کالبدشکافی فضای سیاسی ایران پیش از آغاز دولت ترامپ

  [ شهروند ]  چه بخواهیم و چه نخواهیم در شرایط جدیدی قرار گرفته‌ایم و بایستی مطابق با راهبردهای نظام، نقشه‌هایی برای سیاست داخلی و خارجی و اقتصاد کشور داشته باشیم و دنبال آزمون و خطا نرویم و با احتساب منافع ملی و ارتقای سطح زندگی مردم، سیاست‌هایی عزتمندانه را در این زمینه‌ها اعمال کنیم. طبیعی است که در این عرصه هر رفتار و کنشی، موافقان و مخالفان خود را دارد. اما آنچه مهم است، تأکید بر کار کارشناسی و پرهیز از سیاست‌بازی و درگیری‌ها و دعواهای مرسوم جناحی است. در چنین فضایی است که می‌توان شفاف تصمیم گرفت، شفاف عمل کرد و شفاف از حق مردم دفاع کرد. شاید از همین روی است که این روزها مخالفان و موافقان مذاکره و FATF به میدان آمده‌اند و هر یک سخنی دارند.

 افول ابرقدرتی واشنگتن تقریبا مورد اجماع است
موضوع مذاکرات همچنان داغ است. در همین ارتباط مهدی فضایلی، عضو رسانه‌ای دفتر نشر آثار رهبری، در روزنامه همشهری نوشت: موضوع مذاکره با آمریکا را می‌شود یکی از قدیمی‌ترین و پرتکرارترین موضوعات در سیاست خارجی کشور در دوران نظام جمهوری اسلامی ایران دانست؛ موضوعی که هرازگاهی مانند این ایام داغ می‌شود.
مهم‌ترین ادعای طرفداران مذاکره با آمریکا، حل مشکلات کشور ازجمله مشکلات اقتصادی و رفع فشارهاست و مهم‌ترین ادعای مخالفان مذاکره با آمریکا این است که نه‌تنها مذاکره با آمریکا مشکلات کشور ازجمله مشکلات اقتصادی را حل نمی‌کند، بلکه بر مشکلات خواهد افزود و موجب ضرر و زیان خواهد شد.
به‌عبارت دیگر، طرفداران مذاکره، تامین منافع ملی را در گرو مذاکره و مخالفان مذاکره، تأمین منافع ملی را در عدم‌مذاکره می‌دانند؛ بنابراین اختلاف بین طرفداران و مخالفان مذاکره، اختلافی است اساسی، مهم و مبنایی.



وی در قسمتی دیگر از یادداشت خود نوشت: یکی از دلایل موافقان مذاکره با آمریکا که البته ممکن است به آن اذعان نکنند اما با اندکی توجه می‌توان آن را مشاهده کرد، مرعوب هیمنه و ابهت آمریکا بودن است. در نگاه این افراد، آمریکا همچنان صاحب هژمونی و توانمند برای هر اعمال نظری است؛ حال‌آنکه واضح و آشکار است که آمریکای امروز، آمریکای قرن بیستم نیست و افول ابرقدرتی آن تقریبا مورد اجماع است.
خطاهای محاسباتی متعدد در مواجهه با ایران عزیز و شکست در طرح‌های براندازی نظام جمهوری اسلامی، عدم‌دستیابی‌ها به اهداف در تحولات 2دهه اخیر در عراق، افغانستان، یمن و ناکامی‌های متعدد در به نتیجه رساندن طرح‌های خود برای تحکیم رژیم‌ صهیونیستی ازجمله مواردی است که هژمونی آمریکا را با چالش‌های جدی روبه‌رو ساخته و تحلیلگران راهبردی در سطح جهان را به این نتیجه رسانده که مقابله با آمریکا و شکست این کشور ممکن است. همین‌جا تصریح کنم که مذاکره جمهوری اسلامی ایران با آمریکا نقش بسیار مهمی در احیای هژمونی آمریکا خواهد داشت و این خیانتی است به کل جهان!
