دفاع از کیان ایران با استفاده از همه ابزار
گروه سیاسی: همزمان با نزدیک شدن به موعد بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، موضوع نوع تعامل ایران با دولت جدید آمریکا بیش از هر زمان دیگری کانون توجهات را به سوی خود جلب کرده است. اخیرا سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان نیز به وضوح از آمادگی ایران برای آغاز دور جدید مذاکرات سخن به میان آورده بود. البته این موضع طی تمامی سالهای گذشته نیز در دستور کار تهران قرار داشته و بر خلاف کارشکنی غربیها ایران هیچگاه میز مذاکره را ترک نکرده است. به گزارش «تجارت»، شواهد و قراین از این واقعیت حکایت دارند که تهران آماده آغاز مذاکرات جدید و شاید توافق جدید است اما این رویه در جبهه غرب (متشکل از آمریکا و تروئیکای اروپایی) بسیار مبهم به نظر میرسد. در وضعیت جدید به نظر میرسد آمریکا و اروپا بیش از هر زمان دیگری خطر را در زمینه احتمال تغییر دکترین هستهای ایران احساس کردهاند که همین امر موجب طرح برخی تهدیدات نظامی علیه تاسیسات هستهای ایران نیز شده است.
آمادگی ایران برای مذاکره عزتمندانه و شرافتمندانه برای رفع تحریمها
طی هفتههای جاری مقامهای سیاسی کشورمان با صراحت از آمادگی برای بازگشت به میز مذاکره سخن به میان آوردهاند. در جدیدترین مورد نیز دیروز دوشنبه (17 دی) اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به پرسشی درباره زمان و جزئیات دور جدید مذاکرات ایران و اروپا گفت: این گفتوگوها ادامه روندی است که از قبل توافق شده بود و گام دیگری در ارتباط با گفتوگوهای ایران و اروپا در آذرماه است که دور تازه آن ۲۴ و ۲۵ دی ماه در ژنو انجام میشود. وی گفت: در جریان این گفتوگوها طیفی از موضوعات از جمله مسائل منطقهای، روابط دوجانبه و موضوع هستهای و رفع تحریمها مورد رایزنی قرار میگیرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به پرسشی درباره مذاکره احتمالی ایران و آمریکا گفت: روند مذاکراتی طی دو دهه گذشته نشان داده است که ایران هیچ وقت از میز مذاکره فرار نکرده و ما همیشه قائل به گفتگو بودیم. وزیر امورخارجه هم صریح اعلام کردند که ما برای مذاکره عزتمندانه و شرافتمندانه برای رفع تحریمها و متقابلاً رفع نگرانیهای طرفهای مقابل در مورد ماهیت برنامه هستهای خود، آمادگی داریم. این موضع ثابت ایران است اما اینکه به چه شکلی انجام شود، موضوعی است که باید با توجه به جمیع جهات و اینکه رویکرد و عملکردهای مقابل به چه شکل خواهد بود درباره آن تصمیم گیری شود.
تاکید ایران بر دفاع از حاکمیت ملی خود در برابر تهدیدات
در سطحی دیگر، اخیرا سخنان خصمانه جیک سالیوان علیه تاسیسات هستهای کشورمان مورد توجه رسانهای قرار گرفته بود که همین موضوع با واکنش قاطعانه سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز همراه شد. بقایی در واکنش به اظهارات سالیون گفت: از نگاه حقوقی و حقوقی بینالمللی تهدید کشورها نقض فاحش حقوق بینالملل و منشور ملل متحد است و تهدید علیه تاسیسات هستهای صلحآمیز یک کشور به صورت مضاعف نقض تعهدات بینالمللی و نقض قطعنامه ۵۳۳ شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی است. قاعدتاً در یک شرایط منصفانه و عادی باید شورای امنیت به این موارد تهدید به استفاده از زور ورود کند. دولتی که در نظر برخی از خود آمریکاییها به عنوان یکی از بیتدبیرترین یا یکی از فاسدترین دولتهای تاریخ آمریکا لقب گرفته درصدد دیکته روشهای مخرب و شکست خورده به دولت بعدی آمریکا است. قطعا و حتما عقلایی در آمریکا هستند که مراقب این فتنهها باشند اما جمهوری اسلامی و مردم ایران نشان دادند که در دفاع از کیان ایران و در دفاع از حاکمیت ملی، سرزمینی و عزت خود قاطعانه و با تمام ابزار عمل خواهند کرد.
