علت قطعی برق در ناکارآمدی پس از شهریور ۱۴۰۳ است

جوان آنلاین: با شروع قطعی گسترده برق و بی‌سابقه از اواسط پاییز به بعد و مصائبی که این مسئله برای مردم به‌همراه داشته، بازار گمانه‌زنی‌ها داغ شده است و تحلیل‌ها و تفاسیر مختلفی پیرامون دلایل این امر مطرح می‌شود؛ برخی مقامات دولت سیزدهم را مقصر می‌دانند و برخی دیگر فرسودگی و عدم‌سرمایه‌گذاری و به‌روز‌رسانی نیروگاه‌ها را دلیل مشکلات تأمین برق در نیمه دوم امسال می‌دانند. نکته قابل توجه گزارش‌های ضدونقیض وزارت نفت و نیرو است. وزارت نفت از افزایش ۵۰ درصدی تأمین سوخت نیروگا‌ه‌ها خبر می‌دهد و در مقابل وزارت نیرو با تأکید بر کاهش تأمین سوخت نیروگاه‌ها، هرازگاهی از تعطیل‌شدن نیروگاهی در گوشه و کنار کشور خبر می‌دهد و مدام به مردم اعلام می‌کند اگر سوخت نیروگاه‌ها تأمین شود، این وزارتخانه مشکلی در تأمین برق مردم ندارد. سرانجام پس از کش و قوس فراوان، کمیسیون انرژی مجلس با بررسی دلایل بروز کمبود برق در پاییز و زمستان به همه گمانه‌زنی‌ها پایان داد و اعلام کرد: آنچه عامل قطعی برق است، مصرف‌نکردن مازوت در آبان و آذر با وجود مصوبات شورای عالی امنیت ملی با قید فک پلمب و عدم‌مدیریت سوخت نیروگاهی پس از شهریور است. علت قطعی‌های پاییزه روشن است و نباید با دلایل واهی آن را گردن دولت قبل انداخت.   در ماه‌های اخیر شاهد قطعی برنامه‌ریزی‌شده برق در کشور هستیم، این مسئله موجب شده است وزارت نفت و نیرو همدیگر را مقصر بدانند. برخی از مخالفان وزیر نیرو در بدنه دولت، خاموشی‌ها را به ضعف مدیریتی علی‌آبادی نسبت می‌دادند و با اعلام گزارش‌های روزانه از افزایش ۵۰ درصدی تحویل سوخت به نیروگاه‌ها تلاش می‌کردند، وزارت نفت را برجسته و وزارت نیرو را تضعیف کنند و تلویحاً اصرار داشتند وزیر نیرو باید برکنار شود. علاوه بر این برخی دیگر از منتقدان دولت سیزدهم نیز کم‌کاری دولت قبل و ذخیره‌سازی اندک گاز و صادرات بالای گازوئیل در دولت مردمی را دلیل این ناترازی‌ها معرفی می‌کردند،، اما واقعیت چیست؟ یکی از عوامل اصلی خاموشی‌های امسال را باید در روند عجیب و سینوسی نمودار رشد تولید عملی گازوئیل کشور جست‌وجو کرد؛ جایی که با تأخیر در بهره‌برداری از طرح‌های توسعه‌ای و رفع‌نشدن موانع تولید، رشد بخش عرضه، منفی یا به‌شدت کند شده است.  هم‌اکنون بین ۶ تا ۷‌هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاهی کشور به دلیل تعمیراتی که به منظور آماده‌سازی حداکثری تولید برق در تابستان ۱۴۰۴ درحال انجام است، از مدار بهره‌برداری خارج است، با وجود این ظرفیت تولید ۵۰‌هزار مگاواتی برق وجود دارد.  با وجود ظرفیت تولید عملی ۵۰‌هزار مگاواتی برق در نیروگاه‌های حرارتی و در شرایطی که اوج تقاضای برق بین ۴۶ تا ۴۷‌هزار مگاوات است، اما خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده خانگی و صنعتی اعمال می‌شود. دلیل اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده، کمبود ظرفیت تولید عملی برق نیست، بلکه کسری ظرفیت در مدار نیروگاهی است.  علاوه بر حدود ۷‌هزار مگاوات ظرفیتی که به دلیل تعمیرات از مدار خارج است، بین ۸ تا ۱۰‌هزار مگاوات نیز (به صورت نوسانی در روز‌های مختلف) ظرفیت نیروگاه‌هایی است که به دلیل کمبود سوخت از مدار خارج هستند، بنابراین ظرفیت عملی تولید برق به ۴۰ تا ۴۲‌هزار مگاوات کاهش می‌یابد.  تمامی خاموشی‌های اعمال‌شده به خاطر همین کسری تولید عملی برق در واحد‌های نیروگاهی است و به دلیل ضرورت حفظ منابع آبی برای تولید برق و تأمین آب تابستان، نمی‌توان از ظرفیت نیروگاه‌های برقابی نیز به مقدار زیادی برای جبران این کسری استفاده کرد.  علاوه بر این در روز‌هایی که تحویل گاز به نیروگاه‌ها از مرز ۱۱۰ میلیون‌مترمکعب گذشته و تحویل گازوئیل روزانه نیز از مرز ۵۰ میلیون لیتر فراتر رفته و در برخی روز‌ها رکورد‌های بیش از ۷۰ میلیون لیتر را نیز به ثبت رسانده است، کمبود ذخایر سوخت مایع نیروگاهی، دلیل اصلی ادامه قطعی‌های برق و در مدار نبودن بخشی از ظرفیت نیروگاه‌هاست. به‌عبارتی برای تأمین سوخت معادل مورد نیاز نیروگاهی، هر آنچه تحویل می‌شود، فوراً برای سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد و نمی‌توان در چنین شرایطی، سطح ذخایر را به طور محسوس افزایش داد.  