ايران درليست خاكستري ماند

سارا معصومي
فرمان ممنوعيت مسافرتي به امريكا به اهرمي براي 
بازي‌هاي گاه به گاه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده تبديل شده است. دونالد ترامپ كه با شعار امريكا در اولويت است به كاخ سفيد راه پيدا كرد و در 9 ماه گذشته سيستم قضايي و سياسي كشورش را درگير بگير و ببند مرزها روي شهروندان برخي كشورها كرده است، روز يكشنبه نيز دايره فرمان جنجالي قديمي را وسيع‌تر كرد؛ ليستي كه در ماه ژانويه براي نخستين بار به جهان معرفي شد و در آن نام چند كشور مسلمان به چشم مي‌خورد اكنون وسيع‌تر شده به گونه‌اي كه نام دو كشور كره شمالي و ونزوئلا هم در آن به چشم مي‌خورد. فرمان جديد از ماه آينده ميلادي قابل اجرا است و براساس آن شهروندان كشورهاي ايران، ليبي، سوريه، يمن، سومالي، چاد و كره شمالي از ورود به ايالات متحده منع خواهند شد. شهروندان عراق و برخي گروه‌ها در ونزوئلا نيز در سفر به ايالات متحده با محدوديت‌هايي روبه‌رو خواهند شد. نكته جالب در به‌روز‌رساني اين ليست اين است كه نام سودان كه در ليست اوليه وجود داشت اكنون از ليست جديد خط خورده كه برخي منابع مي‌گويند حذف نام سودان به دليل رايزني‌هاي پشت پرده امارات متحده عربي با واشنگتن بوده است. سودان در ماجراي قطر گوش به فرمان امارات بود و اكنون به نظر مي‌رسد كه جايزه خود را از دستان ترامپ به نيابت از اماراتي‌ها دريافت كرده است. در حالي كه فرمان جديد نام هفت كشور را در برمي‌گيرد اما دامنه اجرايي آن بسيار وسيع‌تر از فرمان اوليه است كه جنجال‌ها و اعتراض‌هاي بسياري را در داخل امريكا هم به راه انداخت. بهانه ترامپ نيز پس از گذشت 9 ماه از زمان صدور دستور اوليه هيچ تفاوتي پيدا نكرده است و همچنان ادعا مي‌كند كه شهروندان اين كشورها تهديدي براي امنيت ملي امريكا خواهند بود. در دستور اوليه شهروندان كشورهاي هدف به مدت 90 روز از ورود به امريكا ممنوع مي‌شدند اما در فرمان جديد اين بازه زماني برداشته شده و تبديل به محدوديت دايمي براي شهروندان 7 كشور شده است. در حالي كه ترامپ به دليل قرار دادن نام كشورهاي مسلمان در ليست ممنوع‌الورودها به امريكا انتقادهاي شديدي را در 9 ماه گذشته به جان خريد، برخي منابع مي‌گويند كه در ليست جديد نام برخي كشورهاي غيرمسلمان هم آورده شده تا بدين وسيله حمله به ترامپ مبني بر اينكه وي را چهره‌اي اسلام ستيز خوانده بودند، پايان پيدا كند. در فرمان اوليه ترامپ آمده بود كه محدوديت‌ها تا زماني كه دولت‌هاي اين كشورها به طور رضايت‌بخشي كمبودهاي شناسايي‌شده را برطرف كنند، ادامه پيدا خواهد كرد و در فرمان به روز شده نيز اين قيد مجددا تكرار شده است. براين اساس بيشتر شهروندان ايران، ليبي، سوريه، يمن، سومالي، چاد و كره شمالي از ماه آينده به مدت نامعلوم از ورود به امريكا منع مي‌شوند. برخي منابع مانند بي‌بي‌سي ادعا كرده‌اند كه محدوديت‌هاي اعمال شده بر ونزوئلا تنها مقام‌هاي دولتي و اعضاي خانواده‌هاي آنها را دربرمي گيرد. در حالي كه امريكا به نسبت كشورهاي اروپايي در چندسال اخير كمتر شاهد اتفاق‌هاي تروريستي بوده است اما رييس‌جمهور امريكا مي‌گويد كه ايمن كردن مجدد