وحید شقاقی شهری
اقتصاددان

 سالهاست که صنایع ایران با یارانه‌هایی پنهانی که دولت به آنان می‌دهد سرپا هستند، به همین خاطر که اگر اصلاح این یارانه‌ها صورت بپذیرد و کل یارانه آنها حذف شود، صنایع نمی‌توانند خودشان را به سرعت بازسازی کنند. من موافق اصلاح یارانه‌های پنهان انرژی هستم ولی در قالب یک برنامه مشخص باید انجام شود. به عنوان مثال دولت به صنعت فولاد یارانه‌های مختلف می‌دهد و این صنعت، فولاد را تولید و صادر می‌کند. یارانه‌های انرژی یا یارانه‌های برق اگر قطع شود تولید کنندگان ما هم واقعاً توان تولید و صادرات را نخواهند داشت و نمی‌توانند رقابتی عمل کنند. حذف یارانه انرژی یک برنامه تدریجی می‌خواهد و به یکباره هم امکان پذیر نیست. اینکه برخی ادعا می‌کنند که ما می‌توانیم به سرعت این مسئله را اصلاح کنیم امکان ناپذیر است. چون بخش تولیدی ما مثل فولاد و مس و سایر بخش‌های تولیدی صادراتی، سال‌های زیادی است که یارانه‌ها را تحت عنوان یارانه پنهان انرژی مصرف می‌کنند و اگر این یارانه‌ها را به یکباره از این صنایع ما حذف کنیم، توان تولید، صادرات و امکان رقابت با کشور‌ها را از دست می‌دهند. همچنین به شدت حجم تولید و صادرات ما کاهش پیدا می‌کند. از این رو ساماندهی یارانه پنهان یک برنامه تدریجی تفاهم شده را با این صنایع می‌طلبد. یعنی دولت باید در قالب یک برنامه تدریجی و تفاهم شده با این صنایع یارانه‌های آنان را کاهش دهد. به شرط اینکه بتوانند با حذف یارانه‌های تدریجی، با افزایش بهره‌وری و تامین انرژی از بخش خصوصی به حیات خود ادامه دهند. ۳۰۰ تا ۴۰۰ شرکت در ایران از این یارانه‌های پنهان انرژی که دولت داده استفاده و کالا تولید و صادر می‌کنند. اگر یکباره ما این یارانه‌ها را حذف کنیم این بنگاه‌های تولیدی ما منهدم می‌شوند. بر این اساس ساماندهی آن یک برنامه تدریجی حداقل ۱۰ ساله یا ۵ ساله می‌خواهد که دولت از یک طرف در قالب یک تفاهمی با صنایعی که این یارانه‌های پنهان انرژی را مصرف می‌کنند صحبت کند تا به تدریج بهره‌وری و تامین انرژی‌شان را از بخش خصوصی افزایش دهند و دولت هم یارانه‌ها این‌ها را کاهش دهد و به مردم منتقل کند. ادامه هدفمندی به این معنی است که تا الان باید قیمت‌های حامل‌های انرژی بر اساس تورم به تدریج تعدیل شده بود و این مبلغ یارانه‌ها هم بر پایه همین افزایش قیمت حامل‌های انرژی افزایش پیدا می‌کرد. اکنون باید دولت‌های یازدهم و دوازدهم و سیزدهم پاسخگوی این اشتباه باشند؛ خصوصا دولت یازدهم که به نظر من اشتباه کرد. تیم اقتصادی دولت یازدهم باید پاسخگو باشد که چرا هدفمندی یارانه‌هایی که شروع شده بود و خیلی در کنترل فقر و کاهش ضریب جینی موثر بود، اجرا نشد؟ زمان آقای احمدی نژاد قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دادند، برای برخی از اقلامی هم که یارانه به تولیدکننده داده می‌شد آن‌ها را هم حذف کردند و مجموع یارانه‌ها را به خود مصرف‌کننده به صورت مستقیم دادند. از طرفی رضایتمندی دهک‌های پایین جامعه هم خیلی بالا رفته بود. خیلی از طبقات کم درآمد از این طرح خیلی راضی بودند، چون یارانه به حسابشان واریز می‌شد و خودشان مصرف‌شان را مدیریت می‌کردند. اما اشتباه در دولت یازدهم یعنی دولت آقای روحانی رخ داد که این طرح خوب ادامه پیدا نکرد و ما الان به این معضل برخوردیم.  بنابراین الان طرح هدفمندی دوباره باید از نو اجرا شود. یعنی باید دوباره یارانه انرژی را از تولیدکننده و بنگاه‌های تولیدی حالا چه تولید انرژی باشد چه سایر کالاها، بگیرند و مبلغش را مستقیم به حساب مردم بریزند. زمان آقای احمدی نژاد این طرح معروف به هدفمندی یارانه‌ها طرح موفقیت آمیزی شد و الان دیگر دولت باید دوباره این فاصله‌ای که در این ۱۰ تا ۱۲ سال اتفاق افتاده را جبران کند. البته دولت‌های بعدی یارانه‌های مختلفی هم به این عدد ۴۵۵۰۰ تومان اضافه کردند که فکر کنم همین یارانه‌های ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار تومانی است که در حال حاضر به برخی از دهک‌ها داده می‌شود.