مهندسی معکوس برای تحقق خصوصی‌سازی

سجاد وجدانیان- با غروب جنگ تحمیلی و طلوع دوره و نگرشی تازه در کشور، یکی از موضوعات محوری در برنامه‌ها و سیاست‌های کلان اقتصادی، توجه به بخش‌خصوصی و خصوصی‌سازی بوده است. از برنامه اول توسعه تاکنون راهکارهای بسیاری به منظور تحقق هدف خصوصی‌سازی به اجرا گذاشته شده است. همه این راهکارها به یک نتیجه ختم شده است و آن، شکست در پروژه خصوصی‌سازی بوده است. پرسشی که ممکن است مطرح شود، این است که بخش‌خصوصی چه کاری می‌تواند انجام دهد که بخش دولتی نمی‌تواند و با چه ابزاری. پاسخ در یک جمله قابل بیان است: استفاده بهینه از منابع و ابزار نظام رقابتی. به بیان دیگر این بخش با استفاده از حداقل منابع، بیشترین نتیجه را به دست خواهد آورد. برای رسیدن به حداکثر کارایی و اثربخشی، نیاز به ابزاری به نام بازار رقابتی است که بخش خصوصی را وادار به افزایش بهره‌وری کند. هر اندازه بازار از انحصار کامل (اقتصاد دستوری) به رقابت کامل (اقتصاد اثباتی) نزدیک‌تر شود، عملکرد بخش‌خصوصی بهبود خواهد یافت. بازار رقابت کامل که حالت بهینه این وضع است، بازار عرضه و تقاضای واقعی است که در آن، دولت نقش محدودی دارد و آن، تنظیم بازار است. اگر دولت نخواهد یا نتواند نقش خود را محدود کند یا اصطلاحا تصدی‌گری خود را کاهش دهد، آنگاه همه تلاش‌ها خواب پنبه‌دانه است همچنان‌که این خواب، زمستانی شده است. بدون احتساب دوران جنگ، 30 سال است که دولت‌ها با وجود همه تلاش‌ها و صدالبته سوء‌مدیریت‌ها، نتوانسته‌اند خود را کوچک و چالاک کنند. این فرصت کافی است تا به این نتیجه برسیم و ثابت شود که بخش دولتی توانایی لازم برای خصوصی‌سازی را ندارد. آزموده را آزمودن خطاست و دادن فرصت بیشتر به بخش دولتی، خطایی دوباره است. این بخش به لحاظ ساختاری مشکل دارد و هر دولتی با هر ایدئولوژی دیگری هم که بیاید، نخواهد توانست. باید راهکار به شکل ساختاری عوض شود و ساختار خصوصی‌سازی دگرگون شود. تا به حال بخش دولتی قانون وضع کرده، اجرا کرده و نتیجه‌اش هم همین شده که مردم دارند لمس می‌کنند. وقت آن است که یک‌بار هم که شده با مهندسی معکوس به نمایندگان بخش‌خصوصی اجازه داده شود مجری خصوصی‌سازی شوند یعنی با تفویض اختیارات لازم، بخش‌خصوصی برای این هدف قانون وضع کند و اجرا شود؛ «راهکاری ساختاری برای رفع یک آسیب ساختاری». کمترین نتیجه این روش، شکل‌گیری نهضت مقررات‌زدایی است که در نتیجه آن تنها قوانینی باقی خواهند ماند که ضروری و به‌روز هستند و بهترین نتیجه، تحقق خصوصی‌سازی واقعی است.
s.vojdanian@chmail.ir
قیمت لحظه ای ارز دیجیتال