گروه مسکن و انرژی-زهرا سلیمانی: زیر پوست سرمایه گذاری های بخش خصوصی در صنعت برق چه می گذرد و چرا ظرفیت های تولید برق توسط بخش خصوصی آنگونه که باید و شاید محقق نمی شود؟ با اعمال خاموشی های گسترده اخیر، موضوع مشارکت بخش هخصوصی در تولید برق برای بسیاری از ایرانیان و فعالان اقتصادی به یک معما بدل شده است. اما شاید کسی نداند که فعالان بخش خصوصی ایرانی برای ورود به این حوزه چه مصایبی را باید پشت سر بگذارند و چه آسیب هایی را متحمل شوند.
روایت امروز روزنامه تجارت درباره یکی از همین فعالان بخش خصوصی است که قبلا در حوزه ساخت و ساز مسکن و حوزه حمل و نقل، فعالیت می کرد اما روز و روزگاری در میانه های دهه 90 خورشیدی تصمیم گرفت که دارایی های منقول و غیر منقول خود را بدل به سرمایه ای برای ورود به حوزه احداث نیروگاه ها کند تا به زعم خود هم ارزش افزوده ای برای خود کسب کند و هم کمکی به اقتصادی کشور داشته باشد. اما در چنبره مشکلات و سوءمدیریت ها، کاغذبازی ها و پشت هم اندازی ها به وضعیتی دچار شد که به زعم خود به آخر خط رسید و فکر انتحار نیز به ذهنش خطور کرد. گزارش امروز تجارت از بطن تماسی، استخراج شده که در عصر یک روز پاییزی به تحریریه زده شده است. روایت فردی که در تماس با نویسنده این گزارش، اعلام می کند دیگر دلیلی برای زندگی ندارد، چون همه دارایی هایش را برای سرمایه گذاری در نیروگاه ها تخصیص داده و امروز با خطر از دست دادن همه این سرمایه گذاری مواجه است. از خبرنگار تجارت می خواهد دوربین به دست صحنه انتحار او را ثبت کند. البته با صحبتهایی صورت گرفته این فرد از تصمیم خود منصرف شد اما پرسش های بسیاری در بطن این روایت وجود دارد که باید به آن پاسخ داده شود. پیگیری ابعاد مختلف این روایت مشخص می کند چرا وضعیت صنعت برق در سال 1403 به جایی رسیده که حدود 20هزار مگاوات ناترازی و کمبود در آن نهادینه شده و ناترازی در دورنمای پیش رو حتی بیشتر از وضعیت امروز خواهد بود.

