بیموامیدهای پکن و مسکو از تصمیمات ترامپ
گروه سیاسی: دونالد ترامپ رئیسجمهوری جدید آمریکا در دومین بازگشت خود به کاخ سفید (20 ژانویه / اول بهمن) استراتژی تنشزدایی با روسیه را به منظور تشدید تنش بر پکن را در دستور کار دارد. در منظومه فکری ترامپ و مشاورانش چین رقیب و شاید دشمن اصلی ایالات متحده آمریکا در آینده نظم جهانی است و نباید از هیچ تلاشی برای بر زمین زدن اژدهای زرد فروگذاری کنند.
به گزارش «تجارت»، دکترین نگاه به شرق طی دو دهه گذشته –به طور مشخص از دوران آغاز ریاست جمهوری باراک اوباما در 2009- به استراتژی اصلی سیاست خارجی آمریکا تبدیل شد. بر اساس این دیدگاه خیزش اقتصادی چین که از سال 1978 در دستور کار پکن قرار گرفته در هزاره جدید (2000) به تهدیدی برای قدرت جهانی آمریکا تبدیل شده است. از سال 1978 تا 2015 ،میانگین نرخ رشد اقتصادی چین حدود 10 درصد بوده و این رشد در بخشهای مختلف اقتصادی و نیز در زمینههای مختلف شامل تولید، صادرات، سرمایهگذاری، و مؤلفههای مختلف رقابتپذیری از سوی دولتهای آمریکا به عنوان تهدیدی جدی قلمداد شده است. به ویژه پس از آنکه در سال 2010 چین کشور ژاپن را پشت سر گذاشته و پس از ایالات متحده به دومین قدرت اقتصادى تبدیل شد، این تصور به وجود آمد که در آینده نزدیک این کشور به بزرگترین اقتصاد جهان تبدیل خواهد شد. بعد از این مجموعه تحولات در دو دهه گذشته، روسای جمهور امریکا بهویژه ترامپ در فرایند انتخاباتیسیاست تهاجمی و تجدیدنظرطلبانه خود را از منظر ملیگرایی اقتصادی علیه چین مطرح کردند. از دیدگاه ترامپ، با ایجاد موانع تجاری و افزایش تعرفه های گمرگی بر کالاهای وارداتی خصوصاً کالاهای چینی، باید از کالاهای امریکایی حمایت کرد. او معتقد است اگر چین از مزایای پیوستن به سازمان تجارت جهانی سود برده است، در عوض کارگران امریکایی بیکار شدهاند.ترامپ در دور اول تا حدود جنگ تجاری با پکن را کلید زد و این رویکرد به صورت کجدار و مریز از سوی دولت جو بایدن نیز ادامه پیدا کرد. حالا با ابزگشت ترامپ پرسش مهم این است که او چه دستور کاری را بر مقابله با چین در 4 سال آتی اتخاذ خواهد کرد؟
کاهش تنش با مسکو تشدید فشار بر پکن
بسیاری از ناظران سیاسی بر این باور هستند که دولت بعدی «دونالد ترامپ» رئیسجمهور منتخب آمریکا در سیاست خارجی، گفت که او با هدف حفظ سلطه جهانی واشنگتن تلاش خواهد کرد با در پیش گرفتن راهبرد «موازنه از راه دور» فشارها بر روسیه را به منظور تبدیل کردن آن به رقیب همسنگ پکن، کاهش دهد. در همین زمینه، «آدریل کاسونتا» تحلیلگر مسائل بینالملل مستقر در لندن با مطرح کردن دیدگاه خود درباره رویکرد «دونالد ترامپ» رئیسجمهور منتخب آمریکا نسبت به چین و روسیه معتقد است که دولت دوم او، احتمالا، تلاشها برای جلوگیری از رقابت چین با آمریکا و محدود کردن آن، همچنین کاهش فشارهای واشنگتن بر روسیه به عنوان بخشی از این راهبرد متمرکز خواهد بود اما مسکو نباید درباره اهداف او برای حفظ سلطه جهانی آمریکا دچار توهم شود. هدف بلندمدت آمریکا واضح است؛ جلوگیری از ترقی چین. دولت ترامپ ممکن است به این منظور، موضع خود را در قبال روسیه برای تبدیل کردن آن به همسنگ پکن، تلطیف کند. این ائتلاف برای موازنه ممکن است با وجود تلاشهای آمریکا برای همتراز کردن خود با متحدان احتمالی در رقابت با چین، به بازتعریف ژئوپالتیک جهانی در چند دهه آتی منجر شود. به گفته او، در حالی که دولت ترامپ ممکن است مداخله آمریکا در جنگ اوکراین را در کوتاهمدت محدود کند، نباید آن را نشانه دوستی دانست؛ این یک بازنگری راهبردی خواهد بود. هدف این دولت آمریکا هم مانند دولتهای قبلی، حفظ هژمونی آمریکا از طریق راهبرد «موازنه از راه دور» خواهد بود. این رویکرد در اروپا، احتمالا، شامل تقویت روابط با کشورهای اروپای شرقی مانند لهستان و لیتوانی، کشورهایی دارای پیشینه خصومت با روسیه خواهد بود. این ائتلافها سنگ بنای راهبرد بازنگریشده ناتو برای جلوگیری از توسعهطلبی روسیه و در عین حال، آماده شدن برای چرخشی گستردهتر به سمت آسیا خواهد بود. ترامپ قرار است اندیشمندان و صاحبنظران تندرو و غیرمحافظهکاری را در دولت خود به کار بگیرد و برخلاف نشانههای عکس موجود، شکلگیری سیاست خارجی واشنگتن، احتمالا، با مقاومت زیادی مواجه نخواهد شد.
واقعیت این است که هرگونه اختلاف نظری، احتمالا، به صورت نمایشی و با هدف حفظ این روایت خواهد بود که ترامپ با منافع تثبیتشده بیگانه است. اما در واقع، رویکرد او در سیاست خارجی نسخه ساده و بیتعارف راهبرد امپریالیستی همیشگی آمریکا است. او برخلاف روسای جمهور پیشین آمریکا تطاهر به حمایت از دموکراسی و حقوق بشر را کنار میگذارد و راهبرد عملگرایانه و البته نابلد تبدیل کردن آمریکا به یک امپراتوری با تمرکز بر منافع خود را در پیش میگیرد.
هشدار چین نسبت به تنشافروزی دولت ترامپ
در سوی مقابل آمریکا، به نظر میرسد چینیها از هم اکنون نگران راهبردها و سیاست اتخاذی دونالد ترامپ علیه خود هستند. آنها علاوه بر جنگ تجاری احتمالی به شدت نگران حمایتهای ترامپ از موضوع تایوان نیز هستند. در این ارتباط، «ژانگ هانهویی» سفیر چین در روسیه گفت که آمریکا در رویارویی با «نیروی چین» شکست خواهد خورد. ژانگ در یادداشتی برای خبرگزاری روسی اسپوتنیک که جمعه منتشر شد، نوشت: بازی با آتش منجر به خودسوزی میشود. زمان آن رسیده است که آمریکا بازی با کارت تایوان را که محکوم به شکست است، متوقف کند. وی افزود، برخی مقامهای آمریکا «واقعیتها را نادیده گرفته و دروغ را جایگزین حقیقت کرده» و آشکارا از استقلال تایوان حمایت میکنند. سفیر چین در روسیه در یادداشت خود نوشت: آمریکا در بیانیه مشترک چین و آمریکا ۱۹۷۸ درباره برقراری روابط دیپلماتیک و بیانیه مشترک ۱۷ اوت ۱۹۸۲ تصریح کرد که ایالات متحده دولت جمهوری خلق چین را به عنوان تنها حکومت مشروع همه چین به رسمیت شناخته و موضع چین را درک میکند که تنها یک چین در دنیا وجود دارد و تایوان بخشی از آن است.