان بیشتر بر این است که اگر امکان داشته باشد از آثار رسیده کتابی تهیه و چاپ شود. البته این اتفاق بستگی به تعداد آثار و کیفیت آنها دارد. برای ارسال اثر و داوری این رویداد چه بازه زمانی در نظر گرفته شده است؟
قرار بود فرصت ارسال آثار تا پایان آبان‌ماه باشد، ولی زمانبندی اولیه‌ای که انجام داده بودیم، قطعاً تغییر خواهد کرد، چراکه تبلیغات این رویداد درست و به اندازه انجام نشد. احتمالاً ما مجبور شویم که این فرصت را یک‌ماه دیگر تمدید کنیم. طبق برنامه‌ریزی اولیه قرار است ان‌شاءالله در بهمن‌ماه مراسم اختتامیه این رویداد را برگزار کنیم. البته اگر تا پایان آذرماه هم فرصت ارسال اثر را تمدید کنیم، به نظرم فرصت برگزاری اختتامیه در تاریخ مقرر را داریم و نیازی به جابه‌جایی نخواهد بود. ان‌شاءالله در دی‌ماه کار داوری آثار و حتی آماده‌سازی کتاب مورد نظر برای چاپ انجام بگیرد و در ایام دهه فجر و برپایی جشن پیروزی انقلاب اسلامی بتوانیم مراسم اختتامیه و جشن ارائه خدمات این شهدای خدمت را برگزار کنیم. این خاطرات باید در چه قالبی ارائه شوند و با چه معیاری مورد داوری و ارزیابی قرار می‌گیرند؟
این خاطرات باید در نسخه ورد (تایپ شده) ارسال شوند تا امکان ویرایش داشته باشند. منظور ما از داوری، بررسی کیفیت این خاطرات است، چون ممکن است برخی از این خاطرات قابلیت اینکه در کتاب چاپ شوند را نداشته باشند که طبیعتاً نمی‌توانیم از آنها استفاده کنیم. بعد دیگر این است که شاید برخی از این خاطرات براساس شنیده‌ها باشند، نه دیده‌ها و مشاهدات و از آنجایی که ممکن است کیفیت یا جزئیات یک خاطره بعد از تعریف شدن دچار تغییراتی شود، از این منظر اعتبار اسنادی خاطره زیر سؤال می‌رود که داوران در مورد این نوع خاطرات هم براساس معیار‌هایی نظر خواهند داد. چه بسا بعد از دریافت یک خاطره، لازم باشد داوران با راوی آن تماس بگیرند و با طرح سؤالاتی از آن شخص با رویکرد ترمیم خاطره تلاش کنند تا آن را کامل‌تر کنند. معمولاً وقتی افراد خاطراتشان را تعریف می‌کنند، غالباً به صورت کلی‌گویی و عدم توجه به جزئیاتی مانند زمان و مکان آن را بازگو می‌کنند، به همین دلیل داوران با شخص تماس می‌گیرند و سؤالاتی را در مورد چنین جزئیاتی می‌پرسند تا وجه اسنادی آن خاطره را تقویت کنند. داوری این آثار به‌گونه‌ای نیست که بخواهند اصطلاحاً آثار را بررسی محتوای کنند و به آنها نمره بدهند. بحث صحت‌سنجی و تقاطع‌گیری این خاطرات چگونه صورت می‌گیرد؟
خوشبختانه شخصیت‌هایی که قرار است در موردشان خاطراتی نقل و گفته شود، افراد صاحب نامی هستند که معمولاً در طول زمان مسئولیت‌هایشان و اتفاقاتی که برایشان رخ داده به دور از چشم تاریخ نبوده و با افراد گمنام تفاوت دارند. ما شاهدان کافی یا ادله لازم برای رویداد‌های زندگی این افراد داریم و صرفاً به نقل‌قول همان فرد گوینده اکتفا نمی‌کنیم. ما این خاطرات را با توجه به زمان وقوع آنها به افراد یا بخش‌هایی که مرتبط با موضوع هستند ارجاع می‌دهیم و از آنها کمک می‌گیریم. یک موضوع دیگری هم وجود دارد این است که ما تجارب زیادی در مورد خاطره و سیره‌نگاری از شهدا داریم و می‌دانیم که با چنین