خاموشی‌ها و فراموشی‌ها
گروه مسکن و انرژی/چه کسی مسئول کمبود سوخت اخیر و متعاقب آن خاموشی های گسترده در کشور است؟ آیا مجلس و دولت نباید از قبل پیش بینی تامین سوخت مورد نیاز امسال را کرده و راهکارهای معقول رای مرتفع شدن آن ارائه می کردند؟ بررسی ها نشان می دهد که مجلس در سال 1401 قانون مانع زدایی از صنعت برق را تصویب کرده بود. قانونی که تلاش می کند، دورنمایی از احتمالاتی که صنعت برق ایران در حوزه تامین سوخت با آن مواجه خواهد شد را ارائه کرده و پیش بینی های لازم را نیز صورت دهد.
ماده 2 این قانون تکالیفی را برای وزارت نیرو و وزارت نفت در زمینه تامین سوخت نیروگاه ها تعیین کرده است. در ماده 2این قانون آمده است:« وزارت نیرو مکلف است با هماهنگی وزارت نفت میزان تقاضای سوخت مایع نیروگاه ها را به صورت جداول ماهانه برای یکسال به تفکیک نوع سوخت در خردادماه هر سال اعلام کند. وزارت نفت ضمن پیشبینی در لوایح بودجه سنواتی، مکلف به تأمین و تکمیل موجودی سوخت مخازن مورد نیاز نیروگاهها بر اساس جداول اعلامشده ماهانه است.»
اما علی رغم این تکالیف قانونی نه وزارت نفت و نه وزارت نیرو از سال 1401 تا به اموز تکالیف قانونی خود را اجرایی نکرده اند. عدم اجرای این تکالیف باعث شده مردم ایران امروز با دوگانه ای ذیل عنوان تامین سلامتی یا تحمل خاموشی های روزانه و گسترده مواجه شوند. به عبارت روشنتر امروز هم وزارت نیرو و هم وزارت نفت باید به این پرسش کلیدی پاسخ دهند چرا از قبل تمهیدات لازم برای تامین سوخت نیروگاه ها را پیش بینی نکرده اند؟
تعلل وزارت نیرو در اجرای قانون مانع زدایی از صنعت برق صدای بهارستان نشین‌ها را درآورده است. دیوز ابتدا مالک شریعتی و سپس مصطفی نخعی نسبت به این تعلل واکنش نشان داده و خواستار اجرایی ای قانون در دولت چهادهم شدند. مصطفی نخعی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس پیشتر گفته بود که نشستی در این خصوص با وزیر نیرو برگزار شده و وزارت نیروی دولت سیزدهم می بایست هرچه سریع‌تر نسبت به اجرای مقدمات این کار اقدام می کردند. مالک شریعتی نیاسری عضو کمیسیون انرژی مجلس هم با واکاوی چرایی عدم اجرای این قانون به اهمال دولت ها در این زمینه اشاره می کند.
باید گازوییل مورد نیاز نیروگاه ها حتی با واردات تامین می‌شد
مالک شریعتی نیاسری عضو کمیسیون انرژی مجلس در پاسخ به این پرسش که دولتی ها استدلال می کنند که چون تولید داخل به اندازه کافی نبوده، کمبودهای فعلی سوخت نیروگاه ها شکل گرفته،میگوید: اگر هم تولید داخل به اندازه کافی نبود باید نسبت به تصمیم در سطوح بالای کشور هشدار می دادند و اقدام می کردند و واردات گازوئیل اتفاق می افتاد چون اورژانسی ترین حالت بود. متاسفانه در این خصوص تدبیر نشده است.به گزارش گروه مسکن و انرژی ، مالک شریعتی،که راهی صدا و سیما شده بود در گفت‌وگویی تلویزیونی اظهار داشت: قانون مانع زدایی از صنایع برق کشور که سال 1401 تصویب شده در ماده دو تکالیف وزارت نفت و وزارت نیرو را در حوزه تامین سوخت نیروگاه ها مشخص کرده است. این ماده قانونی گفته خرداد ماه هر سال وزارت نیرو باید جدول نیاز خود را به سوخت مایع برای پایان سال یعنی در طول سال ماه به ماه به وزارت نفت اعلام کند و وزارت نفت موظف است بر اساس این جدول اعلامی، سوخت مورد نیاز نیروگاه ها را تامین کند؛ یعنی یک برنامه ریزی سالانه ای است که باید هر سال اتفاق افتد.شریعتی خاطرنشان کرد: وزارت نیرو آن چه به ما اعلام کرده و حتی در جلسات یک ماه قبل، قبل از شروع این خاموشی ها داشتیم، گفته نسبت به کاهش ذخایر سوخت مایع نیروگاه ها هشدار دادیم و از وزارت نفت خواستیم مخازن تکمیل شود چون میزان ذخایر سوخت مایع نیروگاه ها عمدتاً گازوئیل است؛ چون مازوت سوخت اضطراری است، نسبت به سال قبل در همین مدت تقریباً نصف شده است و این یک هشدار جدی بود که در جلسات داده شد و قبلاً اعلام کردند این ذخایر کاهش یافته و باید تکمیل شود.