روزنامه جوان
1403/09/14
سقط جنین مانند تعویض آدامس نیست!
جوان آنلاین: سقط جنین یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در بسیاری از جوامع و فرهنگ‌هاست که همواره با صف‌بندی بین موافقان و مخالفانش با جنبه‌های پزشکی، اخلاقی، اجتماعی و قانونی پیچیده‌ای نیز همراه است. مستند «لابیرنت» به کارگردانی محمدرضا عبدالحمیدی یک اثر ژورنالیستی با نگاهی تازه به مسئله سقط جنین است. در این فیلم مستند تلاش شده با نگاهی چندبعدی از زوایای مختلف علمی، اجتماعی، اقتصادی و شرعی دلایل مختلف بروز این پدیده همچون مشکلات پزشکی جنین یا مادر، بارداری ناخواسته، شرایط اجتماعی، مشکلات اقتصادی و همچنین طرح سؤال در مورد اختلاف نگاه فقهی به مسئله ولوج روح در جنین و مباحث شرعی مترتب بر آن مورد بررسی قرار گیرد. «جوان» در گفتگو با کارگردان این مستند به ابعاد مختلف فرمی و محتوایی و همچنین نحوه بهر‌ه‌برداری از استنادات علمی و دستورات فقهی مرتبط با این مسئله پرداخته است.مسئله سقط جنین کی و چگونه دغدغه شما برای تولید مستند شد؟
مستند لابیرنت یک مستند ۹۰ دقیقه‌ای است که به موضوع سقط جنین می‌پردازد. تهیه‌کننده این اثر پیشنهاد کارگردانی و تولید آن را به من داد؛ در ابتدا فکر می‌کردم که این موضوع یک مسئله زنانه است و به علت اینکه خیلی شناختی از آن نداشتم و تا حدودی هم دغدغه‌ام نبود پیشنهاد تهیه‌کننده را نپذیرفتم. بعد از گذشت پنج یا شش ماه از این مسئله و اصرار‌های تهیه‌کننده محترم باعث شد نسبت به این موضوع دغدغه و توجه پیدا بکنم، در واقع این مدت چند ماهه زمان روشن شدن ذهن من نسبت به مسئله مهم سقط جنین بود و به نوعی فاصله بی‌دغدغه بودن تا دغدغه‌مند شدن من به حساب می‌آید. از سوی دیگر فکر می‌کردم که این موضوع ممکن است برای برخی از افراد جامعه پیش بیاید، به همین علت کارگردانی کار را قبول کردم و لابیرنت شکل گرفت. پروسه تولید و پژوهش این مستند چقدر طول کشید؟
این پروژه کلاً حدود یکسال و دو، سه ماه طول کشید تا به خروجی نهایی برسیم. حدود سه یا چهار ماه مشغول کار‌های پژوهشی آن بودم و کار‌های تولید و پس‌تولید در کنار ایده‌هایی که از سوی تیم تولید پیشنهاد می‌شد، باعث شدند کار کمی طولانی بشود. موضوع این مستند یک بحث ملتهب و خیلی داغ است و رفتن به سمت تولید چنین اثری ممکن است با مشکلات و چالش‌هایی همراه باشد، در این رابطه تجربه‌ای دارید؟
همانطور که شما اشاره کردید، این مستند چالش‌های خیلی زیادی داشت، شاید مهم‌ترین چالشی که پیش پای ما قرار داشت و اتفاقاً سخت‌ترین قسمت تولید مستند هم بود، بحث اتخاذ موضع بود. در یک جا‌هایی از مستند ما مجبور بودیم که موضع داشته‌باشیم و به مسائل بپردازیم، ولی از طرفی بنا بر دلایلی نمی‌توانستیم موضع‌مان را شفاف و دقیق بیان بکنیم. این مسئله که چه موضعی بگیریم که هم از مسیر انصاف خارج نشده‌باشیم و هم به دو سویه درگیر این ماجرا (موافقان و مخالفان سقط جنین) به‌خصوص مخالفان و طرفداران قانون موسوم به جوانی جمعیت کمک کرده‌باشیم، این چالش را داشتیم که خیلی از موضع‌گیری‌ها را با چه شیوه‌ای پیش ببریم که هم حرف دقیق و علمی زده باشیم و هم کلی‌گویی نکرده‌باشیم؛ من فکر می‌کنم این مستند از عهده چنین چالشی برآمده‌است. سبک ارائه محتوا در مستند چگونه است؟
