چالش‌های بنگاه‌داری بانک‌ها
کامران ندری
اقتصادان
یکی از چالش‌های اصلی کشور این است که بسیاری از بانک‌ها در حال حاضر بنگاه‌هایی را در اختیار دارند که به صورت تحمیلی آن را پذیرفته‌اند. بانک‌ها تسهیلاتی را به بنگاه‌ها اعطا کرده‌اند و دریافت‌کنندگان این تسهیلات به دلیل مشکلات مالی نتوانسته‌اند بدهی‌های خود را بازپرداخت کنند.در برخی موارد نیز این بنگاه‌ها به دولت‌ها واگذار شده و در ازای آن، بانک‌ها آنها را در اختیار گرفته‌اند. البته بانک‌ها می‌توانستند این بنگاه‌ها را پس از در اختیار گرفتن واگذار کنند، اما در شرایط کنونی اقتصاد ما، واگذاری این بنگاه‌ها نمی‌تواند به طور کامل بدهی‌های بانک‌ها را تسویه کند.
به نظر می‌رسد که اکثر بانک‌ها با اراده خود وارد این حوزه نشده‌اند. البته نمی‌توانم این را به طور قاطع برای تمام بانک‌ها بگویم؛ ممکن است برخی از بانک‌ها به دلیل فشار سهام‌داران و نبود نظارت کافی از سوی بانک مرکزی، وارد این عرصه شده باشند. اما در کل، این موضوع به نظر می‌رسد که بیشتر ناشی از شرایط اقتصادی و فشارهای ناشی از بازپرداخت تسهیلات باشد.
گاهی سوال می‌شودآیا واگذاری بنگاه‌ها می‌تواند مشکلات بانک‌ها را حل کند؛ در پاسخ به این سوال باید گفت که این مسئله دو جنبه دارد. یکی اینکه آیا واگذاری بنگاه‌ها در شرایط کنونی می‌تواند وضعیت بانک‌ها را بهتر کند یا اینکه این فرایند به زیان بانک‌ها خواهد بود. اگر بانک‌ها مجبور شوند این بنگاه‌ها را با قیمت پایین‌تری واگذار کنند، این امر می‌تواند موجب ضرر و زیان برای بانک‌ها شود. به ویژه اگر بانک‌ها سرمایه کافی نداشته باشند، این زیان‌ها می‌تواند به مشکلات آنها اضافه کند.
اگر واگذاری بنگاه‌ها بدون زیان برای بانک‌ها انجام شود، این مسئله می‌تواند به بهبود وضعیت بانک‌ها کمک کند. اما در این صورت مسئله مهمی که باید بررسی شود، قدرت مقام ناظر است. اگر مقام ناظر قادر به اعمال مقررات و نظارت دقیق نباشد، این مشکل حل نمی‌شود. بنابراین، بانک‌ها باید از مقررات پیروی کنند و مقام ناظر باید اختیارات کافی برای نظارت و اعمال قوانین داشته باشد.
بانک‌ها با پرداخت تسهیلات به بنگاه‌ها نقش کلیدی در تأمین سرمایه در گردش و ادامه فعالیت این بنگاه‌ها ایفا می‌کنند. اگر بانک‌ها نتوانند تسهیلات خود را بازپس گیرند، این مسئله می‌تواند به مشکلات بزرگ‌تری منجر شود. در حال حاضر، بخش عمده‌ای از تسهیلات بانکی صرف اعطای وام به بنگاه‌ها می‌شود و این مسئله به اهمیت نقش بانک‌ها در اقتصاد کشور افزوده است. بنابراین، واگذاری بنگاه‌ها و بازگشت تسهیلات به بانک‌ها می‌تواند به نفع هر دو طرف، یعنی بانک‌ها و بنگاه‌ها باشد.
باید به این نکته توجه کرد که واگذاری بنگاه‌ها باید با تدبیر و مطالعه کافی انجام شود. همچنین، مقام ناظر باید قدرت و اختیارات لازم برای اعمال نظارت و پیاده‌سازی مقررات را داشته باشد. این موضوع می‌تواند به کاهش مشکلات بانک‌ها و بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند.
