روزنامه همدلی
1396/06/12
دوست داریم شکست را مدام تجربه کنیم
برخی از تحلیل‌گران معتقدند هر اندازه ایران به لحاظ سیاسی توانسته در منطقه نقشی تاثیرگذار داشته باشد اما در رقابت تجاری و اقتصادی برای حضور پررنگ تر در بازارهای منطقه‌ای از رقبای سنتی خود مانند ترکیه و عربستان عقب افتاده است.حدود سه ماه از تحریم قطر می‌گذرد؛ پنج کشور عربی، شامل عربستان، امارات، بحرین، مصر و لیبی سه ماه پیش در اقدامی آنی تصمیم گرفتند مرزهای زمینی و هوایی خود را بر روی قطر این کشور محاصره شده در آب‌های خلیج فارس ببندند تهدید قطر از سوی کشورهای عربی، فرصتی شد برای بازارهای ایران. فرصتی که به اعتقاد بسیاری از ناظران اقتصادی می‌توانست شروعی قدرتمند برای ورود اقتصاد ایران به بازارهای منطقه‌ای بعد از سال‌ها تحریم و حصر باشد. از سویی همزمان با تحولات منطقه خلیج فارس این سوال طرح شد که آیا اساسا اقتصاد ایران این قابلیت را دارد تا از فرصت به وجود آمده نهایت استفاده را ببرد و بخشی از بازارهای این کشور کوچک اما ثروتمند را از آن خود کند؟
طولی نکشید که رقابتی تجاری بین ایران و ترکیه بر سر تصرف بازارهای قطرآغاز شد. در سال‌های گذشته ایران و ترکیه شرکای بزرگ تجاری قطر نبوده‌اند. تا پیش از تحریم قطر ترکیه ۵۲۴ میلیون دلار و ایران ۱۰۴ میلیون صادرات به قطر داشته‌اند، که سهمی ناچیز در تجارت با این کشور به حساب می‌آید. اما آنچه موضوع این گزارش است، کرختی اقتصاد ایران در حوزه تجارت خارجی است که در موضوع قطر تجلی یافته است. مشکلات متعددی مانند بروکراسی زائد، موانع گمرکی، هزینه بالای حمل و نقل، نوع بسته‌بندی و کیفیت محصولات و... تنها بخشی از معضلات پیش روی بخش خصوصی و تجارت خارجی ایران است. این روزها بسیاری از فعالان اقتصادی با ارائه نظراتشان درباب عدم وجود زیرساخت‌های مناسب بخش خصوصی تلاش می‌کنند تا به دولت بفهمانند که اگر دست نجنباند و بخش خصوصی را حمایت نکند، فرصت قطر هم مانند موقعیت‌های قبلی از دست خواهد رفت. در گذشته اقتصاد ایران، بازارهای آسیای میانه و افغانستان را به راحتی از دست داد و بازارهای این کشورها را به رقیبانش واگذار کرد. در مورد موضوع قطر اما هر چه بیشتر گذشت ایران در رقابت با ترکیه در محصولات کشاورزی و خوراکی عقب ماند و عملا ترکیه بازارهای قطری را در اختیار گرفت. در اینجا بود که ضعف در زیرساختها نمایان شد. بی‌تردید سال‌ها تحریم، اقتصاد ایران را کرخت و فاقد زیرساخت‌های لازم جهت شناسایی دقیق بازارهای منطقه‌ای و جهانی کرده است. در یک مورد صادرات محصولات کشاورزی و خوراکی به قطر، این محصولات بدون آن‌که روانه بازار این کشور حوزه خلیج فارس شوند، مسترد شدند. آنچه این مسئله را برای اقتصاد ایران غم‌انگیز می‌کند، نه کیفیت آنها که تنها به دلیل نبودن فریزرهای استاندارد در کشتی‌های ایرانی بوده است. در رابطه با عراق مسئله کمی فرق می‌کند. طبق گزارشات واصله، در همه سال‌های گذشته حدود ۹ تا ۱۰ درصد از بازار عراق دست تجار ایرانی بود و این رقم در چهار سال گذشته افزایش یافته به طوریکه سال گذشته به ۱۹.