یک نمره منفی برای اتاق فکر محافظه‌کاران!

آفتاب یزد- گروه سیاسی: همه چیز همانطور که پیش‌بینی می‌شد جلو رفت. آب از آب تکان نخورد. موافقان موافق ماندند، مخالفان مخالف. چشم‌های باز، بازتر نشد و نکته نادری مشاهده نکرد، چشم‌های بسته هم باز نشد و مانند گذشته آنچه نمی‌خواست را ندید. عجیب‌تر آنکه بیش از همیشه به چشم آمد که مخالفانِ به هر قیمت، حالا که دستاویز روشنی ندارند و اوضاع آنطور که فکر می‌کردند پیش نرفته است، نتوانستند مانند گذشته متحدانه مخالفت کنند. گویا اتاق فکرها در ارائه تحلیل‌هایشان هماهنگ عمل نکرده‌اند. بازتاب سخنان دونالد ترامپ اگرچه در رسانه‌های ایالات متحده و باقی کشورهای دنیا واکنشی یکسان و به نفع ایران را به‌دنبال داشت، در ایران و در میان راستگرایان و محافظه‌کاران آن قدر اختلاف افکند که حتی اصل رویکرد ترامپ در قبال برجام نیز به نکته تعارض بدل شد.
روزنامه‌های اصلی منتقدان دولت در کشور، پس از آنکه خود در بر هم زدن توافق هسته‌ای ناکام مانده بودند، این بار جدی‌تر از همیشه چشم امیدشان به غرض‌ورزی‌های ترامپ بود. این بار اما حتی ترامپ نیز این امید را بی‌نتیجه گذاشت. او که مطابق پیش‌بینی‌ها تنها به یک نق‌زدن سیاسی روی آورد و در عمل نتوانست برجام را لغو کند. سیاست‌ها و استراتژی‌های جایگزین ترامپ نیز نتوانست کسی را غافلگیر کند. غافلگیری اما از جایی پدید آمد که دلواپسان به مقصودشان نرسیدند. روزنامه‌های دلواپس که عادت دارند همه جز خودشان را زنجیره‌ای خطاب کنند و حتی مقام روزنامه‌نگاری را نیز زیرسوال ببرند، آنقدر در برابر سخنرانی ترامپ رفتارهای متناقض نشان دادند که تعارضات آشکارشان بیش از آنکه مایه افسوس یا حتی مواجهه مثبت با تحلیل‌های متفاوت سیاسی که ذات دموکراسی است باشد، مایه خنده و تمسخر مردم، فعالان رسانه و کنشگران سیاسی به‌حساب آمد.
شاید نگاه به تیترهای نخست دو روزنامه پیشگام در دلواپسی برای نشان دادن این محتوا در کمترین زمان ممکن کافی باشد؛ جایی که کیهان به سیاست‌های قبلی خود بازگشت و نوشت: «ترامپ برجام را حفظ کرد/ امتیازها برای آمریکا محدودیت‌ها برای ما!» و در مقابل روزنامه وطن‌امروز صراحتا و شاید آرزومندانه با انتشار تصویر رئیس‌جمهوری ایالات متحده نوشت: «برجام را پاره کرد». این تناقض آشکار، مجملی است که می‌شود از آن حدیث مفصل خواند.
پس از آنکه ترامپ عصبانی و مستاصل اعلام کرد برجام را مورد قبول نمی‌داند و آن را به کنگره می‌فرستد تا راهی برای اصلاح به قول خودش نواقصش پیدا شود، روزنامه کیهان در شروع مطلبش نوشت: «همانطور که قابل پیش‌بینی بود، ترامپ برجام را رها نکرد؛ توافقی که محدودیت‌هایش برای ایران و امتیازاتش برای آمریکاست!» در واقع کیهان مصرانه جمهوری اسلامی ایران را به شکلی هدفمند به‌صورت یکپارچه نمی‌بیند. به موازات آنکه مواضع سر تا پا استیصال ترامپ که در آمریکا نیز واکنش‌های منفی زیادی را برانگیخت صرفا نتیجه ضعف دولت دانست.


