روزنامه جهان صنعت
1396/06/11
ساخت و ساز در حریم تئاتر شهر؛
اگر از چهار راه ولیعصر (عج) و نزدیکی‌های تئاتر شهر گذر کرده باشید حتما ساختمانی را دیده‌اید که با شکل و شمایلی مدرن در ضلع جنوبی تئاتر شهر جا خوش کرده؛ جایی که یک زمان پارکینگ بود و الان با دو نام متفاوت بر سرش دعواست؛ یکی «مجتمع فرهنگی و مذهبی حضرت ولیعصر(عج)» و دیگری «مسجد جامع و مجتمع فرهنگی اسلامی و حوزه حضرت ولیعصر (عج!)»داستان این مجتمع فرهنگی، حوزه علمیه، حسینیه یا شاید در آینده مجتمع تجاری، از زمانی شروع میشود که عده‌ای قصد می‌کنند بنایی را به عنوان «مسجد» در ضلع جنوبی تئاتر شهر، یعنی جایی که پارکینگ این مکان بود، بسازند و همین، نقطه آغاز تمام تنش‌ها میشود. زمین کنار تئاتر شهر از قبل از انقلاب اسلامی به عنوان پارکینگ مجموعه استفاده می‌شد و اگرچه این بنای فرهنگی و تاریخی همواره به دلیل فضای ناامنی که افراد ناهنجار و غیر فرهنگی در این محل به وجود می‌آوردند مشکلاتی داشت اما ساخت مسجد در کنار تئاتر شهر، آن هم به جای پارکینگ، صدای اعتراض هنرمندان و اهالی تئاتر را درآورد؛ هنرمندانی که الان حتما گله‌ای صد چندان دارند وقتی می‌بینند آنچه از دست دادند با وعده ساخت مسجد بود و حالا بنایی ساخته شده که گفته میشود در مکاتبات اداری، «مجتمع فرهنگی و نمازخانه» معرفی شده است.
مهدی حجت، نخستین رییس سازمان میراث فرهنگی در سال‌های اوایل پیروزی انقلاب اسلامی در یک بازه زمانی حدود دو سال مدیر تئاترشهر بوده است؛ تئاترشهری که آن زمان زیرنظر صدا و سیما (تلویزیون ملی) اداره می‌شد. او درباره تغییر شکل ساختمانی که بیش از 10 سال است کارگاه آن کنار تئاترشهر جاخوش کرده است، می‌گوید: «اوایل انقلاب تئاتر خیلی مورد توجه بود؛ به طوری که دو دور صف، گرداگرد ساختمان تئاترشهر می‌چرخید. آن موقع جامعه سیاسی بود و تئاتر مثل روزنامه خواندن و تلویزیون نگاه کردن بود و مردم راحت مسایل اجتماع را در تئاترهایی که اجرا می‌شد، می‌دیدند. یادم می‌آید سال‌های 59- 58 در لبه غربی تئاتر شهر، در دو طرف پیاده‌رو دستفروش زیادی جمع می‌شد و از برق تئاترشهر هم سیم می‌کشیدند و در تمام راسته با برق تئاترشهر مشغول کار بودند. خیلی هم گردن کلفت بودند و کسی نمی‌توانست حرفی بزند؛ چون آن را برای خودشان می‌دانستند اما در عین حال یادم است که در کنار محوطه کانکسی هم گذاشته بودند که عده‌ای در آن نماز می‌خواندند.»
حجت درباره این مساله که امروز آن کانکس به بنایی تبدیل شده که در طول این سال‌ها حرف و حدیث زیادی داشته و در شرایطی که قرار بود مسجد شود، نام دیگری (مجتمع فرهنگی و مذهبی) پیدا کرده است، توضیح داد: «این روزها ایده‌ای مطرح میشود بر این مبنا که مسجدی که فقط کاربری مسجد دارد، خیلی مهجور است. در این باره حتی استناد تاریخی هم وجود دارد که مسجد فقط برای نماز خواندن نبوده، بلکه کارهایی مثل قضاوت یا جمع‌آوری سپاه هم در آنجا انجام می‌شده است. اما بعدها این فعالیت‌ها هر کدام جدا شده و بیرون از مسجد رفتند که البته در طول زمان دوباره این قضیه مطرح شد که مسجد بدون فعالیت‌های جنبی‌اش خیلی زنده نیست و سند این ماجرا هم این است که بسیاری از مساجد خوب و گران‌قیمت تهران مثل مسجدی که در خیابان وزرا است، فقط هنگام ظهر و غروب برای نهایتا نیم ساعت خواندن نماز باز می‌شوند و بعد، آنها را می‌بندند.»