فضائلی در خاتمه نوشت: ویژگی مقطعی است که امروز در آن قرار داریم. با آنچه در سوریه اتفاق افتاد، آمریکا خود را در شرایط برتر و ایران را ضعیف می‌پندارد و این مصادف شده است با آغاز ریاست‌جمهوری فردی با ویژگی‌های ترامپ! آیا اشتیاق نشان‌دادن به مذاکره در این شرایط، تقویت انگاره دولتمردان آمریکا مبنی بر داشتن دست‌برتر نیست؟ آیا هر فردی در سمت رئیس‌جمهور آمریکا، چه برسد به ترامپ که گفته می‌شود تاجر است، در چنین شرایطی به‌دنبال امتیازگرفتن که نه، حتی باجگیری نیست؟ آیا در چنین صحنه‌ای می‌شود منافع ملی ایران عزیز را تأمین کرد؟ آیا با احساسی که آمریکا امروز نسبت به‌خود و ما دارد و ولعی که برخی برای مذاکره ابراز می‌کنند، آمریکا حاضر است امتیازی ارزشمند و مؤثر در حل مشکلات به ایران بدهد؟ زهی خیال باطل!
پایان‌بخش سخن اینکه، ما خوب می‌دانیم رودرروشدن با آمریکا حتما هزینه‌هایی دارد؛ اما این را هم می‌دانیم که مذاکره با آمریکا بعد از چهل‌وشش سال ایستادگی عزتمندانه، به‌ویژه در این شرایط و با برخورداری آمریکا از توان پروپاگاندا، نه‌تنها ارزنی از مشکلات ما را حل نخواهد کرد، بلکه همه داشته‌های ما را نیز بر باد خواهد داد و مصداق اتم و اکمل خسارت محض خواهد شد.
بنابراین به ضرس قاطع و با صدای بلند می‌گوییم مذاکره با آمریکا تأمین‌کننده منافع ملی ما نیست و هرگاه به شرایطی دست یابیم که منافع ملی ما با مذاکره تأمین ‌شود، قطعا هیچ خردمند و دلسوزی از آن چشم‌پوشی نخواهد کرد.

درصورت مذاکره ایران، شاخص‌های اقتصادی به چه سمتی خواهد رفت؟
اما سؤال اصلی این است که مذاکرات چه تأثیری بر سفره مردم خواهد گذاشت؟ درصورت رفع تحریم‌ها، شاخص‌های اقتصادی به چه سمتی خواهد رفت؟ علی شریعتی، فعال اقتصادی و عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، به خبرآنلاین درباره اثرگذاری مذاکرات روی شاخص‌های اقتصادی می‌گوید: شروع مذاکرات یک نشانه اولیه است برای اینکه امیدی دوباره برقرار شود و دورنمایی از وضعیت مطلوب را نوید بدهد.
وی می‌افزاید: این البته شرط لازم است، ولی کافی نیست، چون شرایط امروز اقتصاد ما، دیگر از حالت گفتاردرمانی و حرف‌درمانی رد شده است و مردم منتظر یک عمل هستند.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تصریح می‌کند: با این حال، بحث مذاکرات هم دوباره شده و حالا شاهد هستیم که جنب و جوش شدیدی در کاسبان تحریم راه افتاده است؛ حالا از کسانی که در مجلس هستند و نعره می‌زنند، تا کسانی که کارشناس تحریم‌شناس هستند. بالاخره این گروه بیکار می‌شوند.
شریعتی عنوان می‌کند: کاسبان تحریم نگران هستند و دلشان نمی‌خواهد این اتفاق بیفتد و بحث‌های حاشیه‌ای مطرح می‌کنند و آدرس‌های غلط می‌دهند که این اتفاق نیفتد. وی متذکر می‌شود: ما اعتقاد داریم بعدها مشخص خواهد شد که این افراد قطعا نفوذی هستند، زیرا باعث فرار مغزها، مهاجرت، فرار سرمایه و از بین رفتن امید می‌شوند؛ این در حالی است که مقام معظم رهبری همیشه روی داشتن روحیه و داشتن امید و انتقاد سازنده تأکید کرده‌اند. اما متأسفانه مخالفان دارند تخریب می‌کنند؛ چیزی که در روحیه حاکمیت کشور ما نیست.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران متذکر می‌شود: این نکته مهمی است. به‌طور قطع آنچه اثر فوری روی بحث دلار دارد و باعث ریزش قیمت می‌شود، حتما بحث مذاکرات است. امیدواریم مذاکرات واقعی هر چه سریع‌تر به نتیجه برسد.
