روزنامه اعتماد
1403/09/19
قانون حجاب و عفاف درخدمت گسترش بي‌ديني و ...
اگر يك بار قانون حجاب و عفاف را كامل بخواني، بسيار متاثر و متاسف مي‌شوي كه اين چه قانوني است و اين قانون به‌هم ريخته با چه انگيزه و هدفي تدوين و تصويب شده است؟آيا واقعا اين قانون با هدف اصلاح و تعالي جامعه تصويب شده؟
آيا اين قانون موجب تقويت گرايش مردم و جوانان به دين و تقوا و پاكدامني است يا عاملي براي ضربه زدن به سرمايه اجتماعي و حداقل باورهاي اعتقادي و ديني؟ آيا تهيه و تدوين‌كنندگان اين قانون به تجربيات گذشته در رفتارها و اقدامات بازدارنده مشابه مثل ممنوعيت ويدیو و ماهواره و بدحجابي توجهي داشته‌اند؟ آيا آنها را مفيد ديده‌اند كه چنين قانوني را تصويب كرده‌اند كه تمام دستگاه‌هاي اجرايي و انتظامي و قضايي را درگير بگير و ببند مردم و جوانان مي‌كنند؟
واقعيت اين است كه آنچه در اين قانون آمده، به دلايل متعدد و با شناختي كه از واقعيات و شرايط كشور و جامعه داريم نه اجرايي است، نه پذيرفتني و نه مفيد و اثربخش. بلكه اگر هم بتوان با به كارگيري همه تهديدها و اعمال همه محكوميت‌ها آن را به ظاهر در بخش‌هايي از سازمان‌ها و ادارات و... اجرا كرد، حاصل آن جز ترويج نفاق، ريا، دورويي، مهاجرت و افت سرمايه اجتماعي نخواهد بود.
اما در نقد و نادرستي و ناكارآمدي اين قانون با تاكيد و باور به ضرورت ترويج درست و اصولي فرهنگ حجاب و عفاف با استفاده از روش‌هاي فرهنگي، تربيتي، اخلاقي و عقلايي، نكات ذيل را فهرست‌وار ذكر مي‌کنم:
الف- آموزه‌هاي ديني ما چنين مي‌گويد كه:
۱- لااكراه في الدين؛ در پذيرش اصل دين اجبار نيست، هر كس بر اساس بررسي و تحقيق و اختيار خودش، آزادانه بايد دين را انتخاب كند.
۲- طبق آيه صريح قرآن وظيفه پيامبر فقط ابلاغ دعوت است: ما علي الرسول الا البلاغ يا در سوره بقره آيه ۲۷۲ آمده: ليس عليك هداهم؛ هدايت مردم بر گردن تو نيست.
۳- سوره انعام آيه ۱۰۷ مي‌فرمايد: اگر خدا مي‌خواست آنان شرك نمي‌ورزيدند و ما تو را پاسدار مردم قرار نداده‌ايم و وكيل آنان نيستي.
۴- سوره يونس آيه ۹۹ مي‌فرمايد: اگر پروردگارت مي‌خواست همه اهل زمين جبرا ايمان مي‌آوردند آيا تو مي‌خواهي مردم را وادار كني تا ايمان بياورند؟
۵- قرآن به ما مي‌آموزد كه مردم را با پند نيكو و حكمت به راه خدا دعوت كنيم: «ادع الي سبيل ربك بالحكمه والموعظه الحسنه.»
۶- آموزه‌هاي ديني به ما مي‌گويد: «من لا معاش له لا معاد له» همچنين «كاد الفقر ان يكون كفرا» يعني بين ايمان و معاش رابطه‌اي مستقيم برقرار است (شكم گرسنه دين و ايمان ندارد).
۷- و در روايتي از پيامبر خدا داريم كه نان را گرامي بداريد كه اگر نان نبود نه روزه مي‌گرفتيم نه نماز مي‌خوانديم (اهميت شرايط اقتصادي در دينداري جامعه).
۸- خداوند عامل موفقيت پيامبر را در نرمخويي و مدارا با مردم مي‌داند و مي‌فرمايد اگر تندخو بودي و رفتار خشن با مردم داشتي مردم از گرد تو پراكنده مي‌شدند، پس از خطاهاي مردم درگذر و برايشان طلب مغفرت نما و با آنان مشورت كن.
