پزشکیان: مدارس دولتی را از بهترین‌ها می‌کنیم

جوان آنلاین: جمعیت دانش‌آموزی رشد کرده، اما به تناسب آن، فکری برای فضای آموزشی نشده، در نتیجه آن نیز کلاس‌های درس متراکم است و معلم و دانش‌آموزان سردرگم شده‌اند. معلم نمی‌داند در این کلاس‌های غیراستاندارد، نقش مبصر و ناظم را ایفا کند یا معلم باشد و درس بدهد. بر کسی پوشیده نیست امروز، مسیر آموزشی کشور از عدالت نمی‌گذرد و فرسنگ‌ها با آن فاصله دارد، چراکه آن کسی که پولدار است می‌تواند در مدارس لاکچری درس بخواند و بهترین تعلیم و تربیت را در اختیار داشته باشد، اما آن کسی که پول ندارد یا در مناطق کم‌برخوردار زندگی می‌کند، با کیفیت حداقلی آموزش می‌بیند. همین مسئله روز به روز شکاف آموزشی میان دانش‌آموزان فقیر و ثروتمند را عمیق‌تر کرده است. کار به شدت بیخ پیدا کرده، رئیس آموزش و پرورش استثنایی کشور می‌گوید «رتبه نظام آموزشی ایران در جهان در زمینه عدالت آموزشی پنجاهم است»؛ این رتبه یعنی فاجعه، یعنی با وجود اینکه سال‌ها از عدالت آموزشی حرف می‌زدیم، اما در انتهای جدول آن در حال دست و پا زدن هستیم.    رؤسای دولت‌های مختلف و همچنین وزرای آموزش و پرورش همواره بر ارتقای کیفیت آموزش و برقراری عدالت آموزشی تأکید کردند، نمی‌توان منکر اقدامات انجام شده از سوی آنها نیز شد. اما نتایج این اقدامات نتوانست عدالت آموزشی را رقم بزند. یکبار منوی غذای لاکچری مدرسه‌ای در بالای شهر تهران خبرساز می‌شد و بار دیگر شهریه‌مدارس غیردولتی معروف! این خبر‌ها ناامیدی‌ها برای برقراری عدالت آموزشی را بیشتر از قبل می‌کرد. حال در این دولت بار‌ها به برقراری عدالت آموزشی در مدارس تأکید شده و حتی مهلت یکساله نیز برای مهیا ساختن زیرساخت‌های آن نیز تعیین کرده‌اند. وزیر آموزش و پرورش نیز می‌گوید ایجاد عدالت در نظام آموزشی را در اولویت کار‌ها قرار داده‌است، اما آیا می‌توان امیدوار به عملیاتی شدن این حرف‌ها بود؟!    رتبه فاجعه‌بار  روز گذشته سالار قاسمی، رئیس آموزش و پرورش استثنایی کشور در آیین تکریم و معارفه مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران، با اشاره به اهمیت توجه به مسائل راهبردی توسط مدیران کل گفت: «ما نیازمند حکمرانی شایسته در نظام آموزش و پرورش هستیم و حکمرانی شایسته بدون نگاه عالمانه و عادلانه حاصل نمی‌شود.» او با اشاره به شعار عدالت تربیتی و نصیب آموزشی برابر گفت: «هفته گذشته در جلسه شورای معاونان وزارت آموزش و پرورش بر این مسئله تأکید کردیم که نگاه امروز وزیر آموزش و پرورش توجه به رویکرد راهبردی است و نه صدور دستورالعمل و بخشنامه. هدف ما ایجاد یک مدرسه در تراز است.» قاسمی با بیان اینکه اگر مدیر تراز و مدرسه تراز نداشته باشیم، اصلاً پرداختن به مسئله تحول بیهوده است؛ گفت: «حکمرانی حکیمانه و نگاه عالمانه و علم محور باید در جریان نظام تعلیم و تربیت باشد.» او با طرح این سؤال که چرا امروز باید سهم دهک‌های بالا در قبولی‌های کنکور بیش از ۵۵ درصد باشد، گفت: «متأسفانه در بحث عدالت آموزشی امروز در آزمون‌های مختلف کشور ما رتبه پنجاهم جهان را داریم.» رتبه کشور‌ها در برقراری عدالت آموزشی به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله دسترسی به آموزش، کیفیت آموزش، برابری فرصت‌ها برای همه اقشار جامعه و حمایت‌های دولتی. سازمان‌های بین‌المللی مانند یونسکو و OECD معمولاً گزارش‌هایی در این زمینه منتشر می‌کنند. کشور‌های اسکاندیناوی (مانند سوئد، نروژ و دانمارک) به دلیل سیستم‌های آموزشی قوی و سیاست‌های اجتماعی فراگیر معمولاً در رتبه‌های بالای عدالت آموزشی قرار دارند. همچنین کشور‌های دیگر مانند کانادا، آلمان و هلند نیز به خاطر سیستم‌های آموزشی منصفانه و دسترسی بالا به آموزش باکیفیت شناخته می‌شوند.     فرسنگ‌ها فاصله تا عدالت آموزشی کارشناسان حوزه آموزشی بر این باورند که عدالت آموزشی به معنای تأمین و گسترش برابری فرصت‌ها از جمله توزیع معلمان باکیفیت و ماهر در همه مناطق کشور، آگاه‌کردن برنامه‌ریزان نسبت به اهمیت و نتایج برابری فرصت‌های آموزشی، حذف کلیشه‌های جنسیتی از برنامه‌های درسی و تأمین مناسب فضای آموزشی و پرورشی به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار است.  