روزنامه اعتماد

مستند به مثابه سينماي عامه‌پسند

اكران مستند «بنز ايراني» به كارگرداني رضا استادي در هجدهمين جشنواره سينماحقيقت و بازخوردهاي اوليه در سالن نمايش و رسانه‌ها بار ديگر اين پرسش را مطرح مي‌كند كه چگونه يك مستند به عنوان گونه به ظاهر نخبه‌گرا و حتي حوصله سربر مي‌تواند به ژانري پرمخاطب براي تماشاگران كمدي‌پسند سينماي ايران بدل شود؟ و اصولا «بنز ايراني» چه ويژگي‌هايي دارد كه ظرفيت جذب و جلب نظر مخاطبان داخلي سينما و تلويزيون ايران را دارد؟ مطالعه موردي مستند «بنز ايراني» به خوبي مختصات يك مستند عامه‌پسند و المان‌هاي جذب مخاطب را به مسوولان و دست‌اندركاران سينمايي ارايه مي‌دهد. مستندي كه به بهانه روايت قصه اتومبيل لوكس و به قول مستند اشرافي بنز سعي كرده نقبي به تاريخ معاصر ايران بزند و از سياست و اقتصاد تا اجتماع و توسعه و فرهنگ را واكاوي و بازخواني كند. شايد نخستين ويژگي مستند «بنز ايراني» به عنوان يك مستند عامه‌پسند، لحن طنزآميز به خصوص نسبت به مسوولان و سياستگذاران كشور باشد جايي‌ كه طنز كاركرد اصلي خود به عنوان يك سوپاپ و دريچه براي تنفس مخاطب باز مي‌كند و همين شايد از بسياري از طغيان‌ها و فريادهاي پنهان و آشكار جلوگيري كند، كاري كه زماني نشريه فكاهي «گل آقا» انجام مي‌داد و مرحوم حسن حبيبي به عنوان شخص دوم قوه مجريه به‌طور مداوم مورد نقد و شوخي قرار مي‌گرفت؛ نتيجه آن شد كه نه تنها از محبوبيت وي در ميان عموم مردم كم نشد، بلكه سعه صدر و ظرفيت يك مسوول سياسي به مثابه خدمتگزار به آنها اثبات شد. در مستند «بنز ايراني» نيز با شوخي با سياستگذاران مختلف از محسن رفيق‌دوست، محمود احمدي‌نژاد و حسن روحاني تا ورزشي‌ها همچون محمدرضا يزداني‌خرم و علي دايي و احمدرضا عابدزاده، فاصله ميان اين چهره‌ها با مردم كم و كمتر شده است.
مستند «بنز ايراني» در بُعد ديگر اهميت، تلاش دارد كه خيلي سر راست، صادقانه و ساده روايتي از مسير ورود بنز و موانع حضور اين شركت آلماني در ايران را با تصاوير و اطلاعات دست اول و آرشيوي سنديت ببخشد. ديتايي كه علاوه بر جذابيت، عامه‌پسند بودن و تازگي مي‌تواند فرهنگ‌ساز نيز باشد. مستند به‌طور غيرمستقيم اثرات و امتيازات پژوهش خبري و روز‌نامه‌نگاري را براي مخاطب تبيين مي‌كند و بار ديگر تاثيرات جست‌وجوگري و كنكاش براي پيدا كردن اطلاعات را از يك سوژه بسيار ساده جلوي چشمان او مرور مي‌كند به‌طوري‌ كه بعيد نيست بعد از تماشاي مستند، مخاطبان طعم شيرين پژوهشگري، روزنامه‌نگاري و به‌طور كلي حقيقت‌يابي براي‌شان مزه كرده باشد و اين نخستين و مهم‌ترين تفاوت و امتياز سينماي مستند با سينماي داستاني بي‌خاصيت اين روزهاي سينماي ايران است. علاوه بر لحن طنز مستند، ساختار پژوهش‌محور و محتواي همه فهم و ساده فيلم، حضور يك نريتور شيرين و طناز همچون داريوش كاردان به همراهي مخاطب و غناي مستند كمك زيادي كرده است، چراكه نه تنها تماشاي دوباره و چندباره مستند بدون صدا و لحن داريوش كاردان براي تماشاگر ممكن نيست، بلكه كاردان سعي كرده علاوه بر لحن طنز با اتكا به يك متن سرپا و باكيفيت، حق مطلب را در خصوص توسعه ايران معاصر ادا كند. متني كه بخشي از بغض‌هاي نسل‌هاي گذشته را در قالب طنز بيان مي‌كند و كوتاه و موجز و با سينك شدن با تصاوير بكر و مرتبط، لحظات جذاب و در عين حال تاثيرگذاري از مسير تغيير و گذر صنعت خودرو در ايران را به تصوير در مي‌آورد. مسيري پر فراز و نشيب كه از دوره محمدرضاشاه پهلوي آغاز و دوره‌هاي مختلف رياست‌جمهوري در دهه 60 و 70 را مرور و تاكيد نسبتا محسوسي به دوران صدارت محمود احمدي‌نژاد و حسن روحاني به عنوان دو رييس‌جمهور جنجالي دارد. ارجاعات سينمايي مستند «بنز ايراني» به سينماي داستاني از فيلمفارسي‌ها تا سينماي به خصوص دهه 60 تا 80 و كاربرد خودروي بنز در ايران از ديگر ويژگي‌هاي كنجكاوبرانگيز اين مستند براي سينه‌فيل‌ها و خوره‌هاي فيلم‌بيني در ايران محسوب مي‌شود.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
معجزه مذاکره (اعتماد) سفره شام حامیان شورشیان دردمشق (جوان) حداقل ۴ کشور به شورشیان سوریه کمک کردند (کيهان) بازی اردوغان با آتش (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
معجزه مذاکره بازي دشمن در زمين ما؟ رییس جمهور خواستار کاهش دو درجه از دماي منازل و محل كار شد روزهاي سرد و سخت چراغي خاموش كنيم! رقابت بي‌پايان از لبنان و سوريه تا تهران! سرمايه آنكارا در شام نقد شد! روز دلار توافقی جهان باید ما را به عنوان كشوري امن بشناسد نظريه‌پردازي درباره ايران خوب، بد، خنثي فقط يك نمونه عبرت از نُه سقوط! (۱) ايران و آينده سوريه دو تجربه ارتباطي- يك تغيير سياسي قانون حجاب وامكانات قوه قضاییه قانون حجاب و پايان گردشگري ايران نقد علمي؛ راهي براي تحقق تحول علوم انساني از قلب مادر تا قلب ايران! مستند به مثابه سينماي عامه‌پسند مادربزرگ پنج ستاره مراقبت پنج ستاره در پايان برنامه هفتم دستيابي به 15 ميليون گردشگر ميسر نيست خداوند غرور مرا ديد فقط يك نمونه عبرت از نُه سقوط! (۱) ايران و آينده سوريه ، دو تجربه ارتباطي- يك تغيير سياسي قانون حجاب وامكانات قوه قضاییه قانون حجاب و پايان گردشگري ايران