بر اساس اطلاعیه قبلی بانک مرکزی، از دیروز (شنبه ۲۴ آذر) بازار ارز برای معاملات تجاری آغاز به کار کرد. در این بازار صادرکنندگان می‌توانند در سامانه نیما با نرخ توافقی به انجام معاملات بپردازند. این تصمیم به معنای حذف نرخ ارز نیمایی و همچنین پایان فعالیت سامانه نیما از اول بهمن‌ماه سال جاری است.
در حال حاضر این موضوع واکنش‌های زیادی با خود به همراه داشته است. برخی از صاحب‎نظران اقتصادی معتقدند که انتقال معاملات نیما به بازار توافقی ارز می‌تواند به بهبود مدیریت بازار ارز کمک کند، به‌ویژه با نزدیک‌شدن به سال نو میلادی و افزایش تقاضا برای تسویه ارزی.
در سوی دیگر ماجرا، برخی کارشناسان حذف ارز نیمایی را در شرایط تورمی کنونی کشور، اقدامی غیرمنطقی می‌دانند و بر این باورند که این تصمیم بدون برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند به افزایش هزینه‌های واردات و نوسانات ارزی منجر شود.
در طول سال‌های اخیر به دلیل چند نرخی بودن قیمت ارز ما شاهد بروز فساد‌های متعددی در حوزه تجارت خارجی کشور بوده‌ایم. کم اظهاری در صادرات و بیش اظهاری در واردات، تخصیص ارز ارزان قیمت برای برخی افراد و شرکت‌های خاص از جمله ابعاد فساد و رانت‌هایی است که ارز نیمایی تاکنون برای نظام ارزی کشور به همراه داشت است.

8 مزیت حذف ارز نیمایی برای نظام ارزی کشور

واقعی شدن نرخ ارز در پی حذف ارز نیمایی
یکی دیگر از مزیت‌های حذف ارز نیمایی واقعی شدن نرخ ارز است. با تحقق این موضوع، -نرخ ارز به‌طور طبیعی و واقعی بر اساس عرضه و تقاضا در بازار شکل می‌گیرد. این امر می‌تواند به کاهش تفاوت‌های زیاد در نرخ‌های مختلف ارز (آزاد و نیمایی) و همچنین به ایجاد نرخ ارز واقعی و کارآمدتر منجر شود که به نفع اقتصاد کشور خواهد بود. نرخ ارز واقعی می‌تواند موجب بهبود پیش‌بینی‌پذیری در کسب‌وکارها و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار ارز شود.
آزادسازی نرخ ارز و حذف ارز نیمایی می‌تواند انگیزه بیشتری به بخش خصوصی بدهد. با ایجاد شرایط رقابتی‌تر و حذف دخالت‌های دولتی در بازار ارز، بخش خصوصی قادر خواهد بود تصمیمات تجاری بهتری اتخاذ کرده و سرمایه‌گذاری‌های خود را بر اساس واقعیت‌های اقتصادی و ارزی انجام دهد. این شرایط می‌تواند موجب رشد و شکوفایی کسب‌وکارها و صنایع داخلی شود.
حذف ارز نیمایی ممکن است موجب افزایش شفافیت در فرآیندهای تجاری خارجی و واردات و صادرات شود. زمانی که نرخ ارز آزاد باشد، همه افراد و شرکت‌ها در یک بازار رقابتی واحد عمل می‌کنند که شفافیت را در تجارت خارجی افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند از بروز مشکلات مالیاتی، گمرکی و سایر چالش‌ها در این زمینه جلوگیری کند.
مضاف بر موارد مذکور باید به این نکته توجه کرد که با حذف ارز نیمایی، فشار دولت برای تأمین ارز به نرخ نیمایی کاهش می‌یابد. در حال حاضر، تخصیص ارز نیمایی به برخی کالاهای اساسی و ضروری، بار سنگینی بر منابع ارزی کشور وارد می‌کند. با حذف این ارز، دولت می‌تواند منابع ارزی خود را برای موارد ضروری‌تر و مهم‌تر مانند واردات کالاهای استراتژیک و پروژه‌های زیربنایی متمرکز کند.
حذف ارز نیمایی ممکن است موجب افزایش استقلال بازار ارز از سیاست‌های دولتی شود. این اقدام به کاهش دخالت‌های دولتی در تعیین قیمت ارز و همچنین تقویت خودتنظیمی بازار کمک می‌کند. در این حالت، نرخ ارز بیشتر به عوامل اقتصادی واقعی و شرایط جهانی بستگی خواهد داشت و این می‌تواند به بهبود وضعیت بازار ارز در کشور منجر شود.
پایان تخصیص ارز نیما، هرچند با چالش‌ها و پیامدهای منفی زیادی همراه است، می‌تواند در برخی شرایط باعث تقویت بازار آزاد ارز، کاهش رانت‌های ارزی، و افزایش شفافیت و رقابت در بخش‌های مختلف اقتصادی شود. این اقدام می‌تواند در درازمدت به تقویت تولید داخلی، کاهش وابستگی به واردات و افزایش صادرات غیرنفتی کمک کند. البته، برای بهره‌مندی از این پیامدهای مثبت، دولت باید سیاست‌های اقتصادی و ارزی مناسبی را در نظر بگیرد و از این طریق از نوسانات ارزی و مشکلات اقتصادی جلوگیری کند.

حذف ارز نیمایی،گامی مهم به سوی شفافیت بیشتر در بازار ارز
عباس آرگون عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تهران در گفتگو با تجارت در مورد پیامد‌های مثبت حذف ارز نیمایی اظهار کرد: یکی از مزایای مهم این موضوع، شفافیت بیشتر در بازار ارز است. در سیستم جدید، صادرکنندگان و واردکنندگان می‌توانند توافقات خود را در یک بازار آزاد و شفاف انجام دهند. این امر به تعیین قیمت ارز متناسب با عرضه و تقاضا کمک می‌کند و برخلاف گذشته که نرخ‌ها توسط دولت تعیین می‌شد، اکنون بازار آزاد قادر است تا نرخ ارز را براساس نیاز واقعی و عرضه و تقاضا تعیین کند. این تغییر به خودی خود به شفافیت و کارایی بیشتر بازار منجر خواهد شد.
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تهران با اشاره به تراز تجاری منفی کشور درباره اثرگذاری حذف ارز نیمایی بر این موضوع گفت: اجرای این سیاست می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. در گذشته، صادرکنندگان مجبور بودند ارز خود را با نرخ‌های دولتی مانند ۴۲۰۰ تومان به واردکنندگان عرضه کنند که در بسیاری از موارد، قیمت تمام‌شده صادرات برای آنها بالاتر از این نرخ‌ها بود و باعث ضرر می‌شد.
وی تصریح کرد: این امر موجب کاهش انگیزه صادرکنندگان برای صادرات واقعی و گاهی اوقات کم‌اظهاری در صادرات می‌شد. با توجه به حذف ارز نیمایی و ورود به بازار توافقی، نرخ‌ها واقعی‌تر و متناسب با شرایط بازار تعیین خواهند شد و این به افزایش صادرات و بازگشت ارزهای صادراتی کمک خواهد کرد.
آرگون همچنین در پاسخ به این سوال که حذف ارز نیمایی می‌تواند باعث افزایش بازگشت ارز حاصل از صادرات شود توضیح داد: وقتی نرخ ارز به‌صورت آزاد و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، صادرکنندگان انگیزه بیشتری برای بازگشت ارز خود به کشور پیدا می‌کنند. زیرا آنها ارز خود را با قیمت واقعی و منصفانه دریافت خواهند کرد و این امر موجب افزایش تمایل به بازگشت ارز به کشور خواهد شد. بنابراین، می‌توان انتظار داشت که در شرایط جدید، صادرات کشور بهبود یابد و مشکلات گذشته کاهش یابد.
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تهران تاکید کرد: با حذف ارز نیمایی و ایجاد یک بازار آزادتر، همه طرف‌های درگیر در فرآیند مبادله ارز (صادرکنندگان، واردکنندگان، و سهامداران) از شفافیت بیشتری بهره‌مند خواهند شد. این شفافیت به جلوگیری از رانت‌ها و تخلفات در بازار ارز کمک می‌کند و در نتیجه وضعیت اقتصادی کشور بهبود خواهد یافت. در نهایت، به‌نظر من با افزایش صادرات و بازگشت ارزهای صادراتی، اقتصاد کشور وضعیت بهتری پیدا خواهد کرد.