گروه اقتصاد کلان: فقر یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی و اجتماعی در ایران است که تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی افراد و توسعه کشور دارد. به گفته رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی بین ۲۲ تا ۲۷ درصد از جمعیت ایران درگیر فقر هستند. این آمار نشان‌دهنده میزان بالای فقر در کشور است که نیازمند توجه ویژه و اتخاذ سیاست‌های مناسب است. این مقام مسئول همچنین در ادامه صحبت‌های می‌افزاید که آمارهای موجود نشان می‌دهد که بازماندگی از تحصیل در حال افزایش است که این نیز به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی است و باید مسائل مربوط به آن را بررسی کرد. وی تاکید کرد که با اهرم اقتصادی به جنگ فقر رفتن اشتباه  بوده و باید ریشه‌های آن را در موضوعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دنبال کرد.  به گزارش تجارت: شاخص فقر به طور کلی به ارزیابی وضعیت اقتصادی افراد و خانوارها بر اساس درآمد، دسترسی به خدمات اساسی، کیفیت زندگی و سطح رفاه عمومی می‌پردازد. در ایران، فقر به چندین شاخص مختلف اعم از فقر مطلق و فقر نسبی تقسیم می‌شود. در این دسته ‌بندی فقر مطلق به معنای عدم دسترسی به حداقل‌های زندگی است، مانند ناتوانی در تأمین نیازهای غذایی، بهداشتی و مسکن مناسب، اما در کنار آن فقر نسبی هنگامی است که فرد یا خانواده‌ای نسبت به دیگر افراد جامعه درآمد کمتری دارند و به همین دلیل قادر به تأمین نیازهای عمومی خود نمی‌باشند.  بر اساس آمارهای موجود، حدود ۲۲ تا ۲۷ درصد از مردم ایران در شرایط فقر قرار دارند. این درصد نشان‌دهنده چالش‌های عمده‌ای است که در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور وجود دارد.

علل بروز فقر در ایران چیست؟
بروز فقر در اقتصاد ایران متأثر از عوامل مختلفی است. تورم بالا و افزایش هزینه‌های زندگی اولین و اساسی‌ترین علت فقر در کشورمان به حساب می‌آید. افزایش قیمت کالاهای اساسی، مسکن، دارو و خدمات عمومی باعث شده است که بسیاری از خانوارها با مشکلات مالی جدی مواجه شوند. کاهش قدرت خرید مردم، به ویژه در گروه‌های کم‌درآمد، فشار زیادی به آنها وارد کرده است. دومین علت فقر در ایران به بیکاری و نداشتن درآمد ثابت باز می‌گردد. نرخ بیکاری در ایران، به ویژه در میان جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، به یکی از عوامل اصلی فقر تبدیل شده است. بسیاری از افراد با وجود داشتن تحصیلات، قادر به یافتن شغل مناسب نیستند و این مسئله موجب ایجاد نارضایتی و فقر اقتصادی می‌شود. شاید در مراحل بعدی عدم دسترسی به آموزش و مهارت‌های حرفه‌ای دیگر علت فقر در ایران محسوب می‌شود. در بسیاری از مناطق کشور، دسترسی به آموزش و پرورش با کیفیت، پایین است و افراد بسیاری از مهارت‌های حرفه‌ای و فنی مورد نیاز بازار کار محروم هستند. این عدم توانمندی به گسترش فقر در میان اقشار کم‌درآمد دامن می‌زند. تحریم‌های اقتصادی و فشارهای خارجی یکی دیگر  علت فقر در ایران است. تحریم‌های بین‌المللی تأثیر زیادی بر اقتصاد ایران داشته است. این تحریم‌ها موجب کاهش صادرات نفتی، افزایش نرخ ارز و محدودیت در دسترسی به منابع مالی بین‌المللی شده است که این مسائل به طور مستقیم به فقر دامن می‌زنند. در نهایت سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی و عدم توجه به نیازهای اجتماعی آخرین عاملی است که افزایش فقر در ایران دامن می‌زند. در برخی مواقع، سیاست‌های اقتصادی اتخاذ شده نتوانسته‌اند به حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی کمک کنند. تصمیم‌گیری‌های نادرست یا عدم هماهنگی در سیاست‌های اقتصادی می‌تواند موجب تشدید فقر و نابرابری در کشور شود.

