آتش بخاری‌های فرسوده بر دامن «ناترازی گاز»‌

جوان آنلاین: شورای عالی انرژی سال گذشته طرح تعویض و جایگزینی ۵‌میلیون بخاری فرسوده با بخاری‌های هرمتیک و پربازده را برای مناطق سردسیر کشور ارائه کرد. بخاری‌های هرمتیک با فناوری پیشرفته خود مزایای متعددی را ارائه می‌دهند که آنها را به یک راه‌حل جذاب تبدیل می‌کند. این بخاری‌ها قادر به تولید گرمای بیشتر در عین رسیدن به درصد بالایی از تبدیل گاز به گرما هستند و نیازی به دودکش نیز ندارند. با جایگزینی بخاری‌های فرسوده در مناطق سردسیر با بخاری‌های هرمتیک، می‌توان مصرف گاز در هر خانه را به میزان قابل توجهی کاهش داد. برآورد‌های مرکز پژوهش‌های مجلس و شورای عالی انرژی کشور نشان می‌دهد جایگزینی ۵‌میلیون بخاری تأثیر قابل توجهی بر عدم‌تعادل و ناترازی گاز کشور خواهد داشت. با کاهش مصرف گاز در هر خانه در صورت جایگزینی ۵‌میلیون بخاری‌فرسوده با بخاری‌های نو و پربازده هرمتیک، دولت می‌تواند انتظار داشته باشد روزانه حدود ۱۰۰‌میلیون مترمکعب گاز در بخش خانگی در پیک مصرف صرفه‌جویی شود. این تغییر و کاهش مصرف گاز در بخش خانگی به نوبه خود به کاهش ناترازی کل گاز منجر می‌شود و هزینه تعویض بخاری‌ها نیز در یک سال بازیابی می‌شود. 
 
موضوع عدم‌تعادل گاز به نگرانی مبرم در کشور ما تبدیل شده که یکی از عوامل اصلی آن مصرف بالای وسایل گرمایشی خانه‌ها با وسایل بسیار فرسوده و بی‌بازده است. 
از آنجا که کشور با این چالش دست و پنجه نرم می‌کند، درک علل اساسی و کشف راه‌حل‌های بالقوه ضروری است. 