ب- تجربه ۴۰ سال گذشته نشان مي‌دهد:
به دليل عدم استفاده از روش‌هاي آموزشي و تربيتي صحيح و ناآگاهي در چگونگي برقراري ارتباط و تعامل و گفت‌وگو با جوانان و زنان با كمال تاسف در كارهاي فرهنگي و تربيتي نه تنها توفيق نداشته‌ايم، بلكه مجموعه رفتارها و اقدامات حكومتي، موجب فاصله بيشتر مردم به ويژه نسل جوان از ارزش‌هاي اخلاقي و ديني شده است. استفاده از روش‌هاي تبليغي يك‌سويه در صدا و سيما و فقط توجه به سليقه بخشي از مخاطبان، موجب افت شديد مخاطبان اين نهاد فرهنگي و ملي شده است.
نظام تعليم و تربيت ما به دليل نپرداختن به برنامه‌هاي مفيد و اثربخش تربيتي و رفتاري، حاصلش فاصله گرفتن بخش زيادي از جوانان از ارزش‌هاي ديني و اعتقادي و مقاومت بخشي از آنان به رعايت ظواهر ديني مثل حجاب و پوشش شده است و هنوز دست اندركاران به جاي پرداختن اصولي و علمي به مسائل اجتماعي و فرهنگي و درس گرفتن از روش‌هاي نادرست گذشته به دنبال برخورد با معلول‌ها و بگير و ببند و جريمه و زندان هستند.
ج- عدم توجه به تغييرات فناوري و ارتباطات جهاني:
نكته بسيار مهمي كه بسياري از دستگاه‌ها و نهادهاي فرهنگي و مبلغان ديني ما نسبت به آن غفلت دارند، تغييراتي است كه از سه دهه قبل با گسترش ارتباطات مجازي و اينترنت آغاز شده و جوامع، ديگر از حالت بسته و محدود با جامعه و فرهنگ جهاني به طور همزمان مرتبط هستند و هر لحظه و هر ساعت، هر كس مي‌تواند با استفاده از موبايل در اختيارش به انواع و اقسام فضاها و امكانات سمعي و بصري در جهان متصل شود و هرچه مي‌خواهد ببيند و بشنود و علي‌رغم ايجاد انواع و اقسام محدوديت‌ها، باز اين دسترسي‌ها به راحتي براي بسياري از مردم به ويژه جوانان مهياست.
شرايط جديد، موجب گسترش طرح سوالات، ابهامات و شبهات زيادي در مسائل ديني و اعتقادي شده كه متاسفانه نهادهاي ديني و بخش زيادي از مبلغان و عالمان ديني در پاسخگويي مناسب به آنها با زبان روز و به طور جذاب ناتوان هستند. تصويب‌كنندگان قانون حجاب و عفاف يا درك درستي نسبت به اين تغييرات ندارند يا خود را به تجاهل مي‌زنند يا چون از روش‌هاي اثربخش متناسب با اين شرايط آگاهي لازم ندارند، به جاي استفاده از روش‌هاي ايجابي و مفيد به روش‌هاي سلبي و بازدارنده و تهديد و شداد و غلاظ روي آورده‌اند كه قطعا زيانش به مراتب بيشتر از منافعش (اگر داشته باشد) خواهد بود.
د- مردم برخوردهاي دوگانه و متناقض را نمي‌پذيرند:
به نظر مي‌رسد سياستگذاران اداره امور كشور در پرداختن به مسائل ديني و رواج آن در جامعه اولويت‌بندي براساس اهميت و جايگاه آنها را مورد توجه قرار نمي‌دهند، مسائل اساسي و مهم در حاشيه و اموري با درجه اهميت كمتر در راس قرار مي‌گيرد. مثلا استقرار عدالت در جامعه كه اصلي‌ترين هدف انبيای الهي بوده و از آرمان‌هاي انقلاب، فراموش مي‌شود و ظلم و تبعيض در حوزه‌هاي مختلف به ويژه در امور اقتصادي به شدت گسترش مي‌يابد. خدمت به مردم و رسيدگي به معيشت آنان و توجه به اقشار متوسط و ضعيف از جمله كارگران و كارمندان و فرهنگيان به‌رغم همه شعارها فراموش و سياست‌هاي غلط و نادرست اقتصادي هر روز بر آنان فشار بيشتري وارد مي‌سازد و تورم و گراني هر روز شرايط را بر اين اقشار سخت‌تر مي‌سازد؛ ولي رباخواري، كه حكم جنگ با خدا را دارد در كنار اختلاس و ارتشا با كمال تأسف هر روز بيشتر گسترش مي‌يابد و هيچ نهاد و ارگان و ستاد امر به معروف و نهي از منكري، صدايش در نمي‌آيد و در مقابل همه به دنبال حجاب، تلاوت و حفظ قرآن، مجالس روضه و عزا و ديگر امور مناسكي و ظاهري دين شب و روز در تلاشند و فروع جاي اصول و ارزش‌هاي اساسي دين را گرفته است. خوب است صادقانه تأمل كنيم و چشم خود را خوب بشوييم و آنچه در جامعه مي‌گذرد را بنگريم و اگر واقعا درد دين داريم، به اصلاح امور اساسي بپردازيم و باور كنيم كه «من لا معاش له لا معاد له.»
