روزنامه ابتکار
1396/10/27
«ابتکار» چشم انداز جنگ داخلی سوریه در دوران پسا داعش را بررسی می‌کند فاز جدید بحران در سوریه
محمدرضا ستاریبا نزدیک شدن به موعد برگزاری کنفرانس سوچی و احتمال تعیین تکلیف سیاسی بحران در سوریه، طی روزهای گذشته صحنه میدانی این کشور درگیر بازی‌های خرد میان بازیگران داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. در تازه‌ترین تحولات پس از شکست سرزمینی داعش، آزادسازی رقه و دیرالزور و همچنین تثبیت تقریبی بشار اسد پس از هفت سال بحران، اکنون شاهدیم که ترکیه با مستقر کردن نیروهایش در شمال سوریه عملاً دچار نوعی رویارویی با آمریکا شده است.
از سوی دیگر روسیه با به دست گیری دو پایگاه حمیمیم و طرطوس مقدمات حضور بلند مدت خود را در این کشور فراهم ساخته و درگیری میان مخالفان و دولت با پیوند خوردن به درگیری و تنش میان گروه‌های افراط‌گرا آن در هم در جنوب دمشق، همگی باعث شده است که بحران سوریه و جنگ داخلی این کشور وارد فاز جدیدی در فضای پسا داعش شود.
افزایش نگرانی از تشکیل نیروی مرزی توسط آمریکا
در همین رابطه و در تازه‌ترین تحولات سوریه، روز دوشنبه سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در کنفرانس سالانه خود به خبرنگاران گفت که آمریکایی‌ها قصد دارند که سوریه را چندپاره کرده که این اقدام برای امنیت منطقه بسیار خطرناک است. منابع آمریکایی نیز گرازش می‌دهد که این کشور پس از تصمیم به افزایش شمار نیروهای خود در سوریه، اکنون به دنبال این است که در دو منطقه الطبقه و التنف پایگاه نظامی ایجاد کند. واشنگتن همچنین با تشکیل یک نیروی مرزی جدید متشکل از کردها و عرب‌های شمال سوریه، عملاً بخشی از نفوذ خود را به خصوص در نواحی شمالی این کشور تثبیت کرده است. این اقدام از دو روز گذشته با واکنش جدی ترکیه و ایران همراه بوده است. ترک‌ها ابتدا ضمن مخالفت شدید با تشکیل نیروی 30 هزار نفره در مرزهای شمالی، این اقدام را نوعی بازی با آتش دانسته و تهدید کردند که عملیات آنها در عفرین هر لحظه ممکن است آغاز شود. از آنجا که این اقدام عملاً بر مسلط شدن به 25 درصد خاک سوریه منجر خواهد شد، روز گذشته بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در پیامی با هشدار نسبت به این قضیه، آن را موجب پیچیده‌تر کردن بحران و همچنین افزایش بی‌ثباتی در این کشور دانست. قاسمی همچنین تصریح کرد که آنچه قابل تامل کند است، این رویکرد و تصمیم آمریکایی‌ها در زمانی آشکار میشود که ارتش سوریه و نیروهای هم‌پیمان آن، پیروزی‌های قابل توجه و بزرگی در مبارزه با گروه های تروریستی داعش و النصره به دست آورده اند. ایران همراه با فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه تلاش می کنند از طریق گفت وگوهای روند آستانه و ایجاد مناطق کاهش تنش، شعله‌های این بحران را مهار کرده و تاکنون نیز دستاوردها و موفقیت های چشمگیری داشته اند. هر چند دیر هنگام است اما زمان آن فرا رسیده است که ایالات متحده آمریکا با تغییر سیاست های مداخله جویانه و مخرّب خود در منطقه، در سریع ترین زمان ممکن نیروهای خود را از این کشور خارج و اجازه دهد مردم این کشور پیرامون سرنوشت وآینده خود به آن گونه که اکثریت مردم می خواهند تصمیم گیری کنند.
سوریه در پسا داعش
بحران سوریه در حالی وارد فاز جدیدی از منازعات شده است که اکنون خاورمیانه بیش از هر زمان دیگری شاهد بی‌ثباتی، هرج و مرج، خشونت و ناامنی است. در واقع تبعات بهار عربی از سال 2011 تاکنون همچنان ادامه دارد و این وضعیت موجب شده است تا علاوه بر بحران‌های سیاسی، اقتصادی و قومی- هویتی، اکنون منطقه با پدیده‌های نوظهوری از جمله موج چهارم بنیادگرایی، فدرالیزه شدن حکومت‌های ورشکسته و همچنین تداوم مداخله‌گرایی خارجی روبرو باشد. در این میان سوریه از همان ابتدای کار وضعیتی متفاوت‌تر را تجربه کرده است. پس از تحولات مختلف در عرصه میدانی و تبدیل شدن این کشور به زمینی برای درگیری‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، اکنون آینده سوریه به مداخلات خارجی و چالش گروه‌های مختلف داخلی گره خورده است.