لابیرنت یک مستند توصیفی است به این شکل که تعدادی کارشناس، مسئله را شرح می‌دهند در کنار این ما دو سوژه ایرانی و حدوداً ۱۰ تا سوژه خارجی داشتیم که از صحبت‌ها و تجربیات‌شان در این مستند استفاده کردیم. این شکل از ارائه باعث شده‌است مسئله به خوبی باز و تبیین شود و شرح بدهد که مسئله سقط جنین در کشورمان چگونه است؛ ما در این مستند سعی کردیم تا چنین اطلاعات و شناختی را به مخاطب مستند بدهیم. حقیقتاً من به دنبال این بودم که اگر بی‌خیال‌ترین شخص روی زمین در مورد سقط جنین این مستند را ببیند، این موضوع برایش به یک دغدغه مهم در زندگی‌اش تبدیل بشود. رویکرد مستند صرفاً علمی است یا به ساحت‌های اجتماعی و فقهی هم وارد میشود؟
مستند لابیرنت یک مستند جامع و کامل است که جمیع مباحث در آن مطرح میشود؛ مثلاً مباحث فقهی و اینکه مشخصاً زمان ولوج (دمیدن) روح کی هست، یکی از چالش‌های مهم ماست که قواره آن از سطح مستند و مستندساز خارج است، ولی ما در این مستند با اتخاذ یک رویکرد هوشمندانه و دقیق به این چالش‌ها پرداختیم. در کشورمان دو طیف موافق و مخالف پیرامون بحث فرزندآوری و جوانی جمعیت وجود دارد و هنوز هم بسیاری از پزشکان و مراکز درمانی در این زمینه موضع دارند، آیا به سراغ مسئولان و کارشناسان وزارت بهداشت هم رفتید؟
ما با پزشکان زیادی در این مستند مصاحبه کردیم از طرفی همه سعی و تلاش ما بر این متمرکز بود که از هر دو طیف در مستند دیده بشوند و حرف‌هایشان را بزنند. مستند در این زمینه بر محور اشتراکات هر دو طیف حرکت می‌کند به دور از اختلافات و تفاوت ها. مهم‌ترین نقطه اشتراک آنها این بود که از هر دو طیف موافق و مخالف جوانی جمعیت، با مسئله سقط جنین مخالف بودند، حداقل در فضای کشورمان چنین است. حالا ممکن است برخی پزشکان یا مشاوران باشند که در اتاق یا مطب خودشان توصیه‌ها و صحبت‌هایی در تأیید سقط جنین به عنوان حق مادران بکنند و بگویند که جنین صرفاً یک لخته خون است. در مستند با استفاده از دوربین مخفی به چند تا از این مطب‌ها و دفاتر رفتیم و تصاویری هم گرفتیم، ولی به هر حال ما سعی کردیم با اتکا به مباحث علمی و آکادمیک ماجرا را مورد بررسی قرار بدهیم. در زمان اکران این مستند بازخورد مخاطبان چگونه بود؟
در رونمایی که از این مستند داشتیم، بازخورد‌های خوبی گرفتیم و مخاطبان معتقد بودند که فیلم یک مستند جدی است که سهل‌انگارانه به موضوع نپرداخته و از کلی‌گویی پرهیز می‌کند و از روی مباحث مهم به اصطلاح پرش نمی‌کند و خودش را درگیر مباحث این کلان مسئله کرده‌است. من ادعا دارم هر کسی با هر نگاهی که نسبت به قانون جوانی جمعیت و سقط جنین موضع داشته‌باشد به صورت بالقوه مخاطب این مستند است و قطعاً مستند برای‌شان آورده‌های خوبی خواهد داشت و از وقتی که برای دیدن آن صرف کرده احساس رضایت می‌کند. بحث نتیجه‌گیری در مسیر بررسی مواضع موافقان و مخالفان این موضوع خیلی مهم است و از سردرگمی مخاطب جلوگیری می‌کند، بیننده در این مستند با نتیجه مواجه میشود یا قضاوت را بر عهده مخاطبان گذاشتید؟