هـ- آثار و تبعات اجراي اين قانون:
اجراي قانون عفاف و حجاب با ۷۴ ماده و صدها بند و تبصره از نظر تنظيم، تدوين و نگارش هم مغلق و داراي ايرادات و ابهامات زيادي است و مجريان و قضات را دچار گرفتاري و درگيري‌هاي فراوان خواهد ساخت. اگر بخواهد و بتواند به اجرا درآيد، داراي آثار متعدد و نامطلوبي است كه پس از مدتي با تبعات منفي زياد روبه‌رو و مثل قوانين مشابه متوقف و با آبروريزي زياد عطايش را به لقايش خواهند بخشيد كه به مواردي از آنها اشاره مي‌كنم:
1- درگير شدن نهادهاي فرهنگي و اصحاب فرهنگ و هنر با يكديگر به دليل انتظارات زيادي كه از آنان هست كه توان اجرايي‌اش را ندارند و حداقل هنرمندان و افراد توانمند در عرصه فرهنگ را به مقابله با نظام يا انزوا يا درگيري‌هاي فراوان و مخاصمه و مجادله‌هاي شكننده در فضاي مجازي وادار مي‌سازد.
2- صداوسيما كه به دليل كم محتوايي برنامه‌ها و توليداتش و محدود شدن بخش زيادي از برنامه‌هاي شبكه‌هاي متعدد به برنامه‌هاي صرفا مذهبي، اخبار غزه و لبنان و جنگ و تشييع جنازه شهدا و بعضا برنامه‌هاي تكراري خانواده و آشپزي و فيلم‌هاي هندي و سريال‌هاي مشابه، مخاطبانش به حداقل رسيده و با تقويت و توسعه برنامه‌هاي ظاهري در زمينه حجاب و عفاف بيش از پيش اعتماد و ارتباطش را با مردم و جامعه از دست مي‌دهد و به انزوا كشيده خواهد شد.
3- بسيج به عنوان يك نهاد اجتماعي و مردمي كه قاعدتا بايد با برنامه‌هاي فرهنگي تربيتي جذاب و اثربخش جوانان را به سوي خود در پايگاه‌هاي مساجد و محيط‌هاي اجتماعي جذب كند، به رودررويي با جوانان كشيده مي‌شود و از نقش و اعتبار و مقبوليتش كاسته و پايگاه اجتماعي‌اش تضعيف خواهد شد.
4- نيروي انتظامي كه بيش از هر چيز انرژي آن بايد صرف امنيت، آرامش و آسايش جامعه و مقابله با فساد و قاچاق و عوامل تهديد نظام شود، براي اجراي اين قانون و مقابله با متخلفان به طور گسترده در كوي و خيابان و ميادين به ناچار با مردم درگير و مورد هجمه، توهين و استهزا قرار مي‌گيرد و انواع و اقسام سوژه براي فيلمبرداري و پخش در فضاي مجازي و شبكه‌هاي بيگانه فراهم مي‌سازد و از جايگاه و رسالت اصلي‌اش باز مي‌ماند.
5- استانداران و فرمانداران كه مسووليت و وظيفه اصلي‌شان خدمت به مردم و تلاش در جهت بررسي، برنامه‌ريزي و اقدام در جهت حل مشكلات اقتصادي و اجتماعي و جاري جامعه و بهبود توليد و صنعت و كشاورزي و خدمات است، مرتب بايد به اعتراضات و انتظارات و درگيري‌هايي كه به تبع اجراي اين قانون در سطح شهر و استان‌شان پديدار مي‌شود پاسخ بگويند و بخش زيادي از انرژي خود را به حل و فصل مناقشات اجتماعي بگذرانند.