مقوله‌هایی چگونه باید رفتار کرد. البته ابتدا به ساکن بنا را بر صحت می‌گذاریم، مگر آنکه خود خاطره یا حال و هوایی که در آن بازگو میشود، حاوی نکته‌ای باشد و نیاز به تأمل و بررسی بیشتری داشته باشد. نکته دیگر اینکه براساس شناختی که ما از شخصیت شهدای خدمت داریم، می‌دانیم که آیا احتمال بروز برخی از واکنش‌ها و صحبت‌ها وجود دارد یا نه. نکته سوم اینکه اگر هر کدام از این خاطراتی که به دست دبیرخانه می‌رسند، داوران این رویداد را که سه نفر هستند به این جمع‌بندی برساند که آن خاطره نیاز به بررسی بیشتر و دقیق‌تری دارد، حتماً این اتفاق می‌افتد. داوران این رویداد چه کسانی هستند؟
هنوز انتخاب نشده‌اند و در حال بررسی افراد مختلف هستیم و به محض نهایی شدن، آنها را معرفی می‌کنیم. بعد از جمع‌آوری خاطرات و چاپ در یک کتاب، چه اتفاقی برای این کتاب می‌افتد؟ آیا به دیگر آثار کتابخانه‌ها اضافه میشود یا اتفاق دیگری می‌افتد؟
با توجه به اینکه فراخوان این رویداد را سازمان بسیج هنرمندان ارائه کرده و خوشبختانه این سازمان شامل همه شاخه‌های هنری از جمله انجمن نمایش، فیلم، شعر و هنر‌های تجسمی میشود، خود این سازمان استعداد و توانایی این را دارد که از این کتاب بهره ببرد و محصولات هنری از آن تولید کند. اولین و دم‌دستی‌ترین استفاده‌ها همین خواهد بود. ضمن اینکه خود روایتی که در این آثار به چاپ می‌رسد، نیاز به نقد دارد. یکی از بهره‌برداری‌های سریع و قابل تعمیم به آحاد مردم روایتگری است که نیاز به سرمایه و ابزار خاصی ندارد، چون روایت خام نیست، بلکه کاملاً پخته و قابل استفاده است و فقط یک همت می‌خواهد. این کتابی که ما چاپ می‌کنیم یک محصول به بلوغ رسیده است. درست است که می‌توان از آن به عنوان یک منبع در شاخه‌های هنری استفاده کرد، اما آحاد مردم که اهل تخصص‌های هنری نیستند، ولی همه مردم توان کتابخوانی و ترویج آن را دارند. بنابراین ما باید روی موضوع فرهنگ کتابخوانی و ترویج کتاب در جامعه کار کنیم، این راهی است که مقام معظم رهبری خودشان در حال انجام آن هستند. با توجه به صف‌بندی‌های جناحی و سیاسی در کشورمان برای جلوگیری از خوردن برچسب سیاست‌زدگی به این رویداد چه تدابیری اندیشیده‌اید؟
شهادت خودش پیشاپیش حلال بسیاری از اختلاف سلیقه‌هاست و تا وقتی که فرد به شهادت نرسیده موضع‌گیری‌هایی در مورد اشخاص وجود دارد، ولی گویا شهادت و شهید شدن خودش یک ادله و سندی قوی است برای دل‌های اهل حقیقت، چون باعث تغییر نگاه‌ها به آن شخص میشود. مثلاً در مورد شهید رئیسی موضع‌گیری‌های سیاسی وجود داشت، ولی بعد از شهادت ایشان دیدیم که همه چیز شکل دیگری گرفت. منظور این است که شهادت باعث وفاق میشود. نکته بعد اینکه ما قرار است خاطرات خدمت را جمع‌آوری کنیم و معنای آن این است که مردم با هر سلیقه‌ای و از هر جناح و گروه و دسته‌ای به آن هم احتیاج دارند و هم احترام می‌گذارند. هر کسی که قدم در وادی خدمت به مردم گذاشته مورد اقبال مردم قرار گرفته است. ما از مردم تقاضا کردیم خاطرات خدمت را برایمان بفرستند، نه خاطرات موضع‌گیری‌های سیاسی این شهدا را، به‌همین خاطر راجع به پذیرش این خاطرات یک اتفاق‌نظری وجود دارد.
