اتلاف 50درصدی انرژی در ساختمان ها
ا گروه اقتصادی: وضعیت اتلاف انرژی در ساختمان ها و واحدهای مسکونی ایران چگونه است؟ مدیرکل دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان وزارت راه و شهرسازی در پاسخ به این پرسش می گوید«: شدت مصرف انرژی در کشور ما سه برابر متوسط جهانی است، اما این موضوع به معنی تلف شدن این مقدار انرژی نیست، بلکه این انرژی مصرف میشود.»بر اساس اعلام حامد مانی فر«شورای عالی انرژی کشور با جدیت به دنبال کاهش مصرف انرژی در ساختمان و مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان است.»
مبحث 19 مقررات ملی ساختمان در سال 1370 به تصویب هیأت وزیران رسید و اجرای آن در ساختمانهای کشور الزامی شد. مطابق مبحث 19 مقررات ملی ساختمان در حال حاضر رعایت موارد زیر در ساختمانها الزامی است: عایق کاری دیوارهای خارجی ساختمان، نصب پنجره های دو جداره،عایق کاری کانالهای هوا ، لوله های تأسیسات و سیستم تولید آب گرم،نصب سیستم های کنترل کننده موضعی نظیر شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتورها و نصب سیستم های کنترل مرکزی هوشمند. اما این همه ماجرا نیست؛ براساس خبری که رئیس مرکز تحقیقات ساختمان اعلام کرده در حال حاضر عدم رعایت الزامات اجرایی ساختمان ها به لحاظ مصرف انرژی، وجود مصالح غیراستاندارد و غیرمنطبق با شرایط اقلیمی مناطق مختلف کشور منجر به اتلاف ۷۹ درصدی انرژی در ساختمان ها شده است. به گفته سید محمود فاطمی عقدا عدم رعایت استانداردهای اجرایی سبب شده است تا ۲۱ درصد اتلاف انرژی از طریق پنجره ها، ۲۱ درصد از طریق کف ساختمان ها و ۳۶ درصد از دیوارها صورت گیرد. روندی که خسارتی حول و حوش 7میلیارد دلاری را در هر سال متوجه ایران می کند.
تجارت برای آگاهی از موضوع سراغ عضو هیئت مدیره انجمن انبوه سازان استان تهران رفته تا درباره شرایط فعلی و راه های بهبود الگوی مصرف انرژی در ساختمان های کشور گفتگو کند.
سیوینگ انرژی در ساختمان ها
حسن محتشم در گفتگو با تجارت درباره بحث ذخیره انرژی در ساختمان های ایران می گوید:«مقررات ملی ساختمان، مساله سیو انرژی را دیده است. بعضا در بسیاری از موارد تشویق هایی هم برای ساخت و سازهای مناسب در بخش وام دهی و ارائه تسهیلات ارائه شده است. یعنی فردی که استانداردهای در نظر گرفته شده را رعایت کند از وام و تسهیلات بیشتری برخوردار می شود. بدون تردید از سیوینگ انجام شود، از هدر رفت انرژی تا حد زیادی جلوگیری می شود. اینکه چرا انجام نمی شود؟ به ساختار سیاسی دولت باز می گردد. دولت چون در بسیاری از موارد دخالت های بیجا صورت می دهد، نتوانسته به بسیاری از زمینه ها به اهداف مورد نظر دست پیدا کند.» او می گوید:«مقداری از هدر رفت انرژی در ایران، ناشی از مصرف است اما واقع آن است که ما در ایران انرژی را به دلیل فرسوده شدن زیرساختهایمان هدر می دهیم. هیچ زیرساختی مادام العمر نیست و طول عمری دارد. اگر این طول عمر به روز نشود و با توجه به پیشرفت زمان تکنولوژی هایمان را به روز نکنیم، هدر رفت انرژی را خواهیم داشت.اخیرا بحث ساختمان های هوشمند مطرح شده است. ساختمان هایی که مصرف انرژی را به یک سوم وضعیت فعلی کاهش می دهد. این ساختمان ها باید در کشورمانم بومی سازی شود. ایران باید بتواند در سطوح مختلف از این ظرفیت ها استفاده کند.»
محتشم با اشاره به اینکه در حال حاضر احداث ساختمان های هوشمند به ساختمان های لوکس و لاکچری محدود شده است، می گوید:« از آنجا که هوشمند سازی در قیمت تمام شده ساختمان اثر دارد، استقبال خوبی از آن نمی شود. وضعیت مسکن هم به گونه ای شده که با درآمدهای مردم همخوانی ندارد. در حال حاضر دوره انتظار خرید خانه به محدوده 100سال رسیده است. در سطح دنیا نمونه ای مانند ایران وجود ندارد. کشوری که ثروت های خدادادی بسیاری دارد، نیروی انسانی باسواد و متخصص دارد، امکانات طبیعی منحصر به فردی دارد و...یک چنین دوره انتظاری برای خانه دار شدن باور کردنی نیست. او ادامه می دهد:« با این شرایط برای فردی که قصد دارد خانه ای خریداری کند، موضوع هوشمند سازی خانه یا درجه انرژی استاندارد فاقد اهمیت بنیادین است. مردم امروز فقط به این فکر هستند که یک چهاردیواری داشته باشند که در آن زندگی کنند و کل درآمدش را صرف اجاره خانه نکند. دهکهای برخوردار در ایران بسیار اندک هستند و تقاضا در این بخش بسیار اندک است. بحث سیوینگ انرژی و هوشمندی طرح مناسبی است اما مشکل ناترازی انرژی در ایران را حل نمی کند.»
