رضا میرابیان
کارشناس مسائل منطقه

اخیراً خبری از سوی رسانه‌های غربی مبنی بر انتقال سران و دفتر حماس از قطر به ترکیه منتشر شد که سخنگوی وزارت خارجه قطر این موضوع را غیردقیق اعلام کرده و ترکیه هم این مساله را تایید نکرد. این اقدام همزمان با مذاکرات پشت پرده اسرائیل در خصوص آتش‌بس غزه و لبنان مطرح شده است. این در حالیست که اسرائیل در این فضا از یک سو همزمان با مذاکرات در خصوص لبنان در حال اعمال فشار نظامی و میدانی بر حزب‌الله هستند و از سوی دیگر اعمال فشار سیاسی بر حماس را همزمان با مذاکرات آتش‌بس غزه در دستور کار قرار داده‌اند. اسرائیل در حال تهدید رهبران حماس هستند و به آنها بارها اعلام کرده‌اند که اگر در زمینه آتش‌بس کوتاه نیایند، آنها را از قطر اخراج خواهد کرد و به نوعی یک فشار علنی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
این در حالیست که آمریکایی‌ها به خوبی می‌دانند که اگر رهبران حماس از قطر اخراج شوند، تنها کانال رسمی سیاسی با این جریان را از دست خواهند داد و این به ضرر واشنگتن خواهد بود. اگر قرار باشد که قطر هم از دور میانجیگری خارج شود یا حماس را به کشوری دیگر منتقل کنند، بدون شک روند مذاکرات با مشکل جدی روبه‌رو می‌شود و این به ضرر دولت آمریکا خواهد بود. از سوی دیگر بمباران اسرائیل علیه بیروت طی روزهای گذسته بسیار شدید شده است که دلیل آنهم اعمال فشار بر حزب الله لبنان در این شرایط است. در این میان باید توجه داشت که ارتباط ترکیه با اسرائیل هم عموماً بخشی از روابط دوجانبه این دو را سر و شکل می‌دهد و بعید می‌دانم که آنکارا در این وضعیت به دنبال اعمال فشار علیه حماس برود. از منظری دیگر باید توجه شود ترکیه به هیچ وجه پرونده میانجیگری میان اسرائیل و حماس را از قطر تحویل نمی‌گیرد و نمی‌خواهند از این طریق با یکدیگر وارد چالش جدید شوند و به همین دلیل معتقدم که سفر مقامات اسرائیل به ترکیه درون‌مایه امنیتی دارد. این در حالیست که قطر چندی پیش اعلام کرد که میانجیگری خود در پرونده غزه را به حالت تعلیق درآورده‌اند؛ چراکه رژیم صهیونیستی به صورت علنی اعلام کرد که قطری‌های در حال جانبداری از حماس هستند و همین موضوع موجب ناراحتی دوحه شد. قطر صراحتاً اعلام کرد تا زمانی که قرار باشد دوحه در این خصوص مور شانتاژ و انتقاد قرار بگیرد، بدون شک از روند میانجیگری خارج خواهد شد که این اتفاق هم رخ داد. ایالات متحده به دنبال آن است تا قطر در این راستا به ایفای نقش خود به عنوان میانجیگر ادامه دهد. این در حالیست که قطر متحد استراتژیک خارج از ناتوی آمریکا به حساب می‌آید و از تمام مزایای روابط خاص با ایالات متحده برخوردار است. در این راستا باید توجه شود که تیم جو بایدن در واپسین روزهای خود به دنبال آن هستند تا به هر ترتیب که شده یک توافق اتش‌بس با محوریت غزه یا لبنان را سر و شکل دهند تا در نهایت در آخرین روزهای دولت خود بتواننند یک دستاورد مشخص در حوزه سیاست خارجی برای خود ثبت کنند. در مقابل ترامپ چندان توجهی به این دو پرونده ندارد ولی گفته شده که ترامپ به اسرائیل اعلام کرده صرفاً تا قبل از ورود وی به کاخ سفید باید حملاتشان به غزه را تقلیل دهند که حالا باید دید تل‌آویو در این راستا چه اقدامی انجام خواهد داد.