پایان اسد
گروه سیاسی: همه چیز همانند یک فیلم سینمایی تخیلی در ژانر جنگی آغاز شد. پیشروی گروههای معارض سوری فراتر از انتظار بود همه را غافلگیر کرد. در نهایت نیز آن‌چه اتفاق افتاد یک تراژدی به تمام معنا با سقوط حکومت بشار اسد بود. مخالفان سوری دیروز در میان بهت بزرگ جهانی، موفق شد کنترل دمشق پایتخت سوریه را در دست بگیرند و بشار اسد نیز هیچ راهی جز فرار از کشور نداشت.
به گزارش «تجارت»، بعد از ورود نیروهای معارض به دمشق همانند هر تحول انقلابی دیگری، وضعیتی از التهاب و اضطرار کشور سوریه را فرا گرفت. مخالفان سوری اسیران را از زندان «صیدنایا» دمشق، زندان مرکزی «عدرا» در ریف دمشق و نیز زندان حمص آزاد کردند. همزمان منابع خبری از ورود اسرائیل به نواحی مرزی سوریه گزارش دادند. این منابع افزودند که نیروهای ارتش رژیم اسرائیل به طور گسترده به همراه تانک های خود وارد منطقه «القنیطره» در جنوب سوریه شده اند. منابع خبری رژیم صهیونیستی اضافه کردند که ارتش این رژیم به انبارهای تسلیحاتی در منطقه جولان حمله کرده است. در مجموع با سقوط حکومت خاندان اسد بعد از 54 سال دورانی جدید در سوریه آغاز شده که البته محتوای آن هنوز مشخص نیست.
نقل و انتقال قدرت در سوریه با تعامل مثبت مقامات دولت سابق بشار و تحریرالشام
یکی از قابل توجه ترین نکات در جریان تحولات دیروز سوریه، تعامل مثبت میان بازماندگان دولت اسد با معارضان برای انتقال قدرت بود. در ابتدای امر، مخالفان مسلح سوری در اولین بیانیه کوتاه خود در شبکه تلویزیونی رسمی خواهان حفاظت از اموال و دارایی ها کشور سوریه شدند. مخالفان مسلح سوری که خود را اتاق عملیات آزادسازی دمشق خواندند، در این بیانیه از کنترل خود بر شهر دمشق و رفتن حکومت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه سخن گفتند.
در سطحی دیگر، «محمد الجلالی» نخست وزیر سوریه پس از سیطره گروه های مسلح بر دمشق پایتخت این کشور اظهار داشت: امیدوارم دوران جدیدی برای سوریه آغاز شود. وی افزود: دست خود را به سوی شهروندان سوری دراز می کنیم و از آنها می خواهم به اموال عمومی آسیب نرسانند. نخست وزیر سوریه گفت: برای هر تصمیمی که ملت سوریه اتخاذ کند آماده ایم و آماده همکاری با هر رهبری که مردم سوریه انتخاب کنند، هستم. وی افزود: سوریه خانه من است و من در خانه خود می مانم و آماده حمایت از ادامه پیشبرد امور دولت موقت هستم. در سوی مقابل، «احمد الشرع» مشهور به الجولانی از نیروهای مسلح تحت امر خود خواست به مراکز و نهادهای دولتی سوریه نزدیک نشوند و تا زمان واگذاری رسمی قدرت، نخست وزیر سابق اداره امور را برعهده خواهد داشت. فرماندهی اتاق عملیات مخالفان دولت بشار اسد به نقل از الجولانی افزود: نزدیک شدن به نهادها و موسسات دولتی تا زمان تحویل رسمی که تحت نظارت نخست وزیر سابق باقی خواهند ماند، اکیدا ممنوع است.
احتمال کشتن بشار اسد توسط اسرائیل
بعد از سقوط حکومت «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه، منابع رسانه‌ای اخبار ضد و نقیضی را از صبح دیروز یکشنبه تاکنون درباره سرنوشت او منتشر کرده اند. در پی انتشار اخبار ضد و نقیض از سرنوشت بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه، وبگاه عراقی بغداد الیوم به نقل از یک منبع آگاه از احتمال کشته شدن او خبر داد. این وبگاه به نقل از یک منبع آگاه ایرانی ادعا کرد که در جریان حمله اسرائیل به هواپیمای حامل اسد که از دمشق عازم مقصدی دیگر بود، به احتمال زیاد، وی کشته شده است. این منبع مدعی شد: «اطلاعاتی که ما از روس‌ها دریافت کردیم حاکی از آن است که در هنگام بلند شدن هواپیمای رئیس‌جمهور بشار اسد از فرودگاه بین‌المللی دمشق، هواپیما‌های اسرائیلی بر فراز پایتخت سوریه و مناطق دیگر این کشور در حال پرواز بودند».
