عبدالرضا فرجی زاد
کارشناس ارشد سیاست خارجی

درست چند ساعت بعد از اعلام آتش بس در لبنان به یکباره اعلام شد که نیروهای مخالف بشار اسد، رئیس جمهور سوریه که حدودا از چهار سال قبل تهاجم خود را متوقف کرده بودند و نوعی آتش بس در سوریه برقرار شده بود حملاتی را به سمت حلب دومین و حتی پرجمعیت ترین شهر این کشور آغاز کرده اند که در همان مراحل اولیه حمله علاوه بر اینکه حدود یکصد سرباز سوری را به قتل رساندند، بر تعدادی از روستاهای حومه حلب تسلط یافته و به ۵ کیلومتری شهر رسیده اند و خود را آماده حمله به شهر و تصرف آن کرده اند. گفته شده که این نیروها توانسته اند بزرگترین پایگاه نظامی سوریه در این منطقه را به تصرف خود درآورند. تحولات اخیر خاورمیانه و به ویژه جنگ در لبنان و بازگشت نیروهای حزب الله به لبنان از سوریه، درگیری مستقیم ایران با اسرائیل، بمبارانهای پی درپی سوریه توسط اسرائیل، تهدیدهای مداوم اسرائیل علیه نظام سوریه و شخص اسد، درگیر بودن شدید روسیه در جنگ اوکراین و بازگرداندن تعدادی از نیروها به روسیه و نهایتا پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ]مریکا احتمالا این تصویر را به وجود آورده که موانع برای امتیازگیری از نظام سوریه و شاید هم براندازی آن فراهم شده است . احتمالا ترکیه تصور می کند که با تصرف حلب به عنوان دومین شهر سوریه قدرت چانه‌زنی بیشتری را برای نفوذ مخالفین در حاکمیت پیدا می کند؛ به ویژه آنکه این بار رژیم اسرائیل با بمباران های مداوم خود با هدف قطع ارتباط و کمکهای لجستیکی از ایران و سوریه به لبنان، به نوعی نقش نیروی هوایی گروههای تندروی مخالف نظام سوریه را به عهده دارد.
طبیعی است که این بار نگاه اسرائیل به سوریه باید نسبت به زمان جنگ داخلی سوریه متفاوت باشد. در دوران جنگ داخلی سوریه، اسراییل علاقه چندانی به سرنگونی نظام بعثی در سوریه نشان نمی داد؛ بدین علت که معتقد بود در طول سه دهه گذشته از سوی ارتش سوریه شلیک به سمت جولان اشغالی صورت نگرفته و در صورت پیروزی بنیادگرایان سلفی در سوریه و به هم ریختگی سیاسی معلوم نیست که این روند ادامه پیدا کند. اما در یکسال گذشته که از داخل سوریه جولان نیز مورد هدف واقع شده و اسرائیل از سوی نظام سوریه و شخص اسد مورد تهدید واقع شده، برقراری آتش بس اخیر در لبنان دولت نتانیاهو را مصمم کرده که اجازه ندهد از مرز سوریه هیچگونه کمکی به دست حزب الله برسد . به نظر می‌رسد سخنرانی اخیر نتانیاهو که اعلام کرد اسد با آتش بازی می‌کند، نتوانسته است علیرغم تهدیدات و بمباران‌ها پاسخ مثبتی از دولت سوریه دریافت کند؛ هر چند که اوضاع در مرز جولان تا حدی توسط دمشق کنترل شده است. در این میان مواضع کشورهای عربی را هم نسبت به تحولات یکی دو روز اخیر در سوریه باید رصد کرد. کشورهای مهم عربی همچون مصر، عربستان و امارات عربی متحده رابطه خود را با ترکیه توسعه داده اند و خواهان بسته بودن مرز سوریه جهت تقویت حزب الله هستند و حتی بعضی از آنها هشدارها و تذکراتی را به بشار اسد داده اند. از طرفی در دو سال اخیر روابط سوریه با کشورهای عربی توسعه یافته و دفاتر نمایندگی سیاسی آنها در دمشق کار خود را آغاز کرده و سوریه مجددا به عضویت اتحادیه عرب در آمده است. بنابراین، باید دید که این کشورها تهاجم به عضوی از اتحادیه عرب را پذیرا خواهند بود و یا اعتراض خود را اعلام خواهند کرد. لذا باید صبر کرد تا مواضع اعراب، روسیه و جمهوری اسلامی ایران از حملات گروهای مخالف جهت تصرف شهر حلب اعلام شود. هر چند که به نظر می رسد اسرائیل، ـمریکا و بعضی کشورهای اروپایی(به ویژه فرانسه) از تضعیف نظام اسد در دمشق استقبال می کنند. روزهای آتی وضعیت سیاسی و نظامی جبهه حلب را بهتر مشخص می کند.