همانطور که از قبل نیز پیش‌بینی می‌شد، مبارزه با داعش تنها مرحله‌ای از مدیریت بحران در سوریه را شامل می‌شد و با از بین رفتن خلافت سرزمینی داعش و تغییر فاز نظامی این گروه، اکنون نبرد با تروریسم جای خود را به جدال قدرت در داخل این کشور داده است. هر چند داعش نیز تنها بخشی از بحران افراط‌گرایی در سوریه را تشکیل داده، اما طبق آمارهای موجود بیش از دو هزار گروه تروریستی دیگر در سوریه فعال هستند که تنها داعش، جبهه‌النصره و احرار الشام نام شان برای افکار عمومی آشنا است.
خارج شدن ابتکار عمل از بازیگران داخلی و منطقه‌ای
با نزدیک شدن به کنفرانس سوچی و همچنین تشکیل مذاکرات ژنو به صورت موازی با آن، سوریه تبدیل به زمین بازی‌های کوچک شده که هر کدام از بازیگران رویای بهره‌گیری از فضای آینده سوریه را سر می‌پرورانند. در این میان تثبیت جایگاه روسیه و آمریکا در سوریه یکی از وجوه مهم از لایه‌های مختلف مدیریت بحران در سوریه است.
هر چند این دو قدرت جهانی در بخش‌هایی از زمین سوریه با یکدیگر دارای تعارض منافع و واگرایی هستند، اما توافق کلی مسکو و واشنگتن که چند ماه قبل میان پوتین و ترامپ منعقد شد، نشان می‌دهد که این دو بر سر اصول کلان به همگرایی رسیده‌اند.
توقف پیشروی نیروهای تحت حمایت آمریکا از جنوب سوریه به سمت دیرالزور و رسیدن ارتش سوریه به مرز عراق، بازگذاشتن راه خروج نیروهای داعش از رقه به سمت دیرالزور، کند شدن پیشروی ارتش سوریه به سوی رقه، ایجاد مناطق کاهش تنش در سه منطقه درعا، غوطه دمشق و حمص که حاصل توافق روسیه با اپوزیسیون سوریه بدون اثرگذاری جدی ایران و ترکیه بود و همچنین تقسیم منطقه وادی الفرات میان روسیه و آمریکا به طوریکه مسکو و متحدانش دیرالزور و واشنگتن و متحدانش رقه را به تصرف درآورند، همگی حاکی از آن است که این دو کشور در واقع به سمت کاهش تنش در سوریه حرکت کرده و عملاً ابتکار عمل از دست بازیگران داخلی و منطقه‌ای به میزان قابل توجهی خارج شده است.
اکنون روسیه علاوه بر پایگاه دریایی طرطوس، پایگاه هوایی حمیمیم در لاذقیه را در اختیار گرفته و مقدمات حضور دائمی خود در سوریه را فراهم ساخته است به طوری که توافق 49 ساله آنها پس از اتمام می‌تواند به مدت 25 سال مجدداً تمدید شود. آمریکا نیز با حمایت از متحدان خود در شمال سوریه، مقدمات فدرالیزه کردن و در نهایت تجزیه سوریه را فراهم ساخته و این امر در پیش‌برد اهداف آنها برای طرح خاورمیانه جدید همخوانی دارد. در این راستا که می‌توان گفت، برای ایران در این فضای جدید، تعامل با تمامی طرف‌ها و آغاز بازی‌های موازی برای کاهش تنش در سوریه به عنوان یک راهبرد بی بدیل برای تقویت جایگاه در آینده سوریه ضروری است.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مهمانان سیزدهمین اجلاس بین المجالس کشورهای اسلامی:
«ابتکار» آینده سیاسی معاون اول ریاست جمهوری را بررسی کرد
معمای جهانگیری
در هشتمین همایش سالانه سلامت روان و رسانه، علل شیوع خشونت در جامعه بررسی شد
کاهش خشونت نتیجه توسعه جامعه مدنی
سید علی محقق
سانچی، مرگ را به مساوات تقسیم کرد!
جایگاه ادبیات کودک در فضای مجازی کجا است؟
زمانی برای کتابخانه شدن موبایل‌ها
«ابتکار» چشم انداز جنگ داخلی سوریه در دوران پسا داعش را بررسی می‌کند
فاز جدید بحران در سوریه
محمدقاصد اشرفی در گفت‌و‌گو با «ابتکار» از اولویت ساخت پردیس‌های سینمایی می‌گوید
نشستن خاک روی خاطره سینماهای قدیمی
«ابتکار» تاثیرات افزایش قیمت نفت در اقتصاد کشور را بررسی کرد
فرصت تنفس نفتی دولت
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست 6 ماه پس از تصویب قانون هوای پاک در ایران مطرح کرد
اجرای قانون هوای پاک به هر قیمتی
روحانی در نشست اتحادیه مجالس کشورهای سازمان همکاری اسلامی:
اسلام دین صلح است، نه دین جنگ
وزیر اطلاعات:
انرژی کشور صرف دامن زدن به اختلافات درونی نشود
روحانی در نشست اتحادیه مجالس کشورهای سازمان همکاری اسلامی:
اسلام دین صلح است، نه دین جنگ
غلامعلی رجایی:
سرنوشت وصیت‌نامه هاشمی همچنان نامعلوم است