شریعتی یادآور می‌شود: هر چقدر مذاکرات جدی‌تر می‌شود، از این‌طرف فشار مخالفان و براندازان و کسانی که از این راه ارتزاق می‌کنند، بیشتر می‌شود.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در ادامه با بیان اینکه اف‌ای‌تی‌اف هم کلیدواژه کاسبان تحریم است، می‌گوید: ما می‌توانیم راجع به آن ساعت‌ها صحبت کنیم، اما به‌دلیل اینکه بحث آشتی با دنیا و ارتباط مطرح است، آماده‌سازی زیرساخت‌های اف‌ای‌تی‌اف هم مطرح شده است.
شریعتی تأکید می‌کند: در کل، هرگاه نشانه‌هایی از حل این مشکل دیده می‌شوند، کاسبان تحریم فعال می‌شوند و نعره می‌زنند.
وی خاطرنشان می‌کند: این مثل فوتبال می‌ماند که نمی‌توانیم بگوییم ما می‌خواهیم در دنیا بازی کنیم، اما با قوانین خودمان. در دهکده کوچک جهانی، باید قوانین دنیا را قبول کنیم، انجام دهیم و جلو رویم.

ضرر‌های مالی و ضرر‌های امنیتی تحریم
شاید در اینجا اشاره به سخنان آقای ظریف هم برای تکمیل موضوع تحریم‌ها و مذاکرات بد نباشد. ظریف در ویدئویی که در شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب شده است درباره ماجرای انفجار پیجر‌ها در لبنان گفت: این اتفاق از مضرات تحریم‌ها است. محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه و معاون راهبردی رئیس‌جمهور، افزود: مشخص شد که ماجرای پیجرها، یک پروژه چندین ساله است. این از مضرات تحریم است؛ به جای اینکه یک وسیله را مستقیم از کارخانه سفارش دهید، به‌خاطر تحریم‌ها مجبورید چند دست آن را بچرخانید. او تأکید کرد: اگر رژیم صهیونیستی بتواند در یکی از این واسطه‌ها نفوذ کند، آن‌وقت می‌تواند هرچیزی را تعبیه کند.
وزیر پیشین امور خارجه افزود: برای مثال دوستان ما در سازمان انرژی اتمی یک سکوی سانتریفیوژ خریده بودند که در آن مواد منفجره کار گذاشته شده بود که کشف شد.
ظریف تصریح کرد: اینها از موضوعاتی است که علاوه بر ضرر‌های مالی، ضرر‌های امنیتی فروانی هم دارد.

نتیجه توافقات و مذاکرات [سال‌های پس از انتخابات ۹۲] چه شد؟
اما سوی دیگر موضوع، مربوط به تجربیات گذشته است. آنجا که عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید: دولت شهید رئیسی بدون FATF نفت فروخت و واکسن خرید.
به گزارش فارس، سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در جلسات هفتگی به‌عنوان حکمت سیاسی اسلام در قرآن در پاسخ به پرسشی درباره توییت اخیر معاون ارتباطات دفتر رئیس‌جمهور مبنی بر در جریان قرار گرفتن شورای‌عالی امنیت ملی از مذاکره با آمریکا، اظهار کرد: شورای‌عالی امنیت ملی دبیرخانه دارد و اینجا نیز از من سؤال‌هایی می‌پرسند، این موضوع جدیدی نیست و در سال ۹۲ مذاکره بحث اصلی بین نامزد‌های انتخاباتی بود. می‌گفتند ما با گفت‌و‌گو مسائل را حل می‌کنیم و من هم یکی از نامزد‌های انتخابات بودم، من بحث دیگری داشتم و آقای روحانی این را مطرح می‌کرد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: درآن زمان (انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲)، من استدلال‌هایی داشتم و طرف مقابل هم استدلال‌هایی داشت و مردم نیز انتخاب و آن مسیر را دنبال کردند.  جلیلی تصریح کرد: حالا دیگر آن مباحث نظری مطرح نیست، علاوه بر آن استدلال‌ها، امروز یک تجربه ۱۱ ساله داریم، از آنجایی که تجربه یک‌بار انجام شد و مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها داشتند، گفتند توافق‌هایی داشته باشیم و آنها را انجام دادند.