در این زمینه یکی از مهم‌ترین مدل‌هایی که در جهت حل این معضل و پایان دادن به مسئله ناکارآمد وسایل گرمایشی منازل مطرح شده است، طرح پیشنهادی جایگزینی ۵‌میلیون بخاری فرسوده با بخاری‌های هرمتیک و با راندمان بالاست. 
ابتدا باید مشخص شود دلیل مصرف بالای انرژی در کشور ما به چه موضوعی بازمی‌گردد. مسئله قیمت مهم‌ترین دلیل و انگیزه پایین مشترکان در به کارگیری وسایل گرمایشی مناسب است که در نهایت به ایجاد ناکارآمدی بالا در مصرف گاز در وسایل گرمایشی بخش خانگی منجر شده است. این موضوع یکی از اصلی‌ترین دلایل مصرف بالا و خارج از عرف گاز در فصول سرد سال است که نتایج آن برای اقتصاد کشور بسیار منفی و برای تحقق مسیر توسعه صنعتی کشور نیز بسیار مشکل‌زاست. 
اتکای بخش خانگی به وسایل گرمایشی با راندمان پایین به افزایش قابل توجه مصرف گاز منجر شده و مسئله عدم‌تعادل و ناترازی گاز را تشدید کرده است. 
دلیل اصلی این امر البته مبتنی بر قیمت یارانه‌ای گاز برای مصارف خانگی است که به عدم‌انگیزه برای خانوار‌ها در زمینه خرید وسایل گرمایشی کارآمدتر منجر شده است. در نتیجه، بسیاری از خانه‌ها همچنان از بخاری‌های قدیمی و ناکارآمد استفاده می‌کنند که به مصرف بالای گاز و افزایش شکاف بین مصرف و تولید گاز کمک می‌کند. 
همچنین در بخش نیروگاهی نیز بخشی از نیاز کشور با تأمین پایدار گاز نیروگاه‌های سیکل ترکیبی به سرانجام خواهد رسید. 
با توجه به پیک مصرف گاز برای گرمایش که تقریباً ۱۰۰ روز در سال است، می‌توان انتظار داشت بیش از ۱۰ میلیارد مترمکعب در صورت اجرای طرح تعویض ۵‌میلیون بخاری فرسوده با بخاری‌های هرمتیک پربازده از ناترازی گاز سالانه کم شود که این کاهش، درآمدی حدود ۳ میلیارد دلار در سال برای کشور به همراه خواهد داشت. جایگزینی بخاری‌های فرسوده در مناطق سردسیر با بخاری‌های هرمتیک از برنامه‌های حیاتی دولت چهاردهم است. 
موضوع ناترازی گاز در ایران مشکل پیچیده‌ای است که نیازمند رویکردی چندجانبه است. طرح جایگزینی ۵‌میلیون بخاری فرسوده با بخاری‌های هرمتیک و با راندمان بالا گامی حیاتی در جهت کاهش مصرف گاز و رفع عدم‌تعادل گاز است. 
با اجرای این طرح، کشور می‌تواند انتظار کاهش عدم‌تعادل گاز، درآمدزایی و ارتقای آینده انرژی پایدارتر را داشته باشد.   درآمدزایی سالانه ۳ میلیارد دلار از محل کاهش مصرف بخش خانگی 
فرشاد جامع، کارشناس انرژی در گفتگو با «جوان» در رابطه با مسئله ناترازی گاز در کشور و حجم ناترازی روزانه حدود ۳۰۰‌میلیون مترمکعبی گاز در سال جاری تأکید کرد: یکی از معضلات جدی در بحث ناترازی گاز، مصرف بالای وسایل گرمایشی خانه‌هاست. این موضوع به دلیل اثرگذاری بالای بحث گرمایش در فصول سرد سال، به یکی از مهم‌ترین دلایل وقوع ناترازی گازی در ایران تبدیل شده است. این وضعیت به رشد ناترازی گاز در ترند ۱۰ ساله کشور منجر و میزان ناترازی گاز با رشد ۵۰‌میلیون مترمکعبی در روز برای سال ۱۴۰۳ معادل ۳۰۰‌میلیون مترمکعب برآورد شده است که این میزان بالا نیازمند قطعی گاز گسترده در نیروگاه‌ها و جایگزین سوخت مایع و همچنین توقف تولیدات صنعتی است و در صورت عدم‌اصلاح وضعیت مصرف در بخش خانگی با راهکار‌های قیمتی و غیرقیمتی گاز، این روند تداوم خواهد یافت و به ابرچالش دهه حاضر اقتصاد ایران در نیمه دوم دهه ۱۴۰۰ تبدیل خواهد شد. 
وی در ادامه با اشاره به سیگنال‌دهی غلط و پایین قیمت به مصرف گاز در بخش خانگی اشاره کرد و گفت: به دلیل قیمت پایین و یارانه‌ای گاز برای مصرف در بخش خانگی، متأسفانه بسیاری از وسایل مورد استفاده گرمایشی خانه‌ها از میزان بسیار کمی بازدهی در ایجاد گرمایش برخوردار است که همین موضوع خود به مشکلی بزرگ در مصرف بالای گاز در بخش خانگی و وقوع شکاف بین مصرف و تولید گاز منجر شده است. 
این کارشناس انرژی در ادامه با اشاره به لزوم تعویض ۵‌میلیون بخاری فرسوده با بخاری‌های هرمتیک و پربازده اظهار کرد: برای حل این معضل، در کنار لزوم اصلاح قیمت انرژی برای سیگنال‌دهی به مصرف گاز و استفاده از بخاری‌های با بازدهی بالا، طرح تعویض ۵‌میلیون بخاری فرسوده با بخاری‌های هرمتیک و پربازده در دستور کار شورای عالی انرژی ایران قرار گرفته است. 
جامع با اشاره به ویژگی‌های بخاری‌های بدون دودکش هرمتیک گفت: بخاری‌های هرمتیک با توان تولید گرمای بیشتر و همچنین درصد بالای تبدیل گاز به گرما و بدون نیاز به دودکش جدیدترین تکنولوژی گرمایشی در کشور ما هستند که امکان کاهش حجم بالایی از مصرف گاز هر خانه را دارند. با تعویض ۵‌میلیون بخاری در مناطق سردسیر و جایگزینی بخاری‌های فرسوده با بخاری‌های هرمتیک، امکان کاهش ۱۰۰‌میلیون مترمکعب در روز فراهم خواهد شد که کل هزینه تعویض این بخاری‌ها نیز از محل کاهش ناترازی گاز در کمتر از یک سال بازخواهد گشت. 
وی در پایان با اشاره به درآمدزایی حدود ۳ میلیارد دلار در سال از محل کاهش مصرف بخش خانگی با تعویض بخاری‌های فرسوده و جایگزینی آن با بخاری‌های هرمتیک اظهار کرد: مهم‌ترین طرح پیش روی دولت چهاردهم در زمینه اجرا، تعویض بخاری‌های فرسوده در مناطق سردسیر با بخاری‌های هرمتیک است که امکان تأمین کل نیاز صنعت را در فصول سرد سال فراهم خواهد کرد و با توجه به پیک مصرف گاز در جهت گرمایش که حدود ۱۰۰روز سال است، عددی بالغ بر ۱۰میلیارد مترمکعب از ناترازی سالانه گازی کسر خواهد شد و درآمد حدود ۳میلیارد دلاری در هر سال برای کشور خواهد داشت.