او ادامه داد: «خودم یک بار به مسجد یادشده رفتم ولی در آن بسته بود، آن هم به این دلیل که داخل مسجد فرش و وسیله‌های گران است و نمی‌توانند در طول روز مسجد را باز بگذارند. پس در چنین شرایطی با توجه به مخارجی هم که صورت می‌گیرد، عده‌ای برنامه‌های دیگری را تعریف کردند تا در کنار آنها مساجد حیات طولانی‌تری را در طول روز داشته باشند.»
او اضافه کرد: «یکی از مواردی که خودم کم و بیش در آن دخالت داشتم، به مسجد امام رضا (ع) در ابتدای خیابان گرگان مربوط بود که ترکیب آن اتفاقا خیلی شبیه مساجد قدیمی نیست اما کافه و رستوران هم دارد و تحت عنوان «مجتمع فرهنگی امام رضا (ع)» فعالیت می‌کند. البته این موضوع و این نوع کاربری صور مختلفی پیدا کرد که یکی از آنها خیلی به انحراف رفت و آن هم این بود که با توجه به نبود مسجد در بسیاری از محله‌ها و نیز نبود پول کافی برای ساخت مسجد، تصمیم گرفتند مثلا در یک زمین، مسجد بنا کنند و بعد اطراف آن را مغازه بسازند که خرج و مخارج آن هم درآید، اما این طرح که با پشیمانی ایده‌پردازش هم همراه بود، باعث شد الان مساجد زیبایی داشته باشیم که وسط تعداد زیادی مغازه دفن شده‌اند و اتفاق بدترش هم این بود که مغازه‌ها را فروختند و اوضاع نابسامان‌تر شد.»
چرا یک معمار مسجدساز را انتخاب نکردید
حجت با اشاره به اینکه اگر قرار است اسم جایی را مجتمع فرهنگی بگذاریم، باید به یاد داشته باشیم که فرهنگ ما از دین ما جدا نیست، به ایسنا گفت: «درباره پروژه مسجد ولیعصر (عج) در چهارراه ولیعصر (عج) و کنار تئاترشهر، به طور دقیق نمی‌دانم برای کدام بخش از آن خطبه خوانده شده است که الان با نام دیگری آماده بهره‌برداری میشود، اما به طور کلی اگر درباره بنای این ساختمان بخواهیم صحبت کنیم، باید بگویم طرحی که از ابتدا برای ساخت مسجد در این محل در نظر گرفته بودند، مناسب نبود چون اصلا در این محدوده جای ساختن چنان بنایی نبود. آنچه هم الان ساخته شده، چیزی است که چاره دیگری جز این نبود و معمار بنا (رضا دانشمیر) هم مطلقا مسجدساز نیست، خودش هم ادعای ویژه‌ای در مسجدسازی ندارد. درواقع انجام این کار به دوش او گذاشته شد و اگر نسبت به کار او اعتراضی هست، باید از کسانی که ایشان را انتخاب کردند پرسید که «چرا یک معمار مسجدساز را انتخاب نکردید؟!»
او اضافه کرد: این مساله از آن جهت قابل توجه است که به نظر می‌رسد اصلا اینجا را از همان ابتدا برای یک کاربری چند‌منظوره می‌خواستند.
حجت با تاکید براینکه «تئاتر شهر باید حریم ثبت آثار ملی داشته باشد و اگر نداشته باشد، از کوتاهی مسوولان است»، گفت: «به نظر می‌رسد اگر این بنای ثبت شده در فهرست آثار ملی حریم فیزیکی داشت و حریم آن هم رعایت می‌شد، مترو چنان ایستگاهی را در محوطه آن نمی‌ساخت. با این حال برای ساخت مسجد یا هر بنای دیگری هم باید این ملاحظه صورت می‌گرفت چون در هر جایی نمی‌توان مسجدی با آن ابعادی که ابتدا مدنظر بود ساخت، حتی اگر زمین برای ساخت به اندازه کافی موجود باشد.»