راهکارهای بهبود وضعیت فقر در ایران چیست؟
برای کاهش فقر در ایران، باید از راهکارهای جامع و کارآمدی استفاده کرد که در کنار توجه به مسائل اقتصادی، به ابعاد اجتماعی و فرهنگی نیز پرداخته شود. تقویت سیستم رفاهی و اجتماعی نخستین راهکاری است که به واسطه آن می‌توان شدت این مؤلفه را در اقتصاد ایران کاهش داد. در راستای این موضوع دولت باید توجه ویژه‌ای به تقویت سیستم‌های رفاهی و اجتماعی، به ویژه برای اقشار آسیب‌پذیر داشته باشد. این شامل ارائه حمایت‌های مالی به خانوارهای کم‌درآمد، بهبود خدمات بهداشتی و آموزشی، و فراهم کردن فرصت‌های شغلی برای گروه‌های بیکار است. ایجاد اشتغال و حمایت از کارآفرینی دومین راهکار برای کاهش فقر در ایران است. دولت چهاردهم موظف است برای کاهش فقر، باید فرصت‌های شغلی مناسب و پایدار برای جوانان و بیکاران فراهم کند. همچنین حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و کارآفرینی دیگر رویکردی است می‌تواند منجر به ایجاد مشاغل جدید و بهبود وضعیت اقتصادی شود. کنترل تورم و اصلاحات اقتصادی سومین راهکار کاهش فقر در ایران محسوب می‌شود. برای کاهش فقر مطلق و نسبی، کنترل نرخ تورم و کاهش هزینه‌های زندگی امری ضروری است. اصلاحات اقتصادی مانند کاهش وابستگی به واردات، تقویت تولید داخلی و بهبود مدیریت منابع می‌تواند به کاهش فشارهای مالی بر خانواده‌ها کمک کند. توسعه آموزش و مهارت‌آموزی یکی دیگر از راهکار‌های بی اثری فقر در ایران به حساب می‌آید؛ به بیان ساده‌تر، یکی از مؤثرترین روش‌ها برای مبارزه با فقر، افزایش سطح آموزش و مهارت‌های حرفه‌ای در جامعه است. با ایجاد فرصت‌های آموزشی برای تمامی اقشار جامعه، به ویژه در مناطق محروم، می‌توان شانس اشتغال را افزایش داد و فقر را کاهش داد. بهبود سیستم توزیع منابع و مبارزه با فساد راهکاری دیگر برای بهبود وضعیت فقر در ایران است. توزیع منابع به طور عادلانه و جلوگیری از فساد در دستگاه‌های دولتی می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش نابرابری‌های اقتصادی داشته باشد. شفافیت و نظارت بیشتر بر توزیع منابع می‌تواند از تبعیض و بی‌عدالتی جلوگیری کند. در نهایت امر توسعه پایدار مناطق محروم آخرین راهکار بهبود فقر در ایران محسوب می‌شود. متأسفانه تفاوت‌های شدید اقتصادی میان مناطق مختلف کشور باعث بروز فقر شده است. دولت باید برنامه‌های خاصی برای توسعه زیرساخت‌ها و اشتغال در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته تدوین کند.

