تبدیل پیامکی حساب‌ها به سپرده!

آرمان- فریبا نهاوندی: روز گذشته رسما کاهش سود بانکی کلید خورد و در حالی که گزارش‌ها حاکی از تمکین اکثر بانک‌ها به بخشنامه‌ای است که بر اساس آن سود سپرده‌های بلندمدت تا 15 و سود روز شما تا 10‌درصد تعیین شده، اما علاوه بر اینکه برخی بانک‌ها به سپرده‌گیری با سود بالای 20‌درصد ادامه داده‌اند، بانک‌هایی هم هستند که می‌خواهند به هر نحو پول‌های مشتریان را نگه دارند. در این میان، مشتریان یک بانک صبح روز شنبه پیامک عجیبی دریافت کرده‌اند که در آن اعلام شده مبالغ موجود در حساب آنها به سپرده یک‌ساله غیرقابل دریافت و پرداخت تبدیل شده است. مسئولان بانکی همچنان نسبت به تخلف بانک‌ها از سود تعیین شده هشدار می‌دهند، اما در این میان سوالی اساسی مطرح است: آیا واقعا کاهش سود بانکی به نفع مردم است؟ یک مقام مسئول در بانک مرکزی عنوان کرده بازارهای دیگر هنوز برای سرمایه‌گذاری جذاب نیست. این واقعیت می‌تواند به این معنا باشد که کاهش سود بانکی عملا یعنی کاهش هفت یا هشت‌درصدی درآمد کسانی که پولی را به بانک‌ها سپرده و 22 تا 23‌درصد سود دریافت می‌کردند و اکنون مجبور به گذاشتن همان پول در بانک و دریافت سود 15‌درصدی هستند.
کاهش سود و اصلاح نظام بانکی
بر هیچ‌کس پوشیده نیست که نظام بانکی ایران نیازمند اصلاحات اساسی است. یکی از گام‌های موثر در این زمینه کاهش سود بانکی و همچنین کاهش بهره وام است، چرا که پرداخت و دریافت سود‌های کلان عملا بانک‌ها را به بنگاه‌هایی تبدیل کرده که نیازمند دخالت در بخش‌های دیگر هستند؛ دخالتی که بی شک تبعات منفی زیادی دارد. در دولت یازدهم کاهش سود بانکی در چند مرحله اجرا شد و در دولت دوازدهم و به تازگی نیز شاهد کاهش سود بانکی بودیم، به‌گونه‌ای که بانک‌ها مجاز به پرداخت سود بیش از 15‌درصد نیستند. اجرای این بخشنامه از روز گذشته الزامی شده است.
دست و پا زدن برای حفظ سپرده


در روز‌های منتهی به 11 شهریور برخی بانک‌ها هر کاری کردند تا مشتریان سود بگیر خود را حفظ کنند. تمدید قرارداد سپرده‌های بلندمدت از جمله این تلاش‌ها بود، به‌گونه‌ای که هفته گذشته بانک‌ها یکی از شلوغ‌ترین هفته‌های خود را تجربه کردند. با اینکه این فرصت هم به پایان رسیده، اما برخی بانک‌ها دست بردار نیستند. گزارش‌ها نشان می‌دهد اکثر بانک‌ها به بخشنامه جدید بانک مرکزی تمکین کرده‌اند، هر چند در این میان برخی بانک‌ها بی توجه به هشدار‌ها همچنان اقدام به سپرده‌گیری با سود بالاتر از 20‌درصد می‌کنند. در این میان اقدام یک بانک جالب است. مشتریان این بانک صبح روز گذشته پیامکی عجیب دریافت کردند: مبالغ موجود در حساب شما به سپرده یک‌ساله غیرقابل دریافت و پرداخت تبدیل شد. این اقدام خلاف قانون در حالی صورت می‌گیرد که مسئولان بانکی همچنان در مورد تخلف درباره کاهش سود بانکی هشدار می‌دهند.