او با اشاره به اینکه زمانی مسجدی ساخته شده بود که در وسط بزرگراه قرار داشت ولی بعد تخریب شد آن هم بر اساس فتوای امام خمینی (ره) که تصریح کرده بود، اگر برای بنایی خطبه مسجد خوانده شده باشد، بنا بر ایجاب اجتماعی، می‌توان آن را تخریب کرد، اما باید معادل همان متراژ، جای دیگری مسجد ساخت، گفت: « در اینجا هم اگر موضوع حریم تئاتر شهر و مسایل ایمنی آن جدی مطرح باشد، باید مشخص شود که آیا وجود مسجد در این خیابان با مسایلی که آنجا وجود دارد وهن آن تلقی میشود یا خیر، اما در حال حاضر ساختمانی داریم که به هر نحوی ساخته شده و باید تحرک و زندگی را به آن ببریم تا در تناسب با فضای اطرافش باشد و اگر این اتفاق بیفتد آن وقت عاقبت به خیر میشود.»
آیا نقطه‌ای حساس‌تر و مهم‌تر از چهارراه ولیعصر در شهر وجود دارد؟
این معمار و مدیر فرهنگی بیان کرد: «در تهران دو خیابان هست که یکی شمالی - جنوبی‌ترین و دیگری شرقی- غربی‌ترین خیابان‌های پایتخت هستند. این دو خیابان در نقطه‌ای به نام چهارراه ولیعصر (عج) با هم تلاقی پیدا می‌کنند و من از شما می‌پرسم آیا نقطه‌ای حساس‌تر و مهم‌تر از این در شهر وجود دارد؟»
او اضافه کرد: «این نقطه از شهر به دلیل وجود پارک دانشجو که خودش به تنهایی ویژگی خاصی دارد، به دلیل وجود تئاترشهر، دانشگاه تهران، دانشگاه هنر، دانشگاه پلی‌تکنیک، تالار وحدت، دبیرستان انوشیروان دادگر، چهارراه امیراکرم، انجمن حکمت و فلسفه و... از موقعیتی برخوردار است که به جهت پشتیبانی اینها، تقاضا دارد هرآنچه در اطراف این محل ایجاد میشود از آن نوع زندگی حاکم بر اینجا حمایت کند. در چنین نقطه‌ای، باید به فضای عمومی پاسخگویی درستی شود و اگر محیط را نشناسیم نمی‌توان خوب پاسخگو بود.»مهدی حجت در پایان بیان کرد: «چه خوش‌مان بیاید و چه بدمان بیاید باید این واقعیت را بپذیریم که محیط چهارراه ولیعصر (عج) و به ویژه پارک دانشجو ویژگی‌هایی دارد که در اینجا اشاره شد. اگر تحلیل درستی وجود داشته باشد و مدیریت‌ها با هم تعامل داشته باشند اتفاق خوبی می‌تواند برای کاربری ساختمانی که ساخته شده رخ دهد چون این محل باید به سمت ارتقای شکل زندگی موجود در این منطقه باشد و حتی می‌تواند پیشنهاد ویژه‌ای به مردم بدهد، یعنی ممکن است در عنوان ساختمان تمایلات دینی هم وجود داشته باشد ولی در عین حال باید نوعی از زندگی را که لازم است، در اینجا به درستی تجمیع کند.»
سایر اخبار این روزنامه
ساماندهی موسسات مالی و اعتباری وابسته به نهادهای نظامی
تغییر معادلات بانکی به نفع تولید
ایران به تعهدات خود پایبند است
تاثیر دومینوی کاهش نرخ سود در بورس
انتقاد فعالان بخش‌خصوصی از بزرگی بدنه دولت؛
مرگ ۸۰۰ کارگر ساختمانی در 6 ماه اول سال ۹۵؛
ساخت و ساز در حریم تئاتر شهر؛
تساوی تیم ملی فوتبال ایران و کره جنوبی در سئول؛
از گلابی خوردن قاضی‌پور تا برجام!
توانایی سیستم بانکی زیر ذره‌بین
اقتصاد آمریکا گرفتار توفان
بازهم فاجعه دانش‌آموزی، این بار در داراب؛
بررسی چالش‌های اقتصادی صنعت دریا نوردی ایران؛
اسنپیزه شدن بازار مدیران ایران
مقصران اصلی پلاسکو پنهان می‌مانند
بانکداری ما شبیه هیچ جای دنیا نیست
بانکداری ما شبیه هیچ جای دنیا نیست