امريكا اولويت اول وي است و دولت او به كساني كه نتواند سابقه آنها را به درستي بررسي كند، اجازه ورود نمي‌دهد. نام كره شمالي در حالي به اين ليست اضافه شده است كه پيونگ يانگ و واشنگتن در چندماه اخير رابطه بسيار پرتنشي را تجربه كرده‌اند و در حالي كه كره شمالي همچنان به آزمايش موشك‌هاي بالستيك و بمب‌هاي هيدروژني ادامه مي‌دهد، دونالد ترامپ نيز از تريبون مجمع عمومي سازمان ملل اين كشور را به نابودي تهديد كرده است. پس از انتشار متن فرمان جديد مسافرتي ترامپ بود كه كاخ سفيد اعلام كرد كره‌شمالي در هيچ موردي با دولت امريكا همكاري نكرده و هيچ كدام از نيازهاي ورود را برآورده نكرده است. براي قرار گرفتن نام چاد در اين ليست نيز كاخ سفيد اعلام كرد كه هرچند اين كشور از شركاي مهم امريكا در مبارزه با تروريسم است، اما اطلاعاتي كه دولت امريكا خواسته بود را ارايه نكرده است. در حالي كه پس از انتشار ليست جديد برخي از كاربران در فضاي مجازي توييتر به تمسخر اين اقدام ترامپ پرداختند و اين سوال را مطرح كردند كه آيا تا به حال هيچ شهروند ونزوئلايي در امريكا اقدام به عمليات تروريستي كرده است ؟ كاخ سفيد مي‌گويد كه دولت ونزوئلا از تاييد اينكه آيا شهروندانش خطري امنيتي متوجه امريكا مي‌كنند يا خير، خودداري مي‌كند و به همين دليل در ليست قرار گرفته است. در حالي كه دستور اوليه ترامپ از شامگاه يكشنبه به وقت امريكا منقضي شد، ديوان عالي امريكا از روز ۱۰ اكتبر بايد قانوني بودن محدوديت‌هاي قبلي را بررسي كند. در حالي كه هنوز واكنش‌ها به فرمان جديد ممنوعيت مسافرتي به امريكا آغاز نشده است اما شايد دولت ترامپ بايد خود را براي مقابله با واكنش‌هايي شبيه به آنچه در ماه ژانويه رخ داد، آماده كند. در آن زمان جمعيت زيادي از معترضان به اين قانون در فرودگاه‌هاي متفاوت در سرتاسر امريكا دست به اجتماعات اعتراضي زدند و حتي چالش‌هاي حقوقي بسياري براي دولت از سوي سيستم قضايي ايجاد شد. 
دونالد ترامپ پس از  گذشت 9 ماه از حضور در قدرت همچنان تلاش مي‌كند وعده‌هاي انتخاباتي خود را محقق كند و اين در حالي است كه وي در حوزه تغيير دادن قانون بهداشت و درماني موسوم به اوباما كر يا اصلاح قانون مالياتي نتوانسته موفقيتي را در سبد خود بريزد و اقدام روز يكشنبه براي به‌روزرساني فرمان ممنوعيت مسافرتي در حقيقت آخرين تلاش وي براي زنده نگاه داشتن وعده‌هاي انتخاباتي‌اش است. در دسامبر سال 2015 بود كه وي در نطق‌هاي پرشور انتخاباتي خود اعلام كرد كه اگر به كاخ سفيد راه پيدا كند ورود همه مسلمانان به امريكا را ممنوع مي‌كند تا زماني كه مشخص شود مسلمان‌ها دقيقا در حال انجام چه فعاليت‌هايي هستند؛ با اين وجود وي بعدها با شدت گرفتن انتقادها از او ادعا كرد كه مذهب را در تعيين كشورهاي هدف فرمان خود در نظر نگرفته است ! به گزارش نيويورك‌تايمز برخي كارشناسان مي‌گويند كه فرمان مسافرتي جديد بسيار دقيق‌تر و هدفمند‌تر از فرمان قبلي است. هركدام از كشورهايي كه در اين ليست قرار گرفته‌اند محدوديت‌هاي ويژه و منحصر به فردي براي خود دارند هرچند كه تقريبا در همه آنها شهروندان از ورود به امريكا براي مدت زمان نامعلومي محروم شده‌اند. 