سکانس اول: زمانی برای خدمت به خلق
این سرمایه گذار بخش خصوصی صحبتهایش با تجارت را اینگونه آغاز می کند:« قبلا 10سال در جهاد سازندگی کار می کردم، جنگ بودم، جبهه بودم، حتی شیمیایی شدم و دور از جان شما سرطان معده گرفتم و معده ام را بیرون آوردند. خداوند یاری ام کرد و سرطان را پشت سر گذاشتم، هرچند تبعات آن هنوز با من است. بعد یک تریلی خریدم و کامیون دار شدم. می رفتم کارخانه ها بار می زدم و می گفتم کرایه چند است؟ کرایه را می دادند و بعد هم می گفتند 20کیسه هم از بار را بردار ببر بازار آزاد بفروش و ما با قیمت دولتی باهات حساب می کنیم، نصف نصف! می گفتم این دزدی است، خیانت است و حرام است و شبهه دارد. در مرحله بعد همه دارایی ام را بردم ساخت و ساز مسکن، خانه های کلنگی را در اهواز می خریدم و 4واحد یا 6واحد می ساختم و می فروختم، اینجا هم متوجه شدم که باید از کار کم بگذارم و بساز و بندازی کنم، نتوانستم، ادامه دهم. این روند ادامه داشت تا با کار نیروگاه داری، تولید برق آشنا شدم. یکی از دوستانم گفت، وزارت نیرو برای نیروگاه های کوچک مجوز می دهد. حساب کردم و دیدم که سرمایه ام و زندگی ام برای این کار نیروگاه خوب است. یک وام ارزی هم می دهند. این موضوع مرتبط با سال 88 است. تا این برهه من و همسرم به خاطر عوارض جنگ بچه دار نشده بودیم. 50سالگی بودم که خداوند یک دختر به من داد که امروز 12 ساله است. امروزهم نگران این بچه دوازده ساله ام هستم.»
او ادامه می دهد:« با خودم گفتم نیروگاه داری چند حُسن دارد. یکی اینکه برق کالای انحصاری است و دولت آنرا می خرد و دیگر مثل بساز بفروشی و تریلی و...مشکل تامین مشتری ندارم. دولت هم قرارداد 5ساله خرید تضمینی منعقد می کرد که من سال 91 یک قرار داد 5ساله با دولت بستم. خوشحال بودم، طرف حسابمان دولت است و می دانستم پول دولت دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. اما نمی دانستم دولت بدتر از همه است! احساس می کردم به مردم خوزستان هم خدمت می کنم، همانطور که زمانی با جانمان جهاد کردیم، امروز هم با مالم جهاد می کنم. وارد این سرمایه گذاری شد. از سال 88 شروع به گرفتن مجوزها کردم. از کار بساز و بفروشی یک مجتمع 6واحدی برایم مانده بود که اجاره می دادم. این واحدها را آن زمان هر کدام 80 میلیون تومان فروختم که امروز هر کدام 8میلیارد است. یعنی 48میلیارد تومان آنجا سرمایه ام را وارد کار کردم. خانه ای در بهترین محله اهواز کیان پارس داشتم که 600میلیون تومان فروختم. چند روز قبل آشنایی را دیدم که از قیمت خانه های آن محله پرسیدم گفت که خانه ات 80 میلیارد تومان می ارزد. این پول را هم وارد این سرمایه گذاری کردم. تریلی هایم را نیز فروختم. 500سکه تمام بهار و دلار های بسیاری ذخیره کرده بودم که وارد کار کردم. کار به جایی رسید که حتی برای زندگی خانواده ام هم محل سکونت ندارم. امروز خواهر همسرم به ما کمک مالی می کند و در یک واحد اجازه ای زندگی می کنم. برای نان زن و بچه ام به کمک دیگران وابسته ام.»

سکانس دوم: من خدمت می کنم؛ پس هستم

سکانس سوم: طوفان ها از راه می رسند
این فعال اقتصادی ادامه می دهد:« 4ژنراتور وارد نشد؛ شرکت یاد شده ایرانی اعلام کرد که آلمان این ژنراتور را به ما نداده است. در آن برهه برجام هم امضا شده بود و دلیلی برای عدم ارسال وجود نداشت. ال سی ما باز شده بود و پول منتقل شده بود. اما می گفتند آلمان دیگر از این ژنراتورها نمی سازد. اختلاف حقوقی ایجاد شد و طبق قرارداد ما اختلاف ما به مرجع داوری اتاق بازرگانی امارات و تحت قوانین بین المللی منتقل شد. در این برهه شرکت یاد شده متوجه شد و واسطه هایی فرستادند و گفتند ما مشکل شما را حل می کنیم. گفتند ما به جای 4 ژنراتور قرار 5ژنراتور از نوع دیگر می آوریم. دوباره صورت جلسه ای منعقد شد و سال 97 به عنوان موعد نهایی احداث نیروگاه در نظر گرفته شد. تا سال 98 از گمرک شهید رجایی به من زنگ زدند که ژنراتور شما رسید. اما شرکت ژنراتور را ترخیص نمی کرد. موضوع این بود که شرکت دید هزینه ها بالا رفته و برآوردها که حدود 2.5میلیارد تومان برآورد هزینه ها بود. سال 98 به من گفتند باید 14میلیادر هزینه بدهید. این روند ادامه داشت تا اینکه متوجه شدیم این شرکت به دنبال آن است که کاری کند که سررسید وام ارزی ما سر برسد و بعد از اینکه بانک ژنراتورها را در مزایده گذاشت، خودشان آنرا خریداری کنند و نیروگاه را به دست بگیرند. دوباره ما در مسیر دادگاه و شکایت و ...قرار گرفتیم و...امروز که من با شما صحبت می کنم، همه دارایی ام را برای احداث نیروگاه از دست داده ام، وام 3میلیون یورویی ارزی گرفته ام؛ سررسید وام ارزی ام هم سر آمده و نیروگاه هم احداث نشده است! به این دلیل است که من به آخر خط رسیده ام و می خواهم خودکشی کنم!»