شفاف‌سازی، حلقه مفقوده رای اعتماد

روند بررسی صلاحیت وزرای دولت دوازدهم در حالی با تایید صلاحیت 16 وزیر از 17 وزیر معرفی‌شده توسط رئیس‌جمهوری به پایان رسید که نمایندگان در بررسی صلاحیت‌ها ناامیدکننده ظاهر شدند. در جریان معرفی وزرای کابینه دوازدهم، مجلس شورای اسلامی یک حرکت کاملا کنترل‌شده و دستوری از بالا به پایین را از خود نشان داد. اینچنین رفتاری بیانگر ضعف کارشناسی در بررسی صلاحیت وزرای دوازدهم است. لابی‌گری جایگاه ویژه‌ای به ‌جای شایسته‌سالاری یا بررسی‌های تخصصی و دقیق درباره عملکردها داشت و کسی وزیر اقتصاد می‌شود که اقتصادخوانده نیست. این یک ضعف اساسی در تعریف جایگاه مجلس شورای اسلامی در رای به وزراست؛ در حالی که نیروهای بسیاری قوی‌تری در این حوزه وجود دارند که کشور از خدمت و تخصص آنها این‌گونه محروم می‌شود. به‌طور کلی رفتار نمایندگان را می‌توان «مایوس‌کننده» دانست. انتظار این بود نمایندگانی که شعار شفاف‌سازی می‌دهند، در اولین اقدام خود در مقابل وزرای جدید، خواهان معرفی اموال آنها می‌شدند. هیچ‌کدام از نمایندگان به مولفه «از کجا آورده‌ای» ورود نکردند. این نقطه‌ضعف اساسی در عملکرد نمایندگان است. مجلس می‌توانست به‌صورت تخصصی‌تر عمل کند و نمایندگان نیز به نظر از تخصص لازم برای بررسی صلاحیت‌ها برخوردار نبودند و بیشتر داد و ستدهای سیاسی بر جریان رای به صلاحیت‌ها مستولی بود. سهم‌خواهی‌ها بیش از پیش در این مجلس پررنگ شده و هیچ ابایی هم از افشای این سهم‌خواهی‌ها که به منافع ملی ضربه می‌زند، وجود ندارد. در برخی نطق‌ها شنیده می‌شد که نمایندگان به‌جای اینکه به برنامه‌های وزرا توجه کنند، به شخصیت آنها می‌پرداختند و در مدح و ثنای وزرای معرفی‌شده شعر می‌خواندند که این اقدامات به هیچ‌وجه در شأن یک نماینده مجلس شورای اسلامی و جمهوری اسلامی نیست. اگر مجلس پهلوی یا قاجاری بود، هیچ خرده‌ای به آن گرفته نمی‌شد ولی مردم و نظام انتظارات بیشتری از خانه ملت دارند. یک نماینده باید وزیر را با نگاه تخصصی و حرفه‌ای به چالش بکشد نه آنکه برایش شعر بگوید. در این بین وزرا نیز سعی کردند به‌جای بیان برنامه‌ها و راهکارها برای حل مشکلات و معضلات در بخش‌های مختلف با الفاظ و اصطلاحات عاطفی و با بار روانی نمایندگان را متقاعد سازند. حال با چنین مجلسی و برای تغییر رویه‌ها در مجلس شورای اسلامی چه باید کرد؟ به نظر می‌رسد راه درازی در پیش داریم و باید مشکلات زیادی را حل کرد. باید از این‌گونه رفتارها و اقدامات نمایندگان تجربه کسب شود تا در دوره‌های بعد، افرادی با تخصص کامل و استقلال رای به مجلس راه یابند. وقتی پیش از آنکه وزرا به بیان برنامه‌ها و دیدگاه‌های خود در مجلس بپردازند، تکلیف بیشتر آنها مشخص بود و نمایندگان از قبل براساس دستورکارها نظرات‌شان مشخص شده بود، نباید انتظار بیشتری در این رابطه از آنها داشت؛ چراکه تخصص لازم را نمایندگان نداشتند و اطلاعات‌شان سطحی و در اندازه‌های افراد معمولی بود. در بررسی صلاحیت‌ها، آقای آخوندی با وجود کارنامه بسیار ضعیف در حوزه راه‌ها، حمل‌ونقل ریلی، مسکن و حتی ناوگان هوایی رای بیشتری نسبت به دوره اول کسب کرد که این نشان‌دهنده بی‌توجهی نمایندگان به کارنامه ضعیف وی بود. باید اذعان کرد درخصوص وزیر امور خارجه، وزیر بهداشت، وزیر اطلاعات و وزیر دفاع انصاف رعایت شد و در سایر موارد شاهد ورود افراد ضعیف به پست‌های حساس اجرایی هستیم. اما چه باید کرد تا دیگر شاهد چنبره‌بازی‌های سیاسی در شایسته‌سالاری نشویم؟ یکی از مشکلات اساسی کشور، چیره شدن نگاه سیاسی به‌جای نگاه شایسته‌سالارانه است. هیچ بانک اطلاعاتی منسجم و قوی برای جمع‌آوری اطلاعات نیروهای کارآمد و مدیران توانمند وجود ندارد. باید هر شخصیتی که وارد چرخه نظام می‌شود، دارای فایل تخصصی از کارآمدی باشد تا در زمان بررسی صلاحیت‌ها این مولفه‌ها به کار آیند. در کشور افراد زبده و متخصص وجود دارند که متاسفانه قربانی دادوستدهای جریان‌ها و نهادهای سیاسی می‌شوند. این نیروها همواره در حاشیه هستند و افراد وابسته و از لحاظ تخصصی ضعیف به‌جای آنها در بطن تصمیم‌گیری‌ها برای کشور قرار می‌گیرند که یک نقطه‌ضعف اساسی در مسیر توسعه کشور است.
قیمت لحظه ای ارز دیجیتال