از دلایل کسری ذخایر سوخت مایع نیروگاهی که از عدم‌ذخیره‌سازی مناسب در زمان مناسب فصل غیرسرد نشئت می‌گیرد، می‌توان به نوسانات عجیب رشد تولید گازوئیل در سال‌های اخیر اشاره کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ تولید گازوئیل نسبت به مدت مشابه سال قبل منفی یک‌درصد رشد داشته، سال ۱۴۰۱، ۸/۴ درصد رشد، سال ۱۴۰۲، ۹/۰ درصد و سال ۱۴۰۳ حدود ۶/۱۲ درصد رشد داشته است. در این سال‌ها اگر پروژه‌های توسعه‌ای پالایشگاهی با تأخیرات متوالی همراه نشده بود، بسیار زودتر از نیمه دوم ۱۴۰۳، ظرفیت عملی تولید گازوئیل به ۱۲۵ میلیون لیتر می‌رسید و با تولید بیشتر در سال‌های قبلی، امکان ذخیره‌سازی بیشتر سوخت مایع در نیروگاه‌ها برای تابستان امسال فراهم می‌شد.     چه تعداد واحد نیروگاهی از مدار خارج است؟ درحال حاضر از مجموع بیش از ۶۰۰واحد نیروگاهی، حداقل ۸۰واحد نیروگاهی به‌دلیل کمبود یا نبود سوخت (گاز و سوخت مایع) از مدار بهره‌برداری خارج هستند.  ظرفیت عملی تولید برق حرارتی حدود ۵۸‌هزار مگاوات است، وقتی ۸‌هزار مگاوات از آن به دلیل نداشتن سوخت معادل کافی از مدار خارج است، در واقع حدود ۵۰‌هزار مگاوات ظرفیت عملی تولید باقی می‌ماند. از سوی دیگر، نیروگاه‌های حرارتی باید تعمیرات دوره‌ای و اساسی خود را در فصل سرد سال برای آمادگی حداکثری تولید در فصل گرم سال (تابستان) انجام دهند و حدود ۷ هزارمگاوات از ظرفیت عملی تولید نیز به‌دلیل تعمیرات از مدار خارج است و چیزی حدود ۴۳‌هزار مگاوات توان عملی تولید برق فعلی نیروگاه‌های حرارتی است.  در شرایطی که پیک مصرف برق در روز‌های جاری بین ۴۵ تا ۴۷‌هزار مگاوات است، فاصله نیاز مصرف تا سقف تولید عملی فعلی برق حرارتی (حدود ۴۳‌هزار مگاوات) را ناچار هستند با اعمال خاموشی‌های نوبتی در بخش خانگی و صنایع جبران کنند.     کمیسیون انرژی: دولت مصوبات شورای عالی امنیت ملی را اجرا نکرد  پس از گمانه‌زنی‌های فراوان و پاسکاری مقصران ماجرای قطعی برق در پاییز و زمستان امسال، کمیسیون انرژی مجلس طی گزارشی ابهامات را برطرف کرد.  به گزارش فارس، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به دلیل قطعی برق پاییزه اظهار داشت: کمیسیون انرژی در روز‌های گذشته چندین جلسه مفصل با مسئولان دستگاه‌های مختلف داشت و نتایج این جلسات مشخص شده است. تأمین سوخت نیروگاهی از شهریور دلیل قطعی برق است و از طرفی اجرانشدن مصوبات شعام (شورای عالی امنیت ملی) پس از روی کار آمدن دولت چهاردهم از جمله مصوبه مهرماه و مصوبه آبان‌ماه زمینه تشدید قطعی‌ها را فراهم کرد.  جلیل مختار گفت: مصوبه ۱۰مرداد شورای عالی امنیت ملی به دولت اجازه می‌داد تا سقف ۴۰میلیون لیتر مازوت در نیروگاه مصرف شود، البته این مصوبه در رابطه با فک پلمب تعدادی نیروگاه‌های مازوت‌سوز دستوری ندارد و بر این اساس از حداکثر ظرفیت این مصوبه در طول دولت سیزدهم استفاده شد و میزان مصرف مازوت به متوسط روزانه ۶/۲۰ میلیون لیتر رسید که چند برابر سال‌های قبل است.  وی افزود: آنچه عامل قطعی برق است، مصرف‌نشدن مازوت در آبان و آذر با وجود مصوبات شورای عالی امنیت ملی با قید فک پلمب و مدیریت‌نشدن سوخت نیروگاهی پس از شهریور است.  مختار با اشاره به ترک‌فعل‌های صورت گرفته تأکید کرد: علت قطعی‌های پاییزه روشن است و نباید با دلایل واهی آن را گردن دولت‌قبل انداخت. این اظهارات در حالی است که رسانه رسمی وزارت نفت اخیراً مصاحبه‌ای از جلیل مختار، سخنگوی کمیسیون انرژی منتشر کرده که در آن قید شده بود، مصرف‌نشدن مازوت طبق مصوبه شعام در تابستان عامل قطعی برق است. سخنگوی کمیسیون انرژی در گفتگو با فارس انتشار مطالب از قول او در رسانه وزارت نفت را تحریف خواند.