روزنامه ابتکار
1396/05/12
رضا دهکی فراموشی برنامه‌های کلان در غبار مهره‌چینی وزرا
در آستانه تنفیذ حکم حسن روحانی و برگزاری مراسم تحلیف به عنوان رئیس‌جمهوری دولت دوازدهم، می‌توان به طور رسمی دولت یازدهم را پایان یافته تلقی کرد.هر چند همچنان گمانه‌زنی‌ها و مطالباتی درباره کابینه به گوش می‌رسد، اما بر اساس اخبار، لیست روحانی برای کابینه‌اش تکمیل شده است و حتی به احتمال زیاد همچون آغاز دولت یازدهم در روز تحلیف در اختیار مجلس شورای اسلامی گذاشته خواهد شد.
در اخبار و گمانه‌های مربوط به کابینه دولت دوازدهم، همواره بحث بر سر بودن یا نبودن افراد بود. در واقع این که چه چهره‌‌ای در کابینه آینده هست، نیست، نباید باشد، باید باشد و در کل ترکیب کابینه با چه چیدمانی باید تعیین شود محور اصلی بود. هر چند به هر حال مدیران لایق می‌توانند بازدهی کابینه را بالا ببرند و عملکرد نامطلوب هر مدیری در دولت دوازدهم، می‌تواند به پای کل دولت نوشته شود، اما شاید هر بار نکته‌ای محوری در این زمینه فراموش میشود.
پیشرفت بسیاری از کشورهای پیشرفته فراتر از این که به دست دولت‌هایشان اتفاق افتاده باشد، حاصل عمل کردن به برنامه‌های کلانی است که فارغ از حضور هر جریان سیاسی بر مسند قدرت، اجرا می‌شوند. هر چند نمی‌توان نقش دولت‌ها و سیاستگزاری‌هایشان را در عرصه‌های مختلف اعم از اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نادیده گرفت و از تاثیر این عملکرد بر سهولت یا سختی اجرای برنامه‌های کلان گذشت، اما این برنامه‌ها غالبا در سطحی دور از دسترس اجرایی دولت‌ها اجرا شده‌اند. چرایی اجرای این برنامه‌ها در هر دولتی چند دلیل اصلی دارد. اول، این برنامه‌های کلان در سطحی دور از دسترس اعمال سلیقه دولت‌ها تنظیم شده‌اند و همه دولت‌ها از نظر قانونی ملزم به اجرای آن‌ها هستند. دوم، نهادهای نظارتی بر این روند اجرا نظارت کامل دارند و به دلیل هم‌پیالگی سیاسی از خروج دولت‌ها از خط و مسیر اجرای این برنامه‌ها چشم‌پوشی نمی‌کنند. سوم، حتی در صورت عدول و خروج دولت‌ها از برنامه‌های کلان و سستی دستگاه‌های نظارتی در این باره، مردم و نهادهای مدنی با اطلاع از اهمیت اجرای این برنامه‌ها و تسلط بر قانون و البته از یک سو حق پیگیری قانونی در نهادهای قضایی درباره حقوق جمعی و از سوی دیگر استفاده از قدرت رای خود در دوره بعدی هر انتخابات برای تنبیه جریان سیاسی متخطی حاکم، همواره ناظر و مطالبه‌گر اجرای برنامه‌های کلان هستند.
در ایران پس از انقلاب اسلامی تا کنون برنامه‌های کلان مختلفی طرح شده‌اند؛ از برنامه‌های پنج‌ساله توسعه تا سند افق 1404، از سیاست‌های کلان در حوزه‌های مختلف اقتصادی، جمعیتی و .... تا سندهای کلان و برنامه‌های جامع تخصصی در هر حوزه. اما آن چه مشاهده میشود حتی تخطی از برنامه‌های جزیی‌تری – همچون لایحه بودجه – است که گاه خود دولت هم تدوین کرده است! در ارزیابی‌های هر یک از این برنامه‌ها می‌توان موارد گسترده‌ای از عدول از برنامه را مشاهده کرد. حتی در دورانی مثل دولت‌های نهم و دهم آش خروج از خط برنامه‌های پنج‌ساله توسعه‌ای و عدم اجرای آن‌ها به قدری شور شد که صدای مجلس همسوی با دولت آن زمان هم در آمد. با این حال نتیجه این روند باعث شده است که همواره زمان بگذرد و برنامه‌ها نیز با گذشتن تاریخ مصرفشان، نیمه انجام شده و یا انجام نشده، بی اثر شوند. در این میان از یک سو وقت و هزینه صرف – و یا بهتر بگوییم هدر – شده و از سوی دیگر نتیجه مطلوب حاصل نشده است.
دولت‌ها در دوره اول ریاست جمهوری هر رئیس‌جمهوری خود همواره به دنبال اثبات و تثبیت خود هستند. شاید در دوره دوم فرصت بهتری باشد که این برنامه‌محوری به خصوص در عرصه برنامه‌های کلان جدی گرفته شود. این موضوع می‌تواند به عنوان میراثی مطلوب و ماندگار از دولت دوازدهم برای آینده باقی بماند.
سایر اخبار این روزنامه
محمدرضا عارف:
انقلاب اسلامی، انقلابی اصلاح طلبانه بود
«ابتکار» سازوکارهای آینده اصلاح‌طلبان را بررسی کرد
راهبردهای اصلاح طلبی در افق 0041
با وجود موانع مختلف بر سر راه جویندگان گنج هنوز خبر دستگیری آن ها منتشر میشود
نابرده رنج
رضا دهکی
فراموشی برنامه‌های کلان در غبار مهره‌چینی وزرا
« ابتکار» جدیدترین تحولات در روابط میان ایران و عربستان را بررسی می کند
دیپلمات‌‌ها در انتظار چراغ سبز تهران و ریاض
استفاده از چهره های غیر تئاتری و گروه های موسیقی مشهور در تئاتر برای فروش بیشتر چه مضراتی دارد
ابزارهای تامین مالی برخلاف ماهیت‌شان، مانع ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور شدند
عضو حزب کارگزاران در گفت‌وگو با «ابتکار»:
جریان اصول گرایی آینده روشنی نخواهد داشت
ناطق‌نوری:
امروز گروه مرجع مردم الزاماً روحانیت نیست
چهره های دولت یازدهم از حضور داشتن یا نداشتن در دولت دوازدهم گفتند
قدردانی وزرا از روحانی در آخرین جلسه کابینه
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه:
کنار گذاشتن برجام خدمت به آمریکاست
محمدرضا خباز:
اعضای دولت دوازدهم با سکوت خود میدان را برای مخربان باز نکنند
شوراها در چنبره بوروکراسى