از سوی دیگر وطن امروز به کل، ماجرا را طور دیگری دید. معنایی که حتی اپوزیسیون خارج‌نشین هم نتوانست از سخنان ترامپ برداشت کند را وطن امروز در صفحه نخست خود منعکس کرد. آنها خلاف نظر کیهان برجام را محفوظ ندانسته و مدعی شدند ترامپ آن را پاره کرده است؛ آن هم بی‌آنکه تحلیل درج شده در مطلب، تیتر مربوطه را توجیه کند. در واقع تفاوت بدیهی و آشکار میان مورد قبول نبودن برجام برای آمریکا و ترامپ به‌عنوان یک اظهارنظر و عدم تایید
برجام به‌عنوان یک رویکرد حقوقی و رسمی برای این رسانه قابل درک نبوده است. جالب‌تر آنکه چنین تفاوت آشکاری به‌رغم لحاظ‌شدن در گزارش این روزنامه از طرف خودشان درک نشده است. وطن‌امروز نوشت: «رئیس‌جمهور آمریکا ضمن تاکید بر عدم پایبندی ایران به برجام، برجام را تایید نکرد و به‌گونه‌ای سخن گفت که پایبندی یا عدم پایبندی ایران به این توافق اهمیتی ندارد، چراکه او اساسا این توافق را تایید نمی‌کند. ترامپ بر همین اساس اعلام کرد دولت آمریکا با کنگره همکاری خواهد کرد تا آنچه او "نواقص برجام" می‌خواند برطرف شود.» البته وطن امروز که موفق نشد در گزارش اصلی خود چرایی پاره‌شدن برجام را توضیح دهد سعی کرد در یادداشت روز خود این مفهوم ابداعی را به نحوی انتقال دهد. در این یادداشت با عنوان پایان بازی یا بازی پایانی با تشریح چهار گزینه
متفاوت سعی کرد خروج آمریکا از برجام را علنی و واضح تلقی کند. در این مطلب آمده است: «دوم ـ سناریوی دیگر این است که ترامپ دست بالا را گرفته تا چانه بزند. در این سناریو، او جایی در
60 روز آینده از برخی از درخواست‌های خود درباره مذاکرات مجدد درباره متن برجام کوتاه خواهد آمد و در عوض خواهان مذاکرات مکملی در حوزه
منطقه‌ای و موشکی خواهد شد. این چیزی است که بعید است اروپایی‌ها هم با آن مخالف باشند همچنان که ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه چیزی شبیه به آن را بیان هم کرده است. این بدترین حالت ممکن است: یعنی آمریکا خود را از برجام کنار بکشد، سنگین‌ترین تحریم‌های تاریخ را علیه ایران اعمال کند، هزینه‌ای ندهد و تازه ‌خواهان امتیازهای بیشتر هم باشد.» در واقع نویسنده در این تحلیل معتقد است آمریکا هم در مورد خواسته‌های برجامی‌اش کوتاه می‌آید و هم در آن واحد به کل از آن کنار می‌کشد!
از سوی دیگر واکنش‌های مجازی دلواپسان نیز قبال تامل بود. آنها نطق قابل توجه حسن روحانی که وقت‌شناسانه، شدید‌اللحن و حساب شده بود و توانست بازتاب گسترده‌ای در جهان پیدا کند را از سر پشیمانی عنوان کردند و اینطور نوشتند که دولت به اشتباهات دیپلماتیک خود
اقرار کرده است.
بارزترین نکته سخنان ترامپ که بی‌اثربودن و غیربدیع بودنش را نشان می‌دهد همین نکته است. هیچ چیز شرایط قبل و بعد از سخنرانی ترامپ دچار تفاوت نشد. موافقان موافق ماندند، مخالفان بر طبل تفرقه کوبیدند و همچنان مخالف ماندند که این خود گواه بی‌ثمربودن دست و پازدن‌های ترامپ در مقابل برجام به نظر می‌رسد. حالا واکنش‌های مثبت دنیا به نفع ایران و در مذمت واشنگتن به کنار! با این همه یک تفاوت کوچک بیش از همیشه به چشم آمد. برخی گاهی برای پافشاری بر مخالفت‌های چشم بسته خود غافلگیر می‌شوند و می‌توانند دو حرف متناقض بزنند و درعین حال در یک مسیر گام بردارند. این هنری مختص دلواپسان و پدیده‌ای کاملا بومی است.