۷ درصد رسید. با این حال در سال‌های گذشته ترکیه 25درصد از بازار این کشور را در اختیار داشت و علی رغم اینکه در چهار سال گذشته سهمش به 21 درصد کاهش یافته اما همچنان بخش بزرگتری از بازار عراق را نسبت به اقتصاد ایران در اختیار دارد. این در حالی است که از نظر جهت‌گیری های سیاسی ایران و عراق در جبهه‌ای واحد قرار دارند و به نوعی متحد استراتژیک یکدیگر محسوب می‌شوند. احتمالا باید به شکلی ریشه‌ای تر دلایل ناکامی چنین ناکامی اقتصادی را پی‌گیری کنیم.اگر کمی به قبل بازگردیم خواهیم دید که ایران هیچ‌گاه از فرصت اقتصادی برآمده از اختلافات ایجاد شده بین روسیه و ترکیه در سال گذشته، به درستی استفاده نکرد. در حالی که ایران می‌توانست از شکاف سیاسی ایجاد شده بهترین فرصت اقتصادی چند سال اخیرش را بسازد و از بازار بزرگ روسیه سهم بیشتری به دست آورد. سهم ایران از واردات 27 میلیارد دلاری مواد غذایی روسیه، تنها 152 میلیون دلار بوده است که به هیچ عنوان رقم قابل قبولی نیست. همچنین ایران هیچ‌گاه از تنش سیاسی میان روسیه و اتحادیه اروپا که می‌توانست فرصتی طلایی برای ایران باشد سودی نبرد تا این فرصت تاریخی مانند فرصت‌های دیگر از دست برود. شکاف بین روسیه و اتحادیه اروپا می‌توانست در حوزه صادرات انرژی و بزرگ‌ترین فرصت صادراتی تاریخ ایران باشد. به نظر، تجربه ناکامی فتح بازارهای منطقه‌ای و جهانی ادامه دار شده و اکنون به تعامالات اقتصادی با قطر رسیده است. مطمئنا لازمه حضور فعال در بازارهای منطقه‌ای و صادرات پایدار، داشتن تعامل با جهان است. اینکه در دولت جدید وزارت خارجه تلاش کرده با ایجاد معاونت اقتصادی نوعی دیپلماسی اقتصادی را در دستور کار قرار دهد، اقدامی ارزنده است، اما باید مدنظر داشت که در بحث تجارت خارجی و پویایی اقتصادی همه ارکان حاکمیتی باید نقش‌شان را به درستی انجام دهند. باید در نظر داشت که اختلاف قطر با کشورهای عربی، تا ابد ادامه‌دار نخواهد بود و یا باید با ترمیم زیرساختها از فرصت پیش آمده بهترین بهره را برد و یا تجربه تکرار شکست اقتصادمان را به نظاره نشست.
سایر اخبار این روزنامه
دوست داریم شکست را مدام تجربه کنیم
معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری: زنان نمی دانند چگونه از حق خود دفاع کنند
وزیر امور خارجه تاکید کرد: چهار سال آینده، چهار سال گسترش روابط همه‌جانبه ایران با جهان است
بیکارهای باسواد؛ از هر ۴ نفر جویای کار که ناکام می‌مانند ۳ نفر تحصیلات دانشگاهی دارند
اسب استراتژی ایران با چه نقشه ای می تازد؟ حال ارزش افزوده در ایران خوب نیست
موافقان و مخالفان بخشنامه کاهش نرخ سود بانکی بررسی کردند بخشنامه‌ای که درمان درد بانک ها نیست
آیا برگزاری مراسم حج زمینه‌ساز کاهش تنش‌های دو همسایه میشود؟ خانه خدا میانجی روابط تهران - ریاض
ولی‌الله شجاع‌پوریان تقدیر یا تقصیر؟!
فاجعه کشته شدن دانش آموزان هرمزگان، ضرورت بازنگری آیین نامه اردوهای آموزش و پرورش را صدچندان کرد
سلام سلام
سلام سلام
فاجعه کشته شدن دانش آموزان هرمزگان، ضرورت بازنگری آیین نامه اردوهای آموزش و پرورش را صدچندان کرد
