بهمن آرمان
اقتصاددان

آماری که وزارت امور اقتصاد و دارایی در مورد سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران ارائه می‌دهد آمار خیلی خام بوده و جزو طرح‌های تصویب شده این وزارتخانه است و هیچ‌گونه توضیحی در مورد اسامی و میزان سرمایه گذاری هر طرح به ما نمی‌دهد. ما سرمایه‌گذاری‌های مختلفی از جمله قرارداد ۲۵ ساله با چین و قرارداد‌های دیگری با روسیه داریم، اما حتی این دو کشور که شرکای عمده ما هستند هم در ایران سرمایه گذاری نمی‌کنند و دلیل آن هم متفاوت است. آنها به خاطر روابطی که با کشور‌های حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی دارند قطعاً نمی‌خواهند منافع خودشان را با انجام سرمایه‌گذاری‌ها در ایران به خطر بیندازند. از سوی دیگر به علت وجود تحریم‌ها که می‌تواند تبادل مالی بین چین و ایران را متأثر از خودش کند، چینی‌ها تمایل چندانی برای سرمایه گذاری در ایران از خود نشان نمی‌دهند.  مورد دیگر هم که شاید خیلی تعیین کننده باشد این است که دولت‌ها در ایران به علت سیاست‌های پوپولیستی که برای راضی نگه داشتن موقتی جامعه بوده به جای اینکه مثلاً قیمت انرژی مثل برق و گاز را برای سرمایه گذاری‌های خارجی یا بخش تولید در یک حدی قرار بدهد که جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذار خارجی پیدا کند، شدیداً افزایش داده است. میانگین قیمت هر متر مکعب گاز طبیعی برای صنایع پتروشیمی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا حدود ۲.۵ سنت برای هر مترمکعب است در حالی که در ایران برای هر مترمکعب ۱۰ سنت است و طبیعی است که هیچ گونه انگیزه‌ای برای سرمایه گذار خارجی به وجود نمی‌آید. به طور مثال هندوستان یکی از بزرگ‌ترین وارد کننده‌های کود شیمیایی است. کشور ایران هم با تولید ۷ میلیون تن کود شیمیایی پس از روسیه بزرگ‌ترین تولید کننده کود شیمیایی است. هندی‌ها آمده بودند با شرکت ملی صنایع پتروشیمی مذاکره کنند؛ ولی مقامات ایرانی گفتند که در ایران قیمت گاز برای صنایع پتروشیمی ۱۳ سنت است. آنها راضی شده بودند که به قیمت ۵ سنت هم که دو برابر میانگین قیمت گاز طبیعی در سایر کشور‌های منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است را هم بپذیرند و یک سرمایه گذاری بزرگ در بخش تولید کود شیمیایی که نیاز به گاز طبیعی دارد، انجام دهند، اما با این وجود از انجام این کار انصراف دادند. همچنین هزینه انرژی برای تولید هر تن فولاد در کشور‌های حاشیه خلیج فارس و شمال آفریقا، چیزی حدود ۸ درصد است در صورتی که در ایران در حال حاضر طبق آخرین آماری که از انجمن فولاد گرفته‌ام بیشتر از ۱۶.۴ درصد است. یعنی بیش از دو برابر هزینه انرژی در کشور‌های حاشیه خزر و طبیعتاً این موضوع جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذاران خارجی به وجود نمی‌آورد. به همین خاطر است که علاوه بر تحریم‌ها که مانع بزرگی بین ایران و سایر کشور‌ها بر سر راه تبادل پول است، این سیاست‌های نادرست هم در داخل ایران مانع اساسی برای سرمایه گذاری خارجی است. ما در هیچ کشوری نمی‌بینیم که به سرمایه‌گذار خارجی بگویند در مناطق آزاد شما خودتان بیایید نیروگاه بسازید، خودتان آب دریا را شیرین و استفاده کنید و سرمایه گذاری هم انجام دهید. به همین خاطر در ایران جذب سرمایه‌گذار خارجی و داخلی در ایران مشکل شده است. ما طبق گفته‌های مقامات شرکت ملی گاز ایران برای حفظ سطح تولید گاز طبیعی‌مان در پارس جنوبی نیاز به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری داریم. هنوز طرح ۱۱ پارس جنوبی که ال ان جی یعنی گاز مایع تولید می‌کند نتوانستیم تکنولوژی لازم را به خاطر تحریم‌ها به دست بیاوریم، زیرا در اختیار شرکت‌های محدود و انگشت شمار خارجی است. در بخش سیاست‌های داخلی اکنون شما می‌بینید که توسط رئیس جمهور به طور مشخص عنوان می‌شود که به علت پایین نگه داشتن قیمت بنزین و گازوئیل، روزانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت به صورت قاچاق از ایران خارج می‌شود. به علت تحریم‌ها اتومبیل‌هایی را تولید می‌کنیم که این اتومبیل‌ها دو برابر و در پاره‌ای از موارد دو و نیم برابر سوخت اتومبیل مشابه اروپایی یا غیر اروپایی بنزین مصرف می‌کنند.