وی با تأکید بر اینکه در توافق‌ها، امتیاز‌های بسیاری در هسته‌ای و موارد دیگر به طرف مقابل داده شد، ادامه داد: نتیجه این توافقات و مذاکرات چه شد؟ در این مسیر که طی شد، هم گفت‌و‌گو و هم توافق و هم توافق‌ها را اجرا کردند.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: بار‌ها گفته‌ام که اجرای توافق به شکل کامل انجام شد، اینطور نبود که یک مورد را انجام دهند و یک مورد را انجام ندهند؛ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز راستی‌آزمایی کرد و ۱۵ بار گزارش داد که ایران همه تعهدات خود را انجام داده است.
جلیلی همچنین به گزارش ترامپ به دولت آمریکا درباره توافق هسته‌ای اشاره و تصریح کرد: ترامپ هم گزارش داده بود که ایران به همه تعهدات خود عمل کرده، اما به‌طور کل از توافق خارج شد.
وی افزود: در دوره‌ای برخی می‌گفتند هر توافقی از توافق نکردن بهتر است، نمی‌دانم منطق این حرف‌ها چه بود، می‌گفتند امضای «کری» تضمین است.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: توافق کردیم که تحریم‌ها را بردارند، اما برخی حرف‌های عجیبی می‌زدند و می‌گفتند حتی اگر اروپا هم از توافق خارج شود، ما ادامه می‌دهیم، نگاه من در این رابطه روشن است؛ جالب این است که گردش روزگار دوباره همان ترامپ را به روی کار آورده، هر چند بایدن هم با ترامپ فرقی نداشت و همان کار‌ها را دنبال و ده‌ها تحریم نیز اضافه کرد.
جلیلی با بیان اینکه اگر در جامعه گزاره غلطی مطرح شود، باید موضوع را برای مردم تبیین کرد، گفت: از زمان توافق هسته‌ای و اجرای آن سه سال زمان برد تا طرف مقابل از توافقنامه خارج شد، بخش عمده‌ای از رآکتور هسته‌ای را بتن ریختند، دلار سه تومانی به ۳۰ هزار تومانی رسید، در آن ۸ سال رشد اقتصادی کشور صفر و منفی شد.
وی تأکید کرد: این تجربه ناموفق است که اگر FATF تصویب شود، مسائل ما حل می‌شود؛ دیدید در دولت شهید رئیسی همان ماه‌های اول نفت فروخته و واکسن خریداری شد، مقامات رسمی و دولت آمریکا گفتند فشار اقتصادی به ایران شکست خورده است.

جیغ رادیکالیسم
روزنامه شرق اما پاسخ‌های مناسب‌تری را در رابطه با ابهامات بررسی FATF مطرح می‌کند. شرق با بررسی تحولات این چندروزه می‌نویسد: علی عبدالعلی‌زاده از مذاکره با آمریکا حمایت کرده و مجمع تشخیص مصلحت نظام هم از آغاز بررسی دو لایحه CFT و پالرمو خبر داده و تلفیق این دو خبر و امید برای رفع تحریم‌ها از‌جمله رفع خودتحریمی ایران با ماندن در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف اما رادیکال‌ها را خشمگین کرده است. مخالفان پیوستن ایران به گروه اقدام ویژه مالی که در حقیقت در رسته موافقان باقی‌ماندن ایران در لیست سیاه این گروه و ادامه خودتحریمی ایران در دنیا هستند، در چند روز گذشته موجی از حملات را به دولت و مجمع روانه کردند تا مانع ادامه روند فعلی شوند و در‌این‌بین چه تریبونی بهتر از صحن علنی مجلس و فریاد وامصیبتا که وطن به تاراج رفت از سوی نمایندگان این جریان در بهارستان؛ حملاتی که بی‌پاسخ نماند تا جایی که حتی علی شمخانی هم وارد گود شد و در واکنش به اعتراضات درباره بررسی اف‌ای‌تی‌اف در مجمع تشخیص مصلحت نظام، اظهار کرد «بررسی لوایح CFT و پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت، فرصتی برای تبادل آرای کارشناسی است و این فرایند نباید با تعابیری مانند وطن‌فروشی مورد حمله قرار گیرد». اصغر فخریه‌کاشان، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی، هم اظهار کرد «پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی کشور و کاهش فشارهای تحریمی کمک کند». او در مصاحبه‌ای با یورونیوز افزود که آقای پزشکیان با رهبر انقلاب به تفاهم رسیده است.