6- اجراي اين قانون بيش از هر چيز و هر جا و هر كس براي محيط‌هاي اجتماعي، فرودگاه‌ها، ترمينال‌ها، سينماها، كارخانجات، فروشگاه‌هاي بزرگ و كوچك، شركت‌هاي دولتي و خصوصي، ساكنان برج‌هاي اداري و مسكوني، بيمارستان‌ها مطب‌ها و هتل‌ها، رانندگان تاكسي و سرويس‌هاي اينترنتي و كسبه و مغازه‌داران مشكل‌ساز خواهد بود. جوي از اضطراب و نگراني براي زنان، مراجعان، خدمات‌دهندگان و مديران اين مجموعه‌ها ايجاد و در محيطي پرتنش و پراسترس كه نوعا روزي چندين برخورد و درگيري هم روي خواهد داد، بايد امور را بگذرانند كه تبعات روحي و عصبي فراواني به همراه خواهد داشت.
7- تاثير قانون بر كاربران فضاي مجازي، هر كس با فضاي مجازي حداقل ارتباطي داشته باشد، به راحتي در مي‌يابد كه بر اساس مفاد عجيب و غريب اين قانون هر روز و ساعت ممكن است كاربري متهم شود كه با گذاشتن يك پست، تصوير يا كليپ تبليغي يا معرفي يك كالا يا يك گفت‌وگوي منتقدانه و طنزآميز، قانون را رعايت نكرده يا قانون يا حجاب را مورد استهزا قرار داده و مجرم شناخته شود و البته با سوءاستفاده از اجراي اين قانون ممكن است تخريب‌هاي سياسي يا حذف افراد منتقد يا رقباي اقتصادي و سياسي نيز مورد توجه و هدف قرار بگيرد و از اين طريق حداقل نقش اطلاع‌رساني افشاگري، نقد و انتقاد و آزادي بيان و ايده‌ها كه اينك در فضاي مجازي امري رايج است نيز از ميان برود و محيط جامعه بيش از پيش بسته شود و علاوه بر آن بسياري از كسب و كارهاي فعال در فضاي مجازي نيز با حداقل عيب و ايراد شكلي از نظر قانون دچار وقفه يا تعطيلي شوند.
8- تبعات اجراي قانون در دبيرستان‌ها و دانشگاه‌ها: يكي از عرصه‌هاي پرتاخت و تاز اجراي قانون طبق تكاليفي كه بر‌عهده وزارتخانه‌هاي آموزش و پرورش و علوم و تحقيقات گذاشته شده، مدارس و دانشگاه‌ها هستند كه مستمرا بين دبيران، مديران و دانش‌آموزان دختر و خانواده‌هاي آنان با توجه به مقاومت‌هايي كه در گروه نسل جوان در داخل و بيرون از محيط مدارس رخ مي‌دهد، با چالش‌ها و درگيري‌هاي مخرب و ضدتربيتي همراه مي‌شود. اين فضا در دانشگاه‌ها با توجه به شرايط دانشجويان پسر و دختر و وجود نهادهايي مثل حراست، بسيج، دفتر نمايندگي رهبري و امور دانشجويي به نوعي مضاعف خودنمايي كرده و به درگيري، اعتراض، تحصن و محروميت‌هاي تحصيلي كشيده مي‌شود و در هر حال بخشي از اهتمام مديران مدارس و دانشگاه‌ها و دانشكده‌ها كه بايد صرف امور علمي و فرهنگي شود مشغول اين چالش‌ها و معارضات خواهد شد.
9- ابلاغ قانون در بحراني‌ترين شرايط كشور: قانوني با اين همه اشكال و ايراد و تناقض در شرايطي براي اجرا ابلاغ مي‌شود كه كشور و منطقه با مشكلات متعدد روبه‌رو است. درگيري‌هاي غزه، لبنان و اسراييل و امريكا از يك طرف، مشكل تحريم‌ها و گرفتاري‌هاي فراوان اقتصادي ناشي از ناترازي‌ها، كسري بودجه و تورم كه هر يك از آنها براي گرفتار شدن يك دولت كفايت مي‌كند از طرف ديگر، نشان‌دهنده عدم درك طراحان و تصويب‌كنندگان اين قانون از مديريت و دشواري‌هاي اداره امور كشور است و با نگاه بدبينانه، شايد عالمانه و مغرضانه با هدف گرفتار كردن قوه مجريه و دولت در مسائل متعدد و درگيري‌هاي روزمره تدبير شده است كه به نوعي هم‌جهت با دشمني‌هاي امريكا و اسراييل براي فروپاشي كشور و نظام تاثيرگذار خواهد بود.