توزیع عادلانه منابع، راهکاری برای تضعیف فقر در ایران
قدرت الله امام وردی، اقتصاددان در گفتگو با تجارت پیرامون ریشه‌های فقر در ایران اظهار کرد: عوامل متعددی در گسترش فقر در ایران نقش دارند که بعضی از آنها به مسائل اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی مرتبط است. یکی از مهم‌ترین عوامل، رشد نرخ تورم و بالا رفتن هزینه‌های زندگی است که قدرت خرید مردم را کاهش داده است. همچنین، بیکاری گسترده و اشتغال غیررسمی، به خصوص در میان جوانان، از دیگر دلایل مهم فقر هستند. این اقتصاددان افزود: در کنار این مسائل، عدم تخصیص مناسب منابع به بخش‌های زیرساختی و رفاهی نیز موجب شده تا شکاف طبقاتی در ایران بیشتر شود. بسیاری از مناطق کشور با کمبود امکانات آموزشی، بهداشتی و اقتصادی مواجه‌اند که این وضعیت نیز به گسترش فقر دامن می‌زند. وی تأکید کرد: فقر نه تنها در بعد اقتصادی، بلکه در ابعاد اجتماعی، فرهنگی و روانی نیز تأثیرات زیادی دارد. برای مثال، افراد فقیر به دلیل نداشتن دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی مناسب، ممکن است با مشکلات سلامتی بیشتری روبرو شوند. همچنین، نداشتن دسترسی به آموزش مناسب می‌تواند به تداوم فقر در نسل‌های آینده منجر شود. این تحلیلگر اقتصادی تصریح کرد: در بعد اجتماعی، فقر می‌تواند باعث افزایش جرم و آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، کودک‌آزاری، خشونت‌های خانگی و مهاجرت‌های اجباری به مناطق پرجمعیت و غیررسمی شود. از سوی دیگر، افرادی که در شرایط فقر زندگی می‌کنند، به دلیل نداشتن فرصت‌های شغلی یا تحصیلی مناسب، احساس ناامیدی و اضطراب می‌کنند که این خود می‌تواند بر کیفیت زندگی آنها تأثیر منفی بگذارد. امام وردی همچنین درباره راهکار‌های فقرزدایی از اقتصاد ایران گفت: یکی از راهکارهای اصلی برای کاهش فقر، ایجاد اشتغال پایدار و بهبود وضعیت اقتصادی است. این امر نیازمند سیاست‌گذاری‌های درست در زمینه تولید و اشتغال، به ویژه در بخش‌های مولد اقتصاد است. دولت باید از طریق سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف، از جمله صنعت، کشاورزی و خدمات، زمینه‌های شغلی را ایجاد کند. این اقتصاددان ادامه داد: علاوه بر این، باید به موضوع آموزش و پرورش توجه ویژه‌ای شود. فراهم آوردن دسترسی به آموزش با کیفیت برای تمامی افراد جامعه، به ویژه در مناطق محروم، می‌تواند در کاهش فقر بلندمدت مؤثر باشد. برنامه‌های توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی افراد فقیر نیز به آن‌ها کمک می‌کند تا از چرخه فقر خارج شوند. وی خاطرنشان کرد: در نهایت، اصلاحات در سیستم توزیع درآمد و حمایت‌های اجتماعی می‌تواند مؤثر باشد. ایجاد سیستم‌های حمایتی مانند بیمه بیکاری و نظام تأمین اجتماعی برای اقشار آسیب‌پذیر، به افراد کمک می‌کند تا در زمان‌های بحران و بیکاری بتوانند از حداقل‌های زندگی برخوردار شوند.  امام وردی تأکید کرد: ایران در حال حاضر با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که بر حل مشکل فقر تأثیر می‌گذارد. یکی از این چالش‌ها تحریم‌های اقتصادی است که موجب شده تا دسترسی به منابع مالی محدود شود و رشد اقتصادی کشور کند گردد. در نتیجه، کاهش درآمدهای دولت و نبود فرصت‌های شغلی بیشتر، باعث تشدید فقر شده است. این اقتصاددان در پایان سخنان خود گفت: علاوه بر این، عدم تخصیص مناسب منابع به بخش‌های رفاهی، فساد اقتصادی و ناهماهنگی‌های مدیریتی نیز از دیگر چالش‌هایی هستند که حل مشکل فقر را دشوار می‌کنند. برای مقابله با فقر در ایران، لازم است که تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای باشد که منابع کشور به شکل کارآمد و عادلانه توزیع شوند.