روزنامه اعتماد
1403/09/07
بانوي جاودان دوبلاژ
زنده‌ياد فهيمه راستكار اوايل دهه سي از هنرستان هنرپيشگي تهران فارغ‌التحصيل شد و فعاليت تئاتري را با گروه مستقل شاهين سركيسيان ادامه داد.اواسط دهه سي ازسوي هوشنگ لطيف‌پور از هم‌دوره‌اي‌هايش در دوران هنرستان كه مدتي در دوبله فعاليت مي‌كرد به اين كار دعوت شد.
پس از مدت بسيار كوتاهي اولين نقش مهمش را در فيلم تئودرا به جاي ايرنه پاپاس به مديريت ابوالقاسم رضايي (از پيشگامان سينما و دوبله در ايران) صحبت كرد. دومين نقش او گويندگي در نسخه روسي اتللو به جاي شخصيت دزدمونا بود كه نامش را بر سر زبان‌ها انداخت. چند ماه بعد در اوايل تابستان ۱۳۳۶ توسط آلكس آقابابيان جهت عضويت در گروهي كه در ايتاليا دوبله به فارسي انجام مي‌دادند دعوت و او به همراه سه نفر ديگر عازم رم گرديد. خانم راستكار اوايل سال۱۳۴۰ به ايران بازگشت و همزمان به بازيگري در تئاتر و بيشتر دوبله پرداخت. حالا ديگر او هنرمندي با تجربه بود كه هر نقشي را براي دوبله نمي‌پذيرفت و در انتخاب‌هايش وسواس به خرج مي‌داد. او از اولين بانوان مدير دوبلاژ در ايران بود كه به دليل تسلط به زبان‌هاي فرانسه و ايتاليا در كارش موفق بود. راستكار در دوران طلايي به جاي بازيگران نامداري چون اواگاردنر، بتي ديويس، لورن باكال، مارلنه ديتريش، دبوراكار، آن سيمور، اليويادوهاويلند، جنت لي، شلي وينترز و... كه بخشي از بازيگران مهم سينماي جهان محسوب مي‌شدند، صحبت كرد. در دوبله فيلم‌هاي ايراني او صدايش روي چهره بازيگران مسن خوب مي‌نشست. يكي از نقش‌هاي مهمش گويندگي به جاي نصرت پرتوي در فيلم گوزن‌ها ساخته مسعود كيميايي بود. گويندگي به جاي آنيك شفرازيان در فيلم كلاغ ساخته بهرام بيضايي نيز نقطه عطفي در كارنامه وي و دوبله فيلم‌هاي ايراني است.
ايران دفتري، شهلا رياحي، حميده خيرآبادي، فرخ‌لقا هوشمند، جميله شيخي، مليحه نيكجومند، ساحره متين، مهين شهابي، زهره صفوي، رقيه چهره‌آزاد و... بازيگراني بودند كه از صداي مادرانه او در نقش‌هاي‌شان استفاده شد. يكي ديگر از شاه نقش‌هايش در دوبله، گويندگي به جاي زنده‌ياد جميله شيخي در سريال پاييز صحرا است. اين سريال اواسط دهه شصت دوبله شد. شايد در ابتدا انتخاب صداي ظريف، سوزناك و پراحساس راستكار به جاي كاراكتر مادر شوهر بدجنس در پاييز صحرا عجيب مي‌نمود اما از همان دقايق اول هوشمندي مدير دوبلاژ مجموعه
-خسرو خسروشاهي- در انتخاب اين صدا مشخص شد. زير دوبله با چهره بازيگر و كاراكتر وي همخواني كامل داشت، گويي كه صداي خود خانم شيخي است. 10 سال بعد در دهه هفتاد نيز جلال مقامي مدير دوبلاژ و اكبر خواجويي كارگردان سريال پدرسالار ترجيح دادند بازهم فهيمه راستكار به جاي جميله شيخي در نقشي مشابه صحبت كند كه اين‌بار هم نتيجه عالي بود. يكي ديگر از دوبله‌هاي زيبا و به يادماندني خانم راستكار گويندگي به جاي پرسوناژ اوشين- در سال‌هاي پيري- در مجموعه سال‌هاي دور از خانه بود كه آن هم انتخابي درست بود كه توسط بانو ژاله علو مدير دوبلاژ سريال انجام گرفت. گويندگي به جاي جوان هيكسون در سريال خانم مارپل در اوايل دهه هفتاد يكي ديگر از كارهاي دلپذير فهيمه راستكار است. اوه گفتن‌هاي كشيده، ممتد و به جاي گوينده در ديالوگ‌ها، خانم مارپل را بين تماشاگران تلويزيوني محبوب ساخت كه به طور حتم مديريت استادانه مرحوم احمد رسول‌زاده به عنوان مدير دوبلاژ نيز در دوبله خوب اين سريال نقش بسزايي داشته است. فهيمه راستكار در عرصه بازيگري سينما در چند فيلم شركت كرد اما حضورش همسنگ توانايي‌هايش در دوبله نبود. او از نسلي بود كه با دوبله نفس مي‌كشيد، دوران طلايي‌اش را رقم زده بود و هميشه نگران اوضاع آن و حال و احوال همكارانش بود. در مصاحبه‌ها و نوشته‌هايش با تلخي از وضعيت دوبلاژ به ويژه در دهه‌هاي شصت و هفتاد شكوه مي‌كرد و از سرعت دوبله در تلويزيون دلگير بود و آن را آفت اين هنر مي‌دانست و معتقد بود هم‌نسلانش نبايد تن به هر شرايطي در دوبله دهند و هرازگاهي مدتي از استوديوها قهر مي‌كرد و اما دلش طاقت نمي‌آورد و دوباره به جمع همكارانش كه آنها را چون خانواده‌اش مي‌دانست، ملحق مي‌شد.
فهيمه راستكار از نيمه دوم دهه هشتاد به تدريج درگير بيماري آلزايمر شد و از دوبله فاصله گرفت. او سال‌هايي كه گروه‌هاي متعدد دوبله زيرزميني كه بانام يا بي‌نام به جان دوبله افتاده بودند و آن را به نابودي مي‌كشاندند ديگر چيزي را به خاطر نمي‌آورد.
اطمينان دارم كه اگر اين بانوي صدا اواخر عمر دچار فراموشي نشده بود با ديدن حال و روز ناخوش دوبله و مدعيان نورسيده‌اش رنج فراوان مي‌كشيد.
فهيمه راستكار دوم آذر ماه ۱۳۹۱ به خاطره‌ها پيوست.
روحش شاد و يادش گرامي.
سایر اخبار این روزنامه
تاوان شعار‌هاي پرهزينه
پاسخ‌هاي حقوقي به اتهامات سياسي
آموختن تئاتر در انزواي محبس
گام آخر تا صلح سرد؟
روزهاي سبز بورس ادامه دارد
رسيدگي به خشونت عليه زنان نيازمند اقدام فوري مجلس
بيروت جهانی ديگر حال و هواي بيروت و فلسطين (۷)
ضرورت تصميم‌هاي شجاعانه براي عبور از شرايط
ريشه تعليق يك قانون
حضور لاريجاني تثبيت ظريف مذاكره مطالبه ملي
تجديد نظر
معناي ارسال موشك‌هاي امريكايي براي اوكراين
ناگريزي اسطوره‌ها
در تقاطع مدرنيسم و مدرنيزاسيون
بانوي جاودان دوبلاژ
رنجي زنانه در دل جنگ...
از سياحت تا گردشگري...
نمايش تاريخ
ضرورت تصميم‌هاي شجاعانه براي عبور از شرايط
ريشه تعليق يك قانون
حضور لاريجاني، تثبيت ظريف مذاكره مطالبه ملي