‌همچنین مصطفی پوردهقان، عضو فراکسیون مستقلین مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرآنلاین در واکنش به اصرار خارج از قانون برخی نمایندگان برای برگشت اف‌ای‌تی‌اف به مجلس شورای اسلامی و فریادهایشان در بهارستان، گفت: مانند موضوعات دیگر، درباره اف‌ای‌تی‌اف بحث‌هایی مطرح است. آقایانی که روز دوشنبه در مجلس شروع به فریاد و هوارزدن کردند، حنجره پاره‌ کردند و گفتند مشت توی دهان آدم‌ها می‌زنند و این الفاظی که به‌کار بردند و به دولت و افراد پریدند، بدانند که این ادبیات هیچ جایی در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران ندارد.
این افرادی که می‌خواهند جلوتر از همه بپرند، تمامیت‌خواه هستند و فکر می‌کنند فقط خودشان می‌فهمند و حتی از اسم شهید و جانباز استفاده کردند، واقعا افرادی هستند که هیچ منفعتی برای کشور ندارند، غیراز اینکه فضا را احساسی کنند. او افزود: نکته دوم این است که اگر قرار است مشتی بر دهان کسی زده شود، باید به دهان آن کسی بزنند که با کارهای احساسی از قبیل آتش‌زدن برجام دلار هفت هزار‌تومانی را به ۸۰ هزار تومان رساند. نکته سوم اینکه آرا و افکار اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام مشخص است و بر‌اساس‌این رأی می‌دهند. ما در شرایطی قرار گرفتیم که مخالفت یا موافقت با اف‌ای‌تی‌اف در شرایط خاصی مطرح می‌شود. از طرفی می‌گوییم ما می‌خواهیم شفاف شویم که هزینه‌های تحریم بر ما تحمیل نشود، اما از آن طرف ما الان در شرایط تحریمی قرار داریم؛ یعنی قرار نیست با پذیرش اف‌ای‌تی‌اف، تحریم‌ها برداشته شوند.
‌محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور اسبق، نیز با اشاره به اهمیت حل مشکلات مربوط به اف‌ای‌تی‌اف و تحریم‌ها به‌طور موازی، بر لزوم پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف برای تسهیل در مراودات مالی و بانکی و کاهش محدودیت‌های بین‌المللی تأکید کرد.
‌احمد بیگدلی، نماینده مردم خدابنده در مجلس شورای اسلامی، نیز در نشست علنی مجلس در روز دوشنبه تأکید کرد که دولت از مقام معظم رهبری اجازه گرفته است که مباحث مربوط به اف‌ای‌تی‌اف در مجمع تشخیص مصلحت نظام مجددا بررسی شود و نباید از ولی فقیه زمان جلو بیفتیم.
‌منصور حقیقت‌پور، نماینده ادوار مجلس، هم در واکنش به رفتارهای نماینده تهران، اظهار کرد که رادیکال‌ها، حلقه ورشکسته‌ای هستند که از مردم شکست سختی خورده‌اند و با ادبیات سخیف قصد دارند خود را مجددا بازیابی کنند. او این رفتارها را به کسی که در دریا وضعیت غرق‌شدگی دارد و به هر چیزی چنگ می‌زند تا خود را نجات دهد، تشبیه کرد. به گزارش چند‌ثانیه؛ حقیقت‌پور همچنین اشاره کرد که به لطف وفاق تعریف‌‌نشده دولت چهاردهم، برخی تریبون‌ها همچنان در اختیار تندروها است. او تأکید کرد که اگر قرار است با آمریکا مذاکره کنیم، مملکت صاحب دارد. همچنین اگر قرار است اف‌ای‌تی‌اف بار دیگر بررسی شود، تندروها باید پاسخگو باشند که چگونه ۱۰ سال باعث عذاب و سختی شهروندان ایرانی شدند و به کشور خسارت زدند. حقیقت‌پور اظهار کرد که امروز مملکت به آرامشی رسیده که می‌خواهند اف‌ای‌تی‌اف را مجددا بررسی کنند.