وی ادامه داد: اتفاق دیگر این است که در تابستان امسال نیز قدری با وجود نزدیک به 6 درصد تامین گاز نیروگاه ها کاهش یافته در حالیکه میزان تقاضای سالانه افزایش می یافت و حتی در زمان زمستان باید افزایش مصرف سوخت را داشته باشیم، مجبور شدیم در تابستان سوخت مایع استفاده کنیم. این عضو کمیسیون انرژی در خصوص علت کاهش گاز تحویلی به نیروگاه ها، گفت: مهم ترین علت این ماجرا، عدم یکپارچگی در مدیریت انرژی کشور است؛ سال 99 و 1400 هم که این اتفاق افتاد یک سیکل معیوب در کشور رقم خورد، زمستان مشکل تامین سوخت اتفاق افتاد و مجبور شدند نیروگاه هایی که برای تعمیرات می رفت را نگه دارند و نیروگاه ها در اوایل بهار برای تعمیرات رفت و وقتی این اتفاق افتاد، برق‌آبی ها به جای اینکه در اوج مصرف تابستان در مدار قرار گیرد، در اوایل بهار در مدار آمدند و در اوج مصرف تابستان برق‌آبی نداشتیم و این سیکل معیوب در حال تکرار بود که 3-2 سال این مشکل پیش نیامد و دوباره این مشکل اتفاق افتاد.زمان اوج مصرف تابستان که گاز نباید مشکلی داشته باشد، گاز تامین نشده یعنی وزارت نفت تامین نکرده است، به هر دلیلی که وجود دارد که آنها می گویند ناترازی گاز داشتیم و بر اساس آن تابستان سوخت مایع استفاده شده است. شریعتی با بیان اینکه "این عدم یکپارچگی مدیریت، مشکل ایجاد کرده است"، گفت: البته چون در گزارش کمیسیون ارائه کردند و پیش بینی از دو ماه قبل اعلام شده بود وزارت نفت باید تمهیداتی می داشت؛ تحلیل من این است که مقصر شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی است و اگر هم تولید داخل به اندازه کافی نبود باید نسبت به تصمیم در سطوح بالای کشور هشدار می دادند و اقدام می کردند و واردات گازوئیل اتفاق می افتاد، چون اورژانسی ترین حالت بود؛ اما متاسفانه در این خصوص تدبیر نشده است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه "الان که باید گازوئیل و سوخت مایع تامین شود که از طریق واردات یا افزایش ظرفیت اورژانسی برخی پالایشگاه ها اتفاق افتد یعنی آن چه امکان پذیر است"، گفت: این راه حل اورژانسی همین امروز می شود اما برای کوتاه مدت همین الان آمارهای رسمی کشور می گوید ده میلیون لیتر قاچاق گازوئیل داریم. اگر جلوی این قاچاق گرفته شود در شبکه قابل استفاده است.در میان مدت سوخت جایگزین باید استفاده کنیم؛ سه سال پیش نامه به وزیر نفت نوشتم و تقاضا کردم استفاده از سوخت های جایگزین همانند میعانات گازی و LPG را در نیروگاه‌های کشور بررسی کنند که از جهت پدافند غیرعامل و هم از جهت سوخت پاک تر است و هم از جهت تامین پایدار سوخت نیروگاه ها است ولی متاسفانه گفتند زمانی بیش از سه سال نیاز است که الان سه سال از آن ماجرا گذشته و الان LPG ما در خروجی پالایشگاه های نفتی هدر می رود.شریعتی با بیان اینکه "تعداد زیادی از نیروگاه ها می توانند از LPG استفاده کنند که مشکلات محیط زیستی مازوت را ندارد"، گفت: برای میان مدت باید به سمت بحث تجدیدپذیرها و افزایش ظرفیت تجدیدپذیرها در کل سال برویم که تا حدودی نیمی از ظرفیت منصوبه کشور می تواند تجدیدپذیر باشد، چون این انرژی برق پایدار نیست و در طول روز می توان استفاده کرد، ولی قابلیت 50 هزار مگاوات در طول روز وجود دارد که این اتفاق بیفتد.نکته آخر بالا بردن راندمان نیروگاه ها در بلند مدت است و ماده ده قانون مانع زدایی این را تکلیف کرده است و یکسال این آئین نامه ابلاغ شده ولی اجرای آن شروع نشده است؛ بیشترین اتلاف ما در حوزه سوخت گاز و سوخت های مایع در حوزه نیروگاهی است. بالغ بر 30 میلیارد دلار ارزش ارزی سوخت نیروگاه های ما است.