محتشم در پاسخ به این پرسش تجارت که آیا نمی توان پیوست های ویژه سیوینگ و تولید انرژی خورشیدی در ساختمان ها را اجباری کرد؟ می گوید:« با توجه به انرژی خدادادی ایران و تابش خورشید در بسیاری از روزهای سال، ایده مناسبی است. اما آن هم راهکارهای خاص خود را می طلبد. این انرژی فضای بیشتری نیاز دارد. دولت هم باید شرایطی را فراهم کند که مردم استقبال کنند. از سوی دیگر زیر ساخت این ضر.ورت هم فراهم نشده است. هر فردی نمی تواند این فناوری را به کار بگیرد. قبل از اجباری شدن این ایده، باید از طریق وزارت صمت، تجهیزات این مهم تهیه شود، تولید شود و در اختیار سازندگان قرار گیرد و بعد ذیل مقررات ساختمان قرار گیرد. مهم این است که شرایط استفاده، بهینه سازی و عمومی کردن این موضوع مهیا شود. مانند بحث ماشین های هیبریدی یا گازش و برقی. این گزاره اگر عمومیت پیدا کند در ذخیره انرژی اثرگذار هستند. اما هنوز دولت زمینه استفاده فراگیر از این خودروها را فراهم نکرده است. اینگونه مصرف بالا می رود، آلودگی ایجاد می کند و مشکلاتی برای مردم هم فراهم می شود. دولت باید مردم را به سمت و سوی صحیح استفاده از فناوری های نوین هدایت کند. در مقررات ملی ساختمان این ضرورت ها را داریم اما ضرورت ها و الزامات آن فراهم نشده است.»
ضورت بهبود شاخص های استاندارد ساختمان ها
از سوی دیگر به گفته جواد محدث کارشناس بهینه سازی انرژی عدم رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان و عدم بکارگیری مصالح و تجهیزات ساختمانی عایق و موثر در کاهش اتلاف انرژی در یک ساختمان و استاندارد نبودن ساختمان ها در کشور باعث شده که اکثر ساختمان های کشور بزرگ ترین منبع اتلاف انرژی شوند ضمن آن که بی توجهی به فرهنگ سازی در بین مردم در مورد رعایت مباحثی که منجر به کاهش مصرف انرژی می شود در به نتیجه نرسیدن راهکارهای جلوگیری از اتلاف انرژی تاثیرگذار بوده است. محدث با بیان این که اجرای موارد مرتبط با ذخیره انرژی حداقل ۵۰ درصد کاهش مصرف سوخت در ساختمان را به دنبال خواهد داشت می افزاید: وزارت مسکن و شهرسازی مسئولیت نظارت عالیه بر اجرای ضوابط و مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجرای ساختمان ها را به عهده دارد و سازمان نظام مهندسی و شهرداری ها نیز ساخت و ساز در شهرها را نظارت، کنترل و ساماندهی می کنند. اما متاسفانه به دلیل آن که سیستم کنترل و نظارت قانونی برای اجرای این مبحث در طول این چند سال در شهرداری ها، وزارت مسکن و شهرسازی و یا هر نهاد مرتبط دیگر وجود نداشته است انبوه سازان و دست اندرکاران ساختمان و حتی ساختمان های دولتی از این قانون در ساختمان ها به صورت سلیقه ای و بسیار محدود و انگشت شمار استفاده کرده اند و این روند همچنان ادامه دارد. وی خاطرنشان می کند:« آماری که درباره مصرف انرژی در بخش ساختمان سازی کشور منتشر شده، ارقامی را نشان می دهد که ضرورت توجه مردم و فعالان بخش ساخت و ساز را به این مسئله دوچندان می کند. به ویژه آن که دولت قرار است قانون هدفمند کردن یارانه ها را اجرایی کند که این امر تلاش مضاعف فعالان بخش ساخت و ساز را می طلبد تا با رعایت دقیق استاندارد این بخش، میزان مصرف انرژی را به کمترین حد ممکن برسانند. وی هم چنین ارزان بودن حامل های انرژی در کشور و عدم اطلاع رسانی را یکی از عواملی می داند که منجر به هدر رفت انرژی در بخش ساختمان شده است و می گوید: باتوجه به ارزان بودن حامل های انرژی در کشور و نداشتن آگاهی عمومی در خصوص ضرورت کنترل مصرف انرژی، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی عمومی در این زمینه تاکنون اقدامی موثر برای جلوگیری از اتلاف انرژی در کشور صورت نگرفته است ضمن آن که در برخی موارد نیز مهندسان و دست اندرکاران صنعت ساختمان نیز در مورد نحوه عایق کاری و اجرای مبحث ۱۹ در ساختمان ها اطلاع کافی ندارند و اطلاع رسانی در بین این طیف نیز نیازمند برنامه ریزی است.»