به عنوان مثال در مورد ايران، اين كشور هنوز مي‌تواند شهرونداني را به عنوان مبادله‌هاي دانشجويي به امريكا بفرستد اما اين اعزام‌ها نيز تحت تدابير شديد امنيتي قرار خواهند داشت. دولت امريكا اعلام كرده كه اين محدوديت‌ها شامل شهروندان قانوني كه از اين كشورها در امريكا اقامت دارند نمي‌شود و شهرونداني از اين كشورها نيز كه در حال حاضر ويزاهاي خود را در اختيار دارند، با لغو ويزا روبه رو نخواهند شد. ورود پناهندگان به امريكا نيز در حال حاضر در سايه قانون اوليه منع ورود به امريكا ممكن نيست و البته مقام‌هاي امريكايي مي‌گويند كه در چند روز آتي قانون به‌روز‌شده‌اي در مورد مهاجران نيز صادر خواهد شد. با وجود آنكه برخي مقام‌هاي كاخ سفيد مي‌گويند كه گنجاندن نام كره شمالي و ونزوئلا به ليست به معناي آن است كه فرمان ترامپ تنها كشورهاي مسلمان را در برنمي‌گيرد اما رييس اتحاديه آزادي‌هاي مدني مي‌گويد كه شش كشور از كشورهايي كه در ليست قرار گرفته‌اند مسلمان هستند و اينكه ترامپ نام كره‌شمالي را در ليست قرار داده يا مقام‌هاي ونزوئلا هم با محدوديت‌هايي از اين پس روبه‌رو خواهند بود به معناي آن نيست كه اين ممنوعيت فقط مسلمانان را شامل نمي‌شود. وي در اين باره مي‌گويد: گناه اوليه ترامپ در هدف قرار دادن مسلمانان با گنجاندن نام چند كشور غيرمسلمان به ليست پاك نمي‌شود. با اين وجود برخي از چهره‌هاي دولتي مي‌گويند كه ترامپ اصل عدم تضمين امنيتي از سوي دولتمردان كشورهاي هدف را مرجع تصميم‌گيري قرار داده است و نه مسلمان بودن افراد را. 


به گزارش نيويورك‌تايمز، بيشترين محدوديت‌ها بر كشورهاي سوريه و كره شمالي وارد شده است. تمام شهروندان اين كشورها از ورود به امريكا منع مي‌شوند. بيشتر شهروندان كشورهاي چاد، ليبي و يمن هم از ورود به امريكا منع خواهند شد چرا كه دولت‌ها در اين كشور از توانايي فني براي تعيين وضعيت متقاضيان و تاييد اينكه آنها اهداف ترويستي را در امريكا دنبال نخواهند كرد، برخوردار نيستند. برخي از مقام‌هاي امريكايي مي‌گويند كه مقام‌هاي سومالي اين تمهيدات امنيتي را چيده‌اند اما باز هم نام آنها در ليست قرار گرفته است چرا كه كشور آنها بهشت تروريست‌ها است. در فرمان اوليه ترامپ كشورهاي يمن، سوريه، سودان، سومالي، ليبي، ايران و عراق هدف بودند كه عراق پس از مدتي به دليل رفت و آمدهايي كه با امريكا دارد از ليست خارج شد و البته سودان نيز به دليل آنچه امريكايي‌ها رعايت تمهيدات امنيتي مي‌خوانند ديگر در ليست سياه قرار ندارد. 
