صدرالحسینی: رویداد‌های سوریه لزوماً برای ایران «تهدید» نیست

جوان آنلاین: کارشناسان در نشست بررسی تحولات غرب آسیا و سوریه، ریشه‌های سقوط نظام سوریه را بررسی و تأثیر آن بر منطقه و ایران را به بحث گذاشتند؛ نشستی که در آن دو دیدگاه تلویحاً متفاوت ابراز شد. در حالی که برخی بر رویکرد «محتاطانه» در شرایط روبه تحول سوریه تأکید دارند، برخی دیگر معتقدند که نظام سوریه به‌رغم تغییر، می‌تواند حاوی فرصت‌هایی برای ایران باشد. با این حال، هر دو دیدگاه، نگاه چندان خوشبینانه‌ای به یک سوریه باثبات تحت حکومت زیر چتر تحریرالشام ندارند. 
به گزارش «جوان»، مجمع صلح اسلامی عصر دوشنبه ۱۱ دی ماه ۱۴۰۳ میزبان یک هم‌اندیشی با عنوان «نشست تحلیلی تحولات غرب آسیا و سوریه» بود که با حضور سیدرضا صدرالحسینی کارشناس خاورمیانه، حمیدرضا دهقانی سفیر سابق ایران در قطر، داود عامری دبیرکل مجمع جهانی صلح اسلامی، محسن پاک‌آیین دیپلمات و محمد رضا باقری معاون سابق وزارت خارجه برگزار شد. این نشست که به منظور ارائه چشم‌انداز تحولات غرب آسیا در سایه سقوط نظام سوریه برگزار شد، تلویحاً شاهد شکل‌گیری دو رویکرد متفاوت در مورد سوریه پسا اسد است، تفاوتی که هرچند در طول نشست به صراحت بیان نشد، ولی محمدرضا باقری، معاون سابق وزارت امور خارجه بیانش کرد، آن را طبیعی خواند و از آن استقبال کرد. در حالی که سیدرضا صدرالحسینی با تأکید بر اینکه شرایط در سوریه آن‌گونه که مطرح می‌شود «لزوماً تهدید برای ایران نیست»، حمیدرضا دهقانی بر لزوم برخورد هشیارانه سیاست خارجی ایران با تحولات سوریه تأکید دارد؛ رویکردی که حاوی عناصری از «صبر و احتیاط» است. صدرالحسینی در نشست دوشنبه عصر، سقوط نظام سوریه را یک رویداد چند متغیری دانست و گفت که فشار کشور‌های عربی بر نظام سابق، برنامه‌ریزی دقیق و پیچیده و استفاده از جنگ ترکیبی، آماده‌سازی یک دولت (آلترناتیو) در ادلب، شکل‌گیری گروه‌های ناراضی در سوریه و همچنین نارضایتی گسترده و عمیق مردم در اثر مشکلات اقتصادی و تأثیر فرسودگی ارتش جزو عواملی هستند که زمینه‌ساز سقوط نظام در سوریه شدند. به گفته صدرالحسینی، ایران از قبل، تحولات در حال وقوع در ادلب را رصد می‌کرد و درباره ماهیت این تحولات «به دولت سوریه هشدار داده بود.»
 این کارشناس حوزه غرب آسیا معتقد است که همه تغییراتی که از مدتی قبل در ادلب در حال رخ دادن بود، نشان می‌داد که دولتی که در حال حاضر در دمشق مستقر شده، در حال آموزش دیدن برای ایجاد یک حکومت است. صدرالحسینی به اثر مشکلات حاد اقتصادی در ایجاد نارضایتی گسترده میان مردم سوریه اشاره کرد؛ مشکلاتی که به گفته او در اثر تحریم‌های شدید غرب علیه حکومت سوریه به اوج رسید تا جایی که به گفته او حقوق نخست‌وزیر ۱۴۰ دلار، وزیر دفاع حدود ۱۰۰ دلار و الباقی وزرا به ۷۰ دلار رسید. او به لحاظ مقایسه‌ای معتقد است تمام تحریم‌هایی که غرب طی چهار دهه علیه ایران اعمال کرد، در عرض سه سال علیه حکومت سوریه اجرا شد. این کارشناس غرب آسیا در بخش دیگری از سخنانش، به وضعیت کنونی سوریه پس از اسد نیز اشاره کرد و گفت که مجموعه اتفاقاتی که در سوریه افتاده، لزوماً همگی برای ایران تهدید نیست، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز فرصت‌هایی نیز باشد. 
صدرالحسینی معتقد است نیرو‌های آموزش‌دیده معروف به دفاع وطنی، وجود دیدگاه‌های نزدیک به مقاومت و همچنین حامی تمامیت ارضی و استقلال سوریه در داخل مردم سوریه و همچنین ارتش، روحانیون سوری، ظرفیت علویان در منطقه ساحل و دروزی‌ها و کرد‌های حامی تمامیت ارضی و استقلال سوریه همگی در کنار هم، ظرفیت‌های بالقوه‌ای هستند که در فضای سوریه پسا اسد می‌توانند فعال شده و ایفای نقش کنند. او تأکید کرد که ایران در سوریه آن‌گونه که غربی‌ها به تصویر می‌کشند، وضعیتی نامناسب و دست‌بسته ندارد. صدرالحسینی به سفر هفته قبل رئیس استخبارات عراق به سوریه و ملاقات او با محمد الجولانی اشاره کرده، ملاقاتی که اطلاعات موجود نشان می‌دهد که الجولانی در آن، با طرف عراقی درباره ایران نیز گفتگو کرده است. صدرالحسینی این را در کنار مواضع جولانی در مورد ایران، نشانه آن می‌داند که حاکمان سوریه پس از بشار اسد نمی‌توانند نقش ایران را نادیده بگیرند. 
حمیدرضا دهقانی، سفیر سابق ایران در قطر در بخش دیگری از این نشست، با بیان دیدگاه خود درباره سوریه پسا اسد، عمدتاً بر رویکرد صبر و احتیاط در برخورد با شرایط جدید تأکید کرد. دهقانی با اشاره به تحولات منتهی به سقوط نظام سوریه، تأیید کرد که «بخش عمده» این تحولات ناشی از مداخله ترکیه است، ولی تأکید کرد که هنوز به این ارزیابی نرسیده که معارضان سوری لزوماً از ابتدا، برای کنترل دمشق برنامه‌ریزی مدونی کرده بودند. به گفته او، آنها می‌خواستند تا جایی پیش بروند، ولی وقتی حلب را که در سال ۲۰۱۲ فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد آن را تحت کنترل گرفته بود، این‌دفعه توانستند به طور کامل به کنترل بگیرند، به این نتیجه رسیدند که تا دمشق هم پیشروی کنند. دهقانی در چارچوب رویکرد محتاطانه تأکید دارد که ایران نباید در موضع‌گیری و عمل، طوری برخورد کند که نشانه قصد آن برای ایجاد آشوب در سوریه است، زیرا به گفته او «جنگ داخلی، بی‌ثباتی، تقسیم سوریه» به سود ایران نیست. با این حال، او نیز نگاه چندان خوشبینانه‌ای به آینده ثبات‌مند سوریه ندارد و با اشاره به شرایطی که سوریه با آن روبه‌رو است، می‌گوید: «این کار پیش نمی‌رود»؛ موضعی که هرچند صدرالحسینی به صراحت به آن اشاره نکرد، ولی از رویکرد او به تحولات سوریه می‌توان آن را استنباط کرد.