فراهم کردن شرایط و امکانات آموزش برای همه دانش‌آموزان به طور یکسان از جمله مؤلفه‌های تحقق عدالت آموزشی است که در این خصوص کارشناسان آموزشی اظهار می‌دارند که میزان تراکم کلاس‌های درس اهمیت بسیاری دارد، چراکه در کلاس‌های باتراکم بالا هر دانش‌آموز زمان کمتری برای یادگیری را در اختیار دارد.  متخصصان حوزه تعلیم و تربیت همچنین بر این باورند که عدالت آموزشی زمانی محقق می‌شود که هر دانش‌آموز و هر کودک بدون تبعیض در جنسیت، قومیت، زبان، فرهنگ و محل زندگی، بتواند در محیط آموزشی با کیفیت مطلوب حضور داشته باشد و البته تحقق این امر به حمایت دولت و عزم جدی آن نیازمند است.     وعده جبران کمبود فضای آموزشی تا سال آتی با وجود تلاش‌های بسیار در راستای کیفیت بخشی آموزشی و توسعه امکانات در مناطق کم برخوردار هنوز مشکلات و چالش‌های زیادی گریبانگیر بزرگ‌ترین دستگاه اجرایی کشور است. دولت چهاردهم نیز از ابتدای فعالیت بر این موضوع و همچنین اجرای برنامه‌هایی برای تحقق عدالت آموزشی تأکید کرده‌است.  رئیس‌جمهور در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی خود با مردم گفت: «باید بازنگری اساسی در کنکور بر اساس عدالت انجام شود. باید معیاری بگذاریم که رقابت عادلانه شود. باید امکانات برای رقابت عادلانه باشد. باید کاری کنیم رقابت در شرایط برابر از نظر معلم، محیط و امکانات وجود داشته باشد.» کلید توجه و در اولویت قرار دادن عدالت آموزشی از برگزاری جلسه شورای عالی آموزش و پرورش با حضور پزشکیان در ۱۶ مهرماه زده شد و او در این جلسه بر این موضوع تأکید و اعلام کرد که آبادانی کشور در گرو اصلاح و اجرای عدالت در نظام آموزشی است.  رئیس‌جمهور شامگاه پنج‌شنبه نیز در نشست «نهضت توسعه عدالت در فضای آموزشی با مشارکت مردم» که در بجنورد برگزار شد، گفت: «کمبود فضا‌های آموزشی را در یک سال آتی جبران می‌کنیم. قرار نیست کسی که پول دارد بهترین آموزش را ببیند، اما در مدارس دولتی چنین آموزشی نباشد و کاری خواهیم کرد که مدارس دولتی بهترین مدارس شوند.» او اظهار داشت: «برنامه مدون جهت بهره‌مندی دانش‌آموزان مدارس دولتی از کیفیت بالای آموزشی داریم و این از عدالت دور است که دانش‌آموزان مناطق محروم با مناطق برخوردار در یک مرتبه رقابت کنند.»    توجه به ارتقای کیفیت آموزش در مدارس دولتی  علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش نیز در همین نشست حاضر شد و گفت: «برای نخستین‌بار در ۵۰ سال گذشته، رئیس‌جمهور با راه‌اندازی نهضت توسعه عدالت در فضای آموزشی و با مشارکت مردم، آموزش و پرورش را در اولویت نخست کشور قرار داده‌است.» او ادامه داد: «مسیر توسعه کشور از آموزش و پرورش عبور می‌کند و نظام یاددهی و یادگیری، زیرساخت اصلی توسعه است و آموزش و پرورش مولد سرمایه انسانی کشور بوده و نقشی کلیدی در پیشرفت‌های آتی دارد.» کاظمی اظهار داشت: «توسعه فضا‌های آموزشی به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های مهم توسعه کشور، تأثیر بسزایی در تمامی بخش‌ها خواهد داشت و تاکنون بیش از ۱۰ جلسه با حضور رئیس‌جمهور در این زمینه برگزار شده که یکی از رویکرد‌های اصلی ما در این مسیر، محرومیت‌زدایی از فضا‌های آموزشی است.» به گفته وزیر آموزش و پرورش؛ رئیس‌جمهور به طور جدی به دنبال ارتقای کیفیت آموزش در مدارس دولتی است و این هدف با بهره‎‌گیری از طرح‌های مختلف اجرایی خواهد شد.  به گزارش «جوان»، راهی جز تحقق عدالت آموزشی نیست و لازم است با فراهم کردن شرایط مناسب، آموزش طبقاتی را حذف کنیم، تا همه دانش‌آموزان بتوانند از آموزش‌های کیفی و یکسانی برخوردار شوند. کم نیستند قوانین و مصوباتی که برای بهبود وضعیت آموزش در کشور و تحقق عدالت آموزشی روی کاغذ نوشته شده، اما عزمی برای اجرایی کردن آنها نبوده‌است. بدون شک زمانی می‌توان مدعی برقراری عدالت آموزشی شد که ببینیم هر دانش‌آموز در هر شهر و روستایی از کیفیت بالای آموزشی برخوردار شده و معلمان توانمند و متخصص نیز به کلاس‌های درس رفته‌‎اند. در غیر این صورت این‌بار نیز تأکیدات مکرر آقای رئیس‌جمهور و وزیر آموزش و پرورش شبیه به همان شعار‌هایی می‌شود که پیش‌تر آقایان مسئول تکرارش می‌کردند. حال باید منتظر ماند و دید که آیا این وعده‌های داده شده، اجرایی می‌شود یا قرار است کنار شعار‌های دیگر آقایان مسئول در آرشیو رسانه‌ها باقی بماند.