بانک‌های متخلف تنبیه می‌شوند
روز گذشته و همزمان با اولین روز کاهش سود بانکی قائم‌مقام بانک مرکزی درباره اقدامات بانک مرکزی در مقابل بانک‌های متخلف، گفت: قول و قرارهایی میان بانک مرکزی و بانک‌ها گذاشته شد تا این بانک، در جهت حفظ این نرخ‌ها و افزایش نظارت بر اجرای صحیح این بخشنامه اقدام کند.اکبر کمیجانی با توضیح اینکه اقدامات تنبیهی برای بانک‌های متخلف در نظر گرفته شده است، اظهار داشت: طبق صحبت‌های انجام‌شده، سیاست‌های تنبیهی و محدودیت‌هایی در فعالیت‌های بانک‌های متخلف در نظر گرفته شده است.او دراین باره گفت: بانک‌ها مجوزهای متفاوتی از بانک مرکزی دریافت می‌کنند، همچنین در مواقع ضروری نیز بانک مرکزی خطوط اعتباری در اختیار آنها می‌گذارد و بسیاری از موارد دیگر که بانک مرکزی می‌تواند در صورت تخطی هریک از بانک‌ها درباره قطع و لغو آنها اقدام کند. قائم‌مقام بانک مرکزی توضیح داد: این پیش‌بینی‌ها انجام شد تا در صورت تخطی هریک از بانک‌ها، بخش نظارت بانک مرکزی بدون هیچ‌ملاحظه‌ای اقدامات تنبیهی خود را اجرا کند. ‌همزمان رئیس کمیسیون اقتصادی گفت: مجلس آماده همکاری با دولت برای اجرای مصوبه کاهش نرخ سود است. محمدرضا پورابراهیمی داورانی عنوان کرد: با توجه به آغاز اجرایی شدن مصوبه بانک مرکزی در خصوص کاهش نرخ سود سپرده بانکی به نظر می‌رسد انجام این مهم به‌رغم تاخیر دو‌ساله از مصوبه قبلی شورای پول و اعتبار نیازمند الزامات اساسی و مهمی است که در صورت عدم رعایت این الزامات فرایند اجرایی شدن مصوبه با چالش جدی روبه‌رو می‌شود.
کدام تولید، کدام سرمایه‌گذاری؟
موافقان کاهش سود بانکی عنوان می‌کنند این اتفاق باعث کوچ سپرده‌ها به بخش‌های مولد می‌شود، اما سوال اساسی این است که کدام تولید و کدام سرمایه‌گذاری؟ فرض کنید شهروندی 10‌میلیون تومان پول دارد که آن را به بانکی سپرده و سود 23‌درصدی دریافت می‌کرده است. اکنون که سود به 15‌درصد کاهش یافته او قرار است 10‌میلیون تومان خود را کجا سرمایه‌گذاری کند؟ مسلما با 10‌میلیون تومان نه می‌توان کارخانه زد، نه کارگاه تولیدی و نه حتی تجارتی انجام داد که بازدهی بالایی داشته باشد، همان‌طور که سرمایه‌گذاری آن در بخش مسکن غیر ممکن است. بر این اساس شهروندان اگر نخواهند پول خود را صرف سوداگری در بازار ارز و طلا کنند، چشم امیدشان به بازار سرمایه است، حال آنکه بازار سرمایه نیز غیر شفاف است و چشم‌انداز روشنی برای آن متصور نیست. روز گذشته جواد امینی، مقام مسئول بانکی عنوان کرد: «در حال حاضر، نظام بانکی خروج گسترده سپرده‌ها را متصور نیست، چرا که بازارهای دیگر هم برای سرمایه‌گذاری، جذابیتی نخواهند داشت و بعید است کاهش نرخ سود سپرده‌ها، باعث خروج سرمایه از بانک‌ها شود.» این واقعیت تنها یک معنا می‌دهد و آن این است که کاهش سود بانکی حداقل در مورد سپرده‌های خرد به ضرر مردم شده است.