دست درازی دلالان به نهضت ملی مسکن
وزیر راه و شهرسازی دیروز اظهاراتی در خصوص سهم دهک های محروم و دهک های برخوردار جامعه در طرح نهضت ملی مسکن مطرح کرد که نشان می دهد چرا گسترش فقر در خانواده های محروم و مستاجر تا این اندازه سریع است؟ فرازنه صادق در دیدار و. گفتگو با نمایندگژان کمیسیون عمران مجلس اعلام کرد:« بخشی از ۸۰۰ هزار نفر متقاضی مسکنهای حمایتی از دهکهای هشت تا ۱۰ (دهک های برخوردار جامعه)هستند، درحالیکه اولویت وزارت راه و شهرسازی و دولت بر اساس اصل ۳۱ قانون اساسی، مسکندار کردن اقشار کم درآمد و محروم جامعه از دهکهای یک تا سه است.» صادق تصریحکرد:« در همه مدلهای در دستور کار وزارت راه و شهرسازی، از الحاق زمین گرفته تا شهرک سازی و ...، َاولویت با دهکهای یک تا سه است.»
صحبتهای صادق در واقع مهر تاییدی بر اظهارات بسیاری از تحلیلگران و کارشناسانی است که همواره در خصوص انحراف طرح های مسکن(و اصولا طرح های اقتصادی) از اهداف اولیه خود سخن می گویند. دست درازی سوداگران و سودجویان در بازار مسکن به اندازه ای وسعت پیدا کرده که هر نوع امکان و منفعتی را به نفع خود و در راستای منویات دهک های برخوردار جهت دهی می کنند. بر اساس اعلام صادق و بسیاری دیگر از متولیان اقتصادی و اجتماعی کشور، روند توزیع ثروت در ایران، روند معیوبی شده و به جای اینکه مانند کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه، روند توزیع فقر را از دهک های دارا به سمت دهک های کم برخوردار ساماندهی کند، دارایی اقشار محروم را گرفته و به جیب اقشار ثروتمند می ریزد. در جهان با استفاده از مکانیسم هایی چون نظام مالیاتی، نظام تهیلاتی و بانکی و نظام یارانه ای تلاش می شود، توازن در توزیع ثروت ایجاد شود؛ اما در ایران دهک های 8تا 10، هم مالیات کمتری می پردازند، هم یارانه بیشتری مصرف می کنند و هم دسترسی بیشتری به تسهیلات بانکی دارند. اما دهک های 1تا3 یارانه کمتری دریافت م کنند، مالیات بیشتری می ردازند و امکان دسترسی به تسهیلات بانکی و طرح های مسکن و...را ندارند. اینگونه است که در ایران فقرا، هر روز فقیرتر و محروم تر و ثروتمندان هر روز ثروت مندتر می شوند.
آخرین نمونه از توزیع نابرابر ثروت و امکانات در کشورمان مرتبط با ثبت نام دهک های 8تا 10 در نهضت ملی مسکن است که اساسا برای خانه دار شدن قشرهای محروم برنامه ریزی و اجرا شده است. تجارت برای واکاوی موضو.ع تلاش کرده در گفتگو با تحلیلگران پاسخی برای این پرسش پیدا کند که چرا دهک های 1تا 3سهم کمتری از نهضت ملی مسکن می برند؟
فقرای مستاجر همواره فقیر تر می شوند
مجدی گودرزی تحلیلگر بازار مسکن گفتگو با تجارت درباره صحبتهای اخیر وزیر راه و شهرسازی در خصوص سهم بیشتر دهک های 8تا 10 در طرح نهضت ملی مسکن می گوید:« متاسفانه اقتصاد ایران طی سالهای اخیر با چالشی به نام سرکوب شدید دستمزدها مواجه است. بر اساس اظهارات متولیان اقتصادی، تورم 200برابر بیشتر از دستمزدها افزایش یافته است. این در حالی است که دستمزدها باید متناسب با نرخ تورم افزایش پیدا کند. از سوی دیگر رویه غلطی در بخش اجاره نشینی وجود دارد که که ودیعه مستاجران مثل همه کگشورهای جهان، سه برابر اجاره بها تعیین نشده است. بلکه یک عدد و رقم نجومی در این زمینه تعیین شده و به صورت قرض الحسنه است. این روند باعث شده فقر مستاجران ایرانی روز افزودن شده و در طرح هایی چون نهضت ملی مسکن نتوانند آورده نقدی لازم را تدارک ببینند. بر این اساس افراد فاقد مسکن همواره فقیر مانده و افراد برهه مند از ملک و خانه و زمین همواره بر ثروت خود می افزایند. »