از سوی دیگر، روزنامه واشنگتن‌پست نوشت که احتمالاً هواپیمای اسد دچار سانحه هوایی شده و رئیس‌جمهور سوریه ناپدید شده است. صبح دیروز بود که وب سایت فلایت رادار که در زمینه ردیابی هواپیما‌ها فعالیت می‌کند، ادعا کرد که هواپیمای حامل بشار اسد به سمت شمال غربی پرواز کرده، سپس در نزدیکی حمص ناپدید شده است. این وبگاه مدعی شد که هواپیمای بشار اسد رادار‌های خود را بسته و از صفحه دستگاه‌های رصد، پنهان شده است. خبرگزاری رویترز نیز به استناد داده‌های وب‌سایت فلایت‌رادار مدعی شد که یک هواپیمای سوری در زمانی که اعلام شد دمشق تحت تصرف شورشیان در آمده، از فرودگاه پایتخت سوریه بلند شد. طبق این گزارش، این هواپیما ابتدا به سمت منطقه ساحلی سوریه رفت، اما بعد چرخشی ناگهانی داشت و چند دقیقه در جهت مخالف پرواز کرد و سپس از روی نقشه ناپدید شد.
حمایت ایران از تعیین سرنوشت سوریه توسط مردم و بدون مداخله خارجی
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیروز یکشنبه و در پی تحولات اخیر در سوریه که به سقوط دولت این کشور منجر شد، بیانیه‌ای به شرح زیر صادر کرد. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با توجه به تحولات اخیر در سوریه، ضمن یادآوری موضع اصولی ایران مبنی بر احترام به وحدت، حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی سوریه، تاکید می‌کند که تعیین سرنوشت و تصمیم‌گیری در مورد آینده سوریه تنها بر عهده مردم این کشور، بدون مداخله مخرب یا تحمیل خارجی است. تحقق این مهم مستلزم پایان هرچه سریع‌تر درگیری‌های نظامی، ممانعت از اقدامات تروریستی و شروع گفت‌وگوهای ملی با مشارکت همه طیف‌های تشکیل دهنده جامعه سوریه جهت تشکیل حاکمیت فراگیر که نماینده همه مردم سوریه باشد، است. جمهوری اسلامی ایران از سازوکارهای بین‌المللی با محوریت قطعنامه ۲۲۵۴ سازمان ملل متحد برای پیگیری روند سیاسی در سوریه همچون گذشته حمایت کرده و به تعامل سازنده با سازمان ملل متحد در این زمینه ادامه می‌دهد.
موضع آنکارا در مقام برنده بزرگ
در کنار تحولات اخیر بیش از هر بازیگری می‌توان دولت ترکیه و رجب طیب اردوغان را برنده معادلات سوریه ارزیابی کرد. بعد از سقوط بشار اسد، هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه در اظهاراتی گفت: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه برای ایجاد وحت در سوریه دستش را به سمت نظام سوریه دراز کرد اما با مخالفت رو به رو شد. ترکیه اهمیت زیادی برای وحدت و یکپارچگی خاک سوریه قائل است. دولت جدید در سوریه باید به شکل منظم تشکیل شود و اصل فراگیر بودن را نباید زیر پا گذاشت. آنکارا از خط مشی سازنده ایران و روسیه درخصوص بحران سوریه تمجید می کند. باید دولتی در سوریه تاسیس شود که افراطی گری در آن نباشد و نباید تمایلی به انتقام در آن وجود داشته باشد. نباید به گروهک های تروریستی اجازه داد که از وضعیت موجود در سوریه سوء استفاده کنند. سوریه جدید نباید تهدیدی برای همسایگانش باشد بلکه باید به تهدیدها پایان دهد.
مواضع آمریکا و روسیه در قبال سقوط حکومت اسد
در کنار بازیگران منطقه‌ای کشورهای آمریکا و روسیه نیز درباره سقوط حکومت بشار اسد اظهار موضع کردند. در مهم‌ترین سطح، کاخ سفید با صدور بیانیه کوتاهی درباره تحولات سوریه گفت اولویت‌های آمریکا در سوریه اکنون این است که اطمینان حاصل شود تحولات این کشور باعث احیای داعش یا منجر به فاجعه انسانی نمی‌شود. «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا در بیانیه‌ای عنوان کرد: ما مستقیما و با همکاری نیروهای دموکراتیک سوریه و کردها اقداماتی را انجام خواهیم داد تا اطمینان حاصل کنیم که این اتفاق نخواهد افتاد. همچنین، دانیل شاپیرو، معاون امور خاورمیانه پنتاگون گفت: آمریکا حضور خود را در شرق سوریه حفظ و در ادامه مدعی شد که اقدام های لازم را برای جلوگیری از ظهور مجدد گروه تروریستی داعش اتخاذ خواهد کرد.
وزارت خارجه روسیه نیز در واکنش به تحولات سوریه اعلام کرد: ما با همه جناح‌های مخالف سوریه در تماسیم و خواستار احترام به عقاید همه اقوام و فرقه‌ها هستیم. در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: بشار اسد پس از مذاکره با تعدادی از شرکت‌کنندگان در درگیری سوریه، از مقام ریاست جمهوری کناره‌گیری و سوریه را ترک کرد و دستور انتقال مسالمت آمیز قدرت را صادر کرد. روسیه در این مذاکرات شرکت نکرد.
