روزنامه جوان
1403/09/21
آرزوی محال انتقال پایتخت!
جوان آنلاین: بعد از ۳۵ سال تحقیق و بررسی برخی از مسئولان به این نتیجه رسیدند که انتقال پایتخت شدنی نیست و هزینه‌های گزاف یکی از دلایل آن است، اما دولت چهاردهم قصد استفاده از تجربیات گذشته را ندارد و می‌خواهد باز هم از اول این مسئله را بررسی کند. طی روز‌های گذشته محمدرضا عارف طی حکمی از سوی رئیس‌جمهور مأمور بررسی طرح انتقال پایتخت شد، به همین دلیل موضوع انتقال پایتخت بار دیگر فضای رسانه‌ای و اجتماعی کشور را متوجه خود کرد، اما آیا انتقال پایتخت از کلانشهر تهران امری ممکن است و اگر هست به چه صورت قرار است انجام شود؟ انتقال پایتخت از تهران ایده‌ای است که بار‌ها به سر دولت‌های مختلف زده، اما هر بار موانع باعث شده که این ایده به واقعیت حتی نزدیک هم نشود. بدون شک هزینه مهاجرت افراد، هزینه گزافی است چه برای آنها چه برای دولت. حال اگر، این هزینه در شهر‌ها و روستا‌ها خرج شود تا برخی از مشکلات را حل کند، کمتر کسی به فکر مهاجرت به تهران می‌افتد. در چنین شرایطی شاید اصلاً نیاز به تغییر پایتخت نباشد. شاید با فراهم کردن شرایط و امکانات در دیگر شهر‌ها و بدون انتقال پایتخت از تهران بتوان حجم جمعیت و شلوغی این کلانشهر را کم کرد. زخم کهنهیکی از اصلی‌ترین دلایل مهاجرت مردم به تهران، نبود کار در سایر شهرهاست. در بسیاری از شهرستان‌ها، عمده کاری که برای آقایان وجود دارد، کارگری است؛ یا بر سر زمین کشاورزی یا ساختمان، اما حتی نه به اندازه دستمزدی که یک کارگر در کلانشهری مثل تهران می‌گیرد؛ یعنی اینجا حتی کارگری کردن هم سود بیشتری دارد. صد البته که هزینه‌های آن هم به مراتب بیشتر است، اما شرایط و امکانات به گونه‌ای است که افراد ترجیح می‌دهند ساعت‌ها وقت خود را در ترافیک شهری تلف کنند تا از امکانات بهتر، بهره‌مند شوند. در حالی که اگر این امکانات را در شهر‌ها و شهرستان‌های دیگر فراهم کنیم نه‌تن‌ها افراد عادی جامعه که حتی نخبگان و استادان دانشگاه و حتی دکتر و مهندسان هم ترجیح می‌دهند دور از شلوغی تهران به کسب و کار بپردازند تا زندگی راحت‌تری را تجربه کنند، اما طبیعی است وقتی بهترین‌ها در یک شهر دور هم جمع می‌شوند، کعبه آمال افراد، پایتخت میشود؛ پایتختی که رو به انفجار است و زندگی در آن به یک مصیبت تبدیل و شرایط روز به روز بدتر هم میشود.
تحصیل یکی دیگر از مواردی است که باعث سرازیر شدن افراد به تهران میشود. دانشجویی که سال‌ها قبل در یکی از شهرستان‌ها مشغول به تحصیل بود به دلایل خانوادگی ناچار به گرفتن انتقالی به تهران شد، اما هدفش این بود که به زودی با مهیا کردن شرایط به دانشگاهی که تحصیلاتش را در آن آغاز کرده‌بود، باز گردد، اما طولی نکشید که متوجه تفاوت سطح آموزش در تهران و شهرستان شد و با به جان خریدن دوری از دوستانش، تحصیل در تهران را ترجیح داد. این دقیقاً همان دلیلی است که باعث مهاجرت میشود، امکانات و شرایط بهتر.