تلاش اروپا برای هماهنگ شدن با ترامپ در بحث پرونده هستهای ایران
همزمان با روی کار آمدن مجدد ترامپ، به نظر میرسد اروپاییهای بر خلاف چهار سال گذشته در حال کوک کردن ساعتهای خود به وقت آمریکا هستند. در همین ارتباط شاهد هستیم که رئیسجمهور فرانسه با ادعای اینکه «برنامه هستهای ایران در حال نزدیک شدن به نقطه بیبازگشت است»، گفت که پاریس باید با دولت ترامپ درباره ایران گفتوگوی راهبردی داشته باشد. ماکرون که در پاریس و در جمع سفرای فرانسه در کشورهای جهان صحبت میکرد، گفت رهبران جهان باید از خود بپرسند که آیا باید سازوکار بازگرداندن تحریمها علیه ایران را قبل از اکتبر ۲۰۲۵ فعال کنند، یا خیر. سید جلال سادانیان، کارشناس مسائل بینالملل و سفیر سابق ایران در انگلستان در ارتباط با اظهارات اخیر ماکرون به خبرنگار «تجارت» گفت: «اروپاییها بسیار بیشتر از آمریکا نگران اتمی شدن ایران یا به روایت دیگر دستیابی ایران به تسلیحات هستهای هستند. اروپاییها بر این باور هستند که ایران از مرز غنیسازی تعیین شده در برجام به وضوح گذار کرده و غنیسازی 60 درصد اکنون به یک واقعیت تبدیل شده است.»
وی افزود: «مهمترین بخش اظهارات ماکرون را به میان کشیدن بحث ضرورت گفتوگوی راهبردی با دولت ترامپ در ارتباط با پرونده هستهای ایران دانست. بیشتر تمرکز ماکرون در اظهارات معطوف به شرایطی است که در آن هیچگونه توافقی با ایران طی سالهای آینده حاصل شود. از نگاه پاریس و دیگر کشورهای اروپایی میزان اورانیوم غنیشده ایران و تکنولوژی هستهای ایران برای رسیدن به مرحله ساخت بمب اتم کافی هستند. از نگاه فرانسه در صورت افزایش فشار بر ایران و عدم توافق همه شرایط برای تغییر دکترین هستهای ایران مهیا است. به نظر میرسد ماکرون میخواهد گامهای آتی را در ارتباط با مذاکره و تنش احتمالی با ایران با آمریکای ترامپ هماهنگ کند. این که در چه شرایطی به سوری فعالسازی مکانیسم ماشه گام بردارند و در چه شرایطی توافق و در چه شرایطی به سمت دیگر گزینههای روی میز حرکت کنند.»
ضرورت گفتوگو حتمی است اما نکته مهم ماهیت مذاکرات است
ساداتیان در بخشی دیگر از اظهارات خود پیرامون ضرورتهای زمانی و سیاسی انجام مذاکره میان ایران و کشورهای غربی تاکید کرد: «وضعیت کنونی حاصل یک پیشینه تاریخی از گفتوگو، توافق، بدعهدی و کشمکش سیاسی و فنی است. بعد از خروج آمریکا از برجام، ایران نیز گامهایی بزرگ را در زمینه توسعه برنامه هستهای خود برداشت که به وضوح از محدودیتهای تعیین شده در برنامه جامع اقدام مشترک بیشتر بود. در مقطع کنونی، مساله مهم این نیست که مذاکره صورت بگیرد یا خیر. در این زمینه پاسخ شفاف است؛ هم ایران و هم آمریکا و اروپا به انجام مذاکره و گفتوگو نیاز حیاتی دارند. غرب نگران پیشرفت برنامه هستهای ایران و در سوی مقابل، تهران نیز در تلاش بر رفع تحریمها و گذار از تنگناهای اقتصادی است. در نتیجه مساله مهم در این مقطع این است که مذاکره پیرامون چه چیزهایی صورت بگیرد و چه داده شود و چه گرفته شود؟»
وی افزود: «غرب در مقطع کنونی، بر خلاف گذشته تنها به مذاکرات هستهای اکتفا نمیکند، بلکه خواهان مذاکره پیرامون مسائل منطقهای و نیز برنامه موشکی و پهپادی ایران است. بنابراین میتوان اظهار داشت که اختلافاتی اساسی میان ایران و غرب در موضوع چیستی و ماهیت مذاکرات وجود دارد. غرب در پی گرفتن ابتکار عمل و ابزارهای در دست ایران است اما تهران خواهان مذاکراتی از موضوع برابر و عزتمندانه. با تمام این تفاسیر، ضورت مذاکره حتمی است اما باید دید که در نهایت پیرمون سطح و محتوای مذاکره چه تصمیماتی از سوی مقامهای سیاسی کشورمان اتخاذ خواهد شد.»