من معتقدم که مستند ژورنالیستی بدون داشتن موضع، عملاً ابتر است، بنابراین مستند نمی‌تواند بی‌طرف باشد و بالاخره با یک سمت خاکریز بایستد، البته این جهت‌گیری باید بر اساس مستندات و اصول منطقی باشد. موضع مستند، موضعی است که متکی بر علم است و سعی می‌کند مخاطب را هم با خودش همراه بکند و در این مسیر علمی با او قدم بزند و به نتیجه برساند. قطعاً جانب‌گیری بدون استدلال و منطق که نتوانیم از آن دفاع کنیم کار غلط و اشتباهی است، اما اتخاذ موضع بر اساس مبانی علمی و عقلی مورد تأیید است. مستند ژورنالیستی نمی‌تواند خنثی باشد و باید روش استنتاجی خودش را اثبات بکند و ما در لابیرنت این مسیر را رفتیم. وجه تسمیه مستند چیست؟
آن چیزی که ما از کلان مسئله سقط جنین متوجه شدیم، این است که علت اصلی سقط جنین در کشورمان ناآگاهی و برخورد خیلی سطحی و ساده‌انگارانه با پدیده سقط جنین است. خیلی‌ها فکر می‌کنند که سقط جنین مانند آدامس جویدن است که به محض تمام‌شدن مزه‌اش آن را از دهان بیرون بیندازیم و یک آدامس جدید بجویم. در واقع خیلی‌ها بحث سقط جنین را در حد عوض کردن آدامس می‌دانند و نه حتی لباس و کفش! برخی افراد با پایین آوردن سطح این عمل در حد تعویض آدامس که اتفاق بسیار بدی هم هست، سعی دارند آن را چیز معمولی جلوه بدهند. ما در این مستند ثابت می‌کنیم که ماجرای آفرینش مسئله خیلی پیچیده‌ای است و به معنای واقعی کلمه معجزه است. لابیرنت به معنای هزار تو و هزار دالان هست که به پیچیدگی آفرینش انسان و اهمیت آن اشاره دارد و من فکر کردم این اسم خوبی می‌تواند برای مستند باشد. قله و اوج مستند لابیرنت کدام بخش آن است؟
مستند هر چقدر که به سمت پایان می‌رود، جذاب‌تر میشود و طبیعتاً قله مستند هم دقایق پایانی آن است. در بازخورد‌هایی که در اکران‌های عمومی داشتیم، خیلی از آقایانی که کار را دیده‌بودند به ما می‌گفتند که با دیدن مستند متأثر شدند و حتی گریه کرده‌اند به همین علت فکر می‌کنم که قله کار همین است.
سایر اخبار این روزنامه
ارتقای حکمرانی اسلامی با میدان‌داری گروه‌های مردمی
ارتقای حکمرانی اسلامی با میدان‌داری گروه‌های مردمی
پروژه وکالت به شاهزاده گل‌های ته حوض را بالا آورد!
پروژه وکالت به شاهزاده گل‌های ته حوض را بالا آورد!
آقای رئیس‌جمهور! شما دیگر نماینده مجلس نیستید
آقای رئیس‌جمهور! شما دیگر نماینده مجلس نیستید
توقف پزشکیان در حال‌و‌هوای ایام انتخابات!
توقف پزشکیان در حال‌و‌هوای ایام انتخابات!
عبور از رفتار تسکین‌دهنده به تصمیمات پایدار
عبور از رفتار تسکین‌دهنده به تصمیمات پایدار
حکومت‌نظامی در کره جنوبی از ترس کره شمالی!
حکومت‌نظامی در کره جنوبی از ترس کره شمالی!
چرا روزنامه‌ها برای رئیس‌جمهور چاپ را به تأخیر نینداختند؟!
چرا روزنامه‌ها برای رئیس‌جمهور چاپ را به تأخیر نینداختند؟!
سقط جنین مانند تعویض آدامس نیست!
سقط جنین مانند تعویض آدامس نیست!
توطئه امریکا علیه سوریه در پوشش «قسد»
توطئه امریکا علیه سوریه در پوشش «قسد»
گمان نمی‌کردیم ترکیه در چاله امریکا و اسرائیل بیفتد
گمان نمی‌کردیم ترکیه در چاله امریکا و اسرائیل بیفتد
ایستاده در برابر بیگانه