و- اما حقير به عنوان مدير انجمن بهره‌وري ايران- با شناختي كه از معضلات فراوان كشور در حوزه بهره‌وري در بخش‌هاي مختلف دارم - مي‌گويم اي كاش مجلس در اين برهه از زمان كه رييس‌جمهور به دنبال وفاق ملي براي حل مشكلات كشور است، يك قانون كارآمد و اثربخش به جاي اين قانون براي پرداختن همه نهادها و وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي مختلف به امر مهم بهره‌وري به تصويب مي‌رساند و همه تمهيدات، تسهيلات و مشوق‌هايي كه در مفاد مختلف اين قانون براي بخش‌هاي اجرايي ديده بود، در حوزه بهره‌وري اعمال مي‌كرد تا پس از ۳ تا ۵ سال از شرايط وخيم اقتصادي، اجتماعي آموزشي و خدماتي و بحران‌ها و ناترازي‌ها و چالش‌هايي كه با آن روبه‌روست، خارج مي‌شد.
ح- در بخش پاياني اين يادداشت با ذكر آموزه‌هايي از توصيه‌هاي مولا علي عليه‌السلام به مالك اشتر، از همه كساني كه واقعا و صادقانه دل در گرو اعتلاي ايران و خدمت به مردم و حفظ نظام و ارزش‌هاي اسلامي و ديني دارند، عاجزانه درخواست مي‌شود رويكرد تقابلي اين قانون تنش‌زا و اختلاف‌آفرين و سراسر مجرم‌آفرين را به قانوني ايجابي، انساني، توام با مهر و محبت به مردم و نسل جوان با استفاده از روش‌هاي علمي تربيتي تغيير بدهند و بگذارند تا بدون اكراه و اجبار و تهديد و حبس و زندان و جريمه، هر كس خود راه و روش درست و انساني زندگي كردن را كه قطعا تبايني با ارزش‌هاي ديني ندارد، برگزيند و جامعه همدل و همراه، راه صلاح و پيشرفت را بپيمايد.
٭ اي مالك! قلبت را سرشار از رحمت و لطف و محبت به مردم قرار ده و با مردم مهربان باش.
٭ اي مالك! سه چيز موجب تقويت اعتماد مردم به حكومت مي‌شود: 1- خدمت بيشتر ۲- كاهش هزينه‌هاي زندگي ۳- حذف تحميل‌ها و دخالت‌هاي بي‌مورد در زندگي مردم.
٭ هرگز از عفو يا گذشت مردم پشيمان مشو، از هيچ كيفري شادمان مباش و در هيچ اقدام تندي شتاب مكن.
الهي چنان كن سرانجام كار
تو خشنود باشي و ما رستگار
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
احمدي‌نژاد مي‌خواست با درختان جنگل هيركاني از تحريم رد شود
بازار مسكن صرفه‌زدايي شده است
زن، خشونت، ادبيات داستاني
پيش‌بيني پس‌لرزه بعد از زمين‌لرزه‌هاي خوزستان
اول افزايش دستمزدها بعد اصلاح قيمت سوخت
تبعات مخرب خاص‌گرايي بر جامعه و نظام سياسي
آنچه ديده نمي‌شود
بازسازي كليساي نوتردام نماد نگاه تخصصي به ميراث فرهنگي
آمده‌اند تا بمانند
حفاظت از جوانان در برابر فرقه-گروه‌ها وظيفه مشترك و ملي
قانون حجاب و عفاف درخدمت گسترش بي‌ديني و ...
طرح چند پرسش در باره قانون اساسي وحجاب و عفاف
روشنفكر يا ضد روشنفكر؟
جسدهاي جاندار
خودكشي
تو را به نام كوچكت آواز مي‌دهم!
اول افزايش دستمزدها بعد اصلاح قيمت سوخت
تبعات مخرب خاص‌گرايي بر جامعه و نظام سياسي
بازسازي كليساي نوتردام؛ نماد نگاه تخصصي به ميراث فرهنگي
آمده‌اند تا بمانند
حفاظت از جوانان در برابر فرقه گروه‌ها، وظيفه مشترك و ملي
تصميم با مردم است
گرگ و ميش درشام!