ورود ايراني‌ها چه مهاجر، چه غيرمهاجر ممنوع ! 
در ابلاغيه آقاي ترامپ با اشاره به عدم همكاري دولت ايران با امريكا در شناسايي تهديدهاي امنيتي و اينكه اين كشور به عنوان حامي دولتي تروريسم شناخته مي‌شود، آمده است: ورود شهروندان ايران به عنوان مهاجر يا غيرمهاجر به امريكا معلق مي‌شود. به گزارش بي‌بي‌سي، دستور مربوط به ايران دارندگان ويزاي دانشجويي (اف و ام) و ويزاي مبادله دانشجو (جي) را معاف مي‌كند هرچند مي‌گويد حتي اين افراد نيز بايد در معرض بررسي‌هاي اضافي قرار گيرند. دونالد ترامپ صدور ويزاهاي مهاجرتي و توريستي براي شهروندان ايران را متوقف كرده، به اين ترتيب كساني كه به اتكاي اعضاي خانواده خود در امريكا، اسپانسر شغلي يا برنامه سرمايه‌گذاري حداقل ۵۰۰ هزار دلاري قصد مهاجرت به امريكا را دارند تا اطلاع ثانوي براي‌شان ويزا صادر نخواهد شد، هرچند احتمال دارد اداره مهاجرت به طور موردي به برخي متقاضيان ويزاي مهاجرت بدهد. در بين ويزاهاي غيرمهاجرتي، منع جديد فقط شامل حال سه نوع ويزاي اف،‌ام و جي نمي‌شود ولي از آنجايي كه اينها ويزاهاي غيرمهاجرتي هستند، ماموران كنسولگري مي‌توانند به راحتي درخواست متقاضي را رد كنند بدون آنكه متقاضي حق اعتراض يا شكايت در دادگاه‌هاي فدرال را داشته باشد. براساس فرمان جديد، كساني كه علاوه بر تابعيت ايران، تابعيت كشور ديگري را هم دارند (به جز كشورهاي شامل اين فرمان)، از ورود به امريكا منع نشده‌اند. بنابراين ايرانياني كه تابعيت امريكايي هم دارند شامل ممنوعيت ورود نيستند. دارندگان گرين‌كارت (اجازه اقامت و كار در امريكا) هم شامل فرمان جديد نيستند. اين فرمان شامل پناهندگان يا پناهجوياني كه در خطر تعقيب يا شكنجه هستند، نمي‌شود. كساني كه ويزاي‌شان پيش از زمان اجراي اين فرمان صادر شده باشد و كساني كه ويزاي معتبري داشتند كه در اثر فرمان قبلي ترامپ لغو شده بود، شامل فرمان جديد نمي‌شوند و مي‌توانند به امريكا سفر كنند. در اين فرمان تصريح شده كه از روز ۱۸ اكتبر، صدور اجازه ورود حتي به ايرانياني كه بتوانند ثابت كنند با شخصي در امريكا رابطه واقعي دارند متوقف مي‌شود. با اين حال در اين دستور آمده كه سفر براي ديدار با اعضاي خانواده با صدور مجوز موردي ممكن است. 
زمان اجراي فرمان 
اين فرمان از ساعت 3:30 بعدازظهر روز ۲۴ سپتامبر (به وقت واشنگتن) به اجرا درآمد. اما ايرانياني كه بتوانند ثابت كنند رابطه‌اي واقعي با شخص يا نهادي در امريكا دارند تا پايان روز ۱۷ اكتبر شامل اين فرمان نمي‌شوند، اما پس از آن محدوديت سفر، آنها را هم دربرمي‌گيرد.