روزنامه همدلی
1397/01/21
غرب بشار اسد را به حمله شیمیایی در سرزمین خودش متهم می‌کند، شرق نمی‌پذیرد اتهام شیمیایی
در ادامه تحولات منطقه، سوریه اعلام کرد پایگاهی نظامی نیز در این کشور هدف حمله قرار گرفته استسوریه و روسیه، آمریکا و اسرائیل را بابت این حمله متهم می‌کنند و آمریکا و اسرائیل این ادعا را رد می‌کنند
روح‌اله نخعی- یک بار دیگر خبر حمله شیمیایی توسط دولت سوریه به غوطه شرقی منتشر شد. در شرایطی که جیش‌الاسلام خواستار گفت‌وگو با دمشق شده بود و نمایندگانش با هیئت روسی دیدار کرده بودند ناگهان اعلام شد منطقه هدف حمله شیمیایی قرار گرفته و تصاویر و ویدئوهایی هم منتشر شد. رسانه‌ها و مقامات غربی به طور گسترده به این خبر واکنش نشان دادند و ماجرا را کار دولت سوریه و بشار اسد خواندند. ترامپ در حساب توییترش بشار اسد را حیوان خواند، ایران، روسیه و «رئیس‌جمهور پوتین» را جداگانه تهدید به پرداخت هزینه‌ای بالا کرد و اوباما را متهم کرد که با عدم‌رعایت خط قرمز خود باعث این اتفاق شده. توماس بوسرت مشاور امنیت ملی و ضدتروریسم کاخ سفید سوریه را به حمله موشکی تهدید کرد و فرانسه درخواست نشست شورای امنیت ملی داد. سناتور مک‌کین هم در این میان مدعی شد، اظهارات ترامپ مبنی بر خروج از سوریه اسد را «جسور» کرده و این وضع را به وجود آورده است.
اما فراتر از تیترها و مواضع مقامات سیاسی، اطمینانی در اینکه این ماجرا رخ داده باشد و کار دولت سوریه باشد، در کار نیست. در گزارش‌های رسانه‌ها هم وقتی پای اشاره مستقیم به ماجراست، کسی با قطعیت از این اتهام حرف نمی‌زند. فراتر از تیترهایی که برای رعایت اصول حرفه‌ای روزنامه‌نگاری ماجرا را اتهام خطاب می‌کنند، بعضاً تحلیل‌گران نیز اشاره می‌کنند که مستندی در کار نیست که سوریه را به این حمله به طور قطع متهم کند. موضع‌گیری رسمی نهاد بین‌المللی یعنی سازمان ملل هم همین است: «سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد به نقل از آنتونیو گوترش با اعلام نگرانی از شرایط دوما و غوطه شرقی سوریه گفت قادر به تایید استفاده از سلاح شیمیایی در دوما نیستیم.» (ایرنا).
نبود این مستندات تنها دلیل تردید در ماجرا نیست. از یک طرف، این پرونده دقیقاً همان چیزی است که باید باشد: در شرایطی که رابطه میان غرب و شرق شکرآب شده، عربستان، اسرائیل و گروه‌هایی از درون آمریکا مخالف خروج آمریکا از سوریه هستند ناگهان دولت سوریه منطقه‌ای که معروف است مخالفانش در آن ساکن‌اند را هدف حمله شیمیایی قرار می‌دهد. برحسب اتفاق عبارات «حمله شیمیایی» و «بشار اسد» اولین بار نیست کنار هم قرار می‌گیرند و این باورپذیری ماجرا را بالاتر می‌برد؛ هرچند دفعات قبل هم در نهایت چیزی تایید نشد و ماجرا همچنان به شکل یک اتهام ماند.
از طرف دیگر، سوریه در شرایط فعلی نیازی به چنین حمله‌ای ندارد. این حمله برای سوریه خطرات زیادی دارد، بدون سود. سوریه در عملیات نظامی برای دراختیارگرفتن منطقه تا اینجا موفق بوده و دست بالا را دارد. جیش‌الاسلام به دنبال مذاکره است. نیروهای مخالف سوریه در موضع ضعف قرار دارند. دلیلی وجود ندارد که سوریه این مواضع را با بمباران شیمیایی هدف قرار دهد در حالی که خطرات زیادی بابت چنین کاری متوجه مواضع بشار اسد است. جدایی از تاثیر چنین اتفاقی بر افکار عمومی، حمله شیمیایی توسط بشار اسد، دلیل مناسبی برای آمریکا، اسرائیل و دیگر هم‌پیمانان جهانی و منطقه‌ای آن‌هاست که سوریه را هدف حملات قرار دهند. در میان دوستان آمریکا، آن‌هایی که موضع خاصی نسبت به سوریه نداشته اند یا مخالف دخالت در منطقه بوده اند، از موضع خود عقب‌نشینی می‌کنند. روسیه که در حال حاضر خودش در تقابلی مشابه با غرب است، در مسئله حمایتش از سوریه تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرد. ایران نیز مانند سوریه بابت چنین حمله‌ای متحمل فشارهایی خواهد شد. در صورتی که برای هر کدام از این دو کشور ثابت شود که اسد واقعاً مرتکب چنین کاری شده، غیرممکن نیست که علی‌رغم ادامه حمایت در فضای علنی، پشت درهای بسته حاضر به پرداخت هزینه چنین جرمی نباشند.
آمریکا در چنین صحنه‌سازی‌هایی البته بی‌سابقه هم نیست. نزدیک به دودهه حضور آمریکا در عراق براساس ادعاهایی بوده که مقامات آمریکای آن زمان مطرح کردند. اتهاماتی که آمریکا متوجه عراق کرده بود و شدت کارزار دولت بوش برای پیشبرد ایده‌اش تا حدی بود که تقریباً تمام رسانه‌های آن زمان آمریکا حامی این حمله بودند و طرح‌های مربوط به آن در سنا رای ۹۹-۱ می‌آوردند، یعنی تمام جمهوری‌خواهان و تمام دمکرات‌ها موافق بودند. این ادعاها بعدها آن چنان بی‌اساس از کار در آمدند که در سال ۲۰۰۸ بین کاندیداهای دموکرات ریاست‌جمهوری و در سال ۲۰۱۶، بین هیلاری کلینتون، دونالد ترامپ، برنی سندرز و سایرین مسابقه مخالفت با حمله به عراق داشتند.
آمریکا حتی برای ایران هم چنین سناریوهایی را «تست» کرده. مثل ماجرای موشک‌های ایرانی که تاریخ روی آنها به سبک آمریکایی درج شده بود یا برچسب استاندارد محصولات ایرانی روی آنها بود و جواد ظریف با انتشار تصویر بسته‌های پفک نمکی در توییتر به آنها واکنش نشان داد.
از برنامه‌ریزان و مبلغان اصلی آن جنگ هم دست بر قضا، همین جان بولتون بود و درست در اولین ساعات حضور دوباره‌اش در دولت آمریکا بعد از یک دهه است که چنین اتهامی مطرح میشود. همزمانی حضور پومپئو و بولتون در دولت ترامپ علنی‌بودن تمایل شدید آنها به مداخله نظامی در خاورمیانه