لازم به گفتن نیست که جز موارد خاص، عمده پزشکان برتر و بیمارستان‌های مجهزتر در پایتخت است و چه چیز قانع کننده‌تر از اینکه افراد، زندگی در شهری را انتخاب کنند که بهترین امکانات را دارد. درست مثل استاد دانشگاهی که بار‌ها و بار‌ها به سرش زد به خوزستان (محل تولدش) بازگردد، اما وقتی می‌دید حتی برای مراجعه به یک چشم پزشک هم با مشکل جدی مواجه است، ادامه زندگی در تهران را ترجیح داد و این همان زخمی است که باید برای درمان مرهم گذاشته شود. تاریخچه انتقال پایتخت
بعد از انقلاب اسلامی برای اولین‌بار در سال ۱۳۶۴ موضوع انتقال پایتخت مطرح شد و در سال ۱۳۶۸ مطالعاتی نیز زیر نظر وزارت مسکن و توسط مرکز مطالعات شهرسازی و معماری ایران جهت انتقال پایتخت سیاسی صورت گرفت که در نهایت به این نتیجه رسیدند که اگر در سال ۱۳۶۸ طرح انتقال پایتخت اجرایی شود، در سال ۱۴۰۰ جمعیت آن به یک میلیون نفر خواهد رسید. این طرح مسکوت ماند تا اینکه در سال ۱۳۸۸ و بعد از وقوع زلزله ۴ ریشتری در تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام طرح انتقال مرکز سیاسی (وزارتخانه‌ها، دفاتر اصلی قوای سه‌گانه) کشور را به یک مکان مناسب را تا پایان چشم اندازه ۲۰ساله (۱۴۰۴) به تصویب رساند.
در سال ۱۳۹۱، طرح انتقال پایتخت با امضای ۱۵۱ نماینده تقدیم مجلس شد و در نهایت قانون «امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی تمرکززدایی از تهران» در سال ۱۳۹۴ به تصویب مجلس و شورای نگهبان رسید. با گذشت حدود یک دهه از این مصوبه حالا باز صحبت از انتقال پایتخت است. هزینه گزاف
انتقال پایتخت در نگاه اول، شاید ایده بدی نباشد، اما بی‌تردید این کار، نیازمند سرمایه کلان و همکاری ارگان‌های متعدد است. ضمن اینکه باید زمینه آن هم فراهم شود چراکه بی‌گدار به آب زدن می‌تواند اوضاع را از آنچه امروز با آن دست به گریبان هستیم، بغرنج‌تر کند.
اردیبهشت ماه سال جاری بود که احمد وحیدی، وزیر سابق کشور با اشاره به اینکه «انتقال پایتخت از سالیان طولانی مطرح بوده که این موضوع نیز باید به طور کارشناسی بررسی شود و نمی‌توان فوری تصمیم‌گیری کرد» هزینه انتقال پایتخت را اعلام کرد: «این کار، هزینه گزافی حدود یک‌صد میلیارد دلار بودجه لازم دارد.»
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که هزینه‌کرد این رقم در شهر‌های دیگر و حتی تهران می‌تواند قطب‌های مهم و آباد کشاورزی و صنعتی و گردشگری در کشور ایجاد کند و در این صورت نه‌تن‌ها مهاجرت به تهران کاهش می‌یابد، بلکه روند حاکم بر این مهاجرت می‌تواند معکوس شود. علی فرنام، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بر این اعتقاد است که هزینه‌کرد این اعتبار در تهران، بحران‌های فعلی این ابرشهر را برطرف خواهد کرد. شدنی نیست!
هفته گذشته بود که علیرضا زاکانی، شهردار تهران، در واکنش به مباحث مطرح‌شده درباره انتقال پایتخت، اعلام کرد که این طرح طی ده‌ها سال هیچ‌گاه به نتیجه نرسیده و شرایط و امکانات لازم برای آن وجود ندارد: «می‌دانیم که نه امکاناتش را داریم، نه شرایط و نه مقدوراتش را تا مستمسکی قرار دهیم که ما به ازای آن فرصت‌های ارائه خدمت را محدود کنیم.»
او پیشنهاد داد: «تجمیع مجموعه‌های دولتی در یک پردیس و در یک مجموعه در حاشیه تهران و جمع کردن اینها از سطح مرکز شهر، نزدیک‌ترین هدفی است که می‌توان سراغ آن رفت و با خود مقدورات دولت، این را محقق کرد و آینده ایجاد شرایط خدمت را به یک سمت منطقی سوق داد. علاوه بر آن با پوست‌اندازی در حوزه فناوری و هوش مصنوعی، میشود باز تعریفی از خود دولت و ارائه خدمات به مردم داشت و فضای متفاوتی را ایجاد کرد.»
پیش از آن نیز، مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران در یکی از جلسات شورای شهر در رابطه با جلسه با دولت درباره انتقال پایتخت به خبرنگاران گفت: «جلسه مفصلی با دولت داشتیم، من هم به آنها گفتم مشابه این جلسه را در زمان تمام ریاست جمهوری‌ها تجربه کردم، به نتیجه هم نرسید، چراکه چنین کاری برای تهران و ایران غیرعملی است.»
او همچنین چندین سؤال بی‌جواب را مطرح کرد: «اینکه کدام شهر به‌جای تهران انتخاب میشود مهم است، آیا آنجا زلزله‌خیز هست یا نه؟ آب دارد یا نه؟ اگر از امکانات فرودگاه، هواپیما و جاده هم بگذریم باید بپرسیم وضعیت ادارات چه میشود؟ آیا فقط ادارات می‌خواهند جابه‌جا شوند یا همه چیز قرار است منتقل شود؟ ما هم یکسری سؤالات داریم، آیا در طرح انتقال پایتخت دولت می‌خواهد از تهران خارج شود؟ یعنی تهران را رها می‌کنند؟ اگر بخواهند تهران را رها کنند، شدنی نیست، این شهر ۱۰ میلیون جمعیت دارد، بنابراین باید به تهران هم رسیدگی کرد.» سنگ بزرگ
انتقال پایتخت به شهری دیگر، رؤیای بزرگی است که بی‌شک در صورت محقق شدن می‌تواند تهران را از خفگی نجات دهد، اما در عین حال به سنگ بزرگی می‌ماند که نشانه نزدن است. کاش جای گذاشتن زمان روی انتقال پایتخت به بررسی دلایل مهاجرت مردم به تهران می‌پرداختیم و گامی در راستای حل و فصل مشکلاتی برمی‌داشتیم که بسیاری را ناچار به ترک دیار می‌کند.
برای نمونه تمامی رسانه‌های معتبر کشور در تهران هستند. صد البته که نمایندگی‌هایی در شهر‌های مختلف دارند، اما مقر اصلی آنها تهران است و این در کنار سایر موارد دیگر که بهترین‌ها را در پایتخت قرار داده‌است، باعث میشود تهران را با تمام مشکلاتش به اولویت اول مهاجران از شهر‌های مختلف تبدیل کند. دلایلی که باید دید تا به امروز برای برطرف کردن آنها چه گام مثبتی برداشته شده‌است.
سایر اخبار این روزنامه
آرزوی محال انتقال پایتخت!
سؤال عجیب یک خبرنگار و پاسخ عجیب‌تر سخنگوی دولت
موفقیت‌های کشور ریشه در مدیریت جهادی و مقاومت دارد
داوری هوش مصنوعی در جشنواره دیدار
«دولت پزشکان» به ریاست پزشکیان در پزشکی انحصار ایجاد کرد!
چرا افزایش جرایم سوانح را کاهش نداد؟
فوتبال را چکار به ناگویا و المپیک
ورود مجلس به لغو قرارداد‌های کارمعین دولتی‌ها
انتقاد رئیس‌جمهور از دانشگاه‌ها بجا بود