او ادامه می دهد:«از سوی دیگر شیوه ثبت نام ها در نهضت ملی مسکن و اجرای طرح های مسکن اشتباه است و ایرادات بسیاری دارد. در کشوری مانند فرانسه مسکن اجتماعی و حتی فوق اجتماعی وجود دارد. حتی برای کسانی که قادر نیستند آورده اولیه را داشته باشند، مسکن تخصیص داده می شود و دولت نقش حمایت کننده و تامین کننده آورده اولیه را به عهده می گیرد. از سوی دیگر برای افراد و اقشاری که امکان اجاره مسکن ندارند، شرایطی فراهم می شود تا مسکن حداقلی اجاره شود. دولت های ایران از ۲۰ سال پیش تاکنون برای تأمین نیازهای مسکن مردم محروم سعی در تولید و فروش املاک داشته اند و امروزه ناکارآمدی این طرح ها به خوبی مشخص شده، زیرا نه تنها کمکی به مسکن دار شدن محرومان نکرده، بلکه فرصتی برای سودجویان و سوداگران فراهم آورده تا در نهایت میانگین قیمت مسکن را در کل کشور افزایش دهند.»
گودرزی اشاره می کند:«اما متاسفانه به دلیل افزایش قیمت های مکرر و رهاشدگی این بازار بخش بزرگی از ایرانیان که ذیل دهک های محروم و متوسط قرار دارد، نمی توانند مسکن بخرند، در طرح های مسکن ثبت نام کنند و نه حتی مشارکت در ساخت مسکن داشته باشند.قشری همواره محتاج مسکن هستند، دستشان از رسیدن به مسکن حتی طرح هایی که مرتبط با خانه دار شدن آنها است، کوتاه بماند. باید برای اینها هم فکری کرد. » این تحلیلگر بازار مسکن با اشاره به اینکه چه بسا بسیاری از ایرانیان نتوانند حتی هزینه اولیه نهضت ملی مسکن را هم پرداخت کنند، می گوید:« بسیاری از امتیازهای این نوع طرح ها مسکن در بازارهای دلالی خرید و فروش می شود و دست بلند سوداگران و دلالان به این حوزه هم رسیده است. این روند در خصوص مسکن مهر هم به همین صورت اجرا شد. امروز به جای اقشار و دهک های محروم، دلالان و سوداگران مالکیت و مدیریت مساکن مهر مرا در دست دارند و این مسکن ها را به اتباع غیر مجاز و...اجاره می دهند. در واقع طرحی که قرار بود باری از دوش دهک ها محروم بردارد به فرصتی برای سود بیشتر سوداگران بدل شده است.»
گودرزی در پاسخ به این پرسش تجارت که این سوداگری ها چرا در بازار نهضت ملی مسکن هم تکرار شده می گوید:« چون نظارت ها در پایین ترین حد قرار دارد و توجهی به اقشار محروم نشده است. در طرح نهضت ملی مسکن هم بازار دلالی واحدها بسیار داغ شده است. همه تلاش سوداگران و ذینفعان این بوده و این هست که قیمت بازارها در بازار اصلی مسکن شکسته نشود و خللی در سود بالای ذینفعان ثروتمند ایجاد نشود. حتی برخی طرح ها در حوزه پرداخت وام و تسهیلات تصویب می شوند، بیشتر برای نپرداختن هستند تا اینکه گرهی از هزار توی مسکن محروم ها باز کند. مثلا وقتی طرح پرداخت تسهیلات مسکنی تصویب می شود که در آن نه توجهی به درآمد اقشار محروم شده و نه امکان پرداخت اقساط آن برای مردم وجود دارد، طبیعی است که این طرح امکان اجرایی شدن پیدا نمی کند.»