حسن هانی‌زاده
کارشناس مسائل منطقه

برگــزاری نشست وزرای خــــارجــه کشورهای عربی و آمریکا در اردن با محوریت تحولات سوریه اهمیت قابل توجهی دارد. نشست‌ وزرای خارجه کشورهای عربی منطقه به انضمام وزرای خارجه آمریکا، ترکیه و ... نشان می‌دهد که نگرانی‌هایی پیرامون آینده سوریه به صورت واضح وجود و در نشست عقبه تصمیم‌گیری‌هایی در خصوص نحوه انتقال قدرت و نوع تعامل با گروه‌های مسلح حاکم بر سوریه گرفته شده است. با توجه به اینکه ابومحمد الجولانی، رهبر تحریرالشام پنج سال در عراق زندانی بوده و به صورت علنی با سازمان القاعده ارتباط داشته و در فهرست تروریستی آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی بوده، این مساله باعث پیچیده‌تر شدن شرایط و موجب اختلاف نظر میان بازیگران بحران سوریه شده است؛ به گونه‌ای که حالا این سوال برای آنها پیش آمده که آیا باید تحریرالشام را از فهرست گروه‌های تروریستی خارج کنند یا اینکه یک ساز و کار جدید برای کنترل رفتار آنها تدوین کنند؟ کشورهایی مانند عربستان، اردن، امارات و حتی ترکیه که ارتباط‌هایی با تحریرالشام داشته‌اند، معتقدند که صرفاً باید یک ساختار و دستورالعمل مشخص برای مهار این جریان ایجاد کنند تا انتقال قدرت به صورت آرام در دمشق انجام شود. از سوی دیگر اردن به دلیل داشتن مرز مشترک و مصر هم به دلیل آنکه دبیرخانه اتحادیه عرب در این کشور واقع شده و به دلیل ارتباط این جریان‌ها با اخوان‌المسلمین، نگران اوضاع و احوال سوریه هستند. آنها نمی‌خواهند مجدداً تجربه تلخ سومالی یا لیبی در اثر تغییر قدرت، تکرار شود و بر همین اساس به دنبال آن هستند تا سازمان ملل متحد به این پرونده ورود کند و اوضاع و احوال را زیر چتر کنترلی خود قرار دهد. آنچه آمریکا، ترکیه و اتحادیه اروپا مدنظر قرار دادند این است که رفتار هیئت تحریرالشام نسبت به گذشته تغییر کرده و شیوه‌های تهاجمی این تشکیلات تغییر کرده و به همین دلیل باید با ابومحمد الجولانی و تیم وی ارتباط‌های جدید و نزدیک برقرار کنند. کشورهای اروپایی و آمریکا به دنبال سهم‌خواهی بیشتر در آینده سوریه هستند که ترکیه و اسرائیل هم در این زمره قرار می‌گیرند. آنها در گام اول به دنبال مدیریت و مهندسی انتقال قدرت در دمشق هستند و در فاز بعدی به دنبال آن خواهند بود که بتوانند نفوذ خود در این کشور را تا حد ممکن افزایش دهند و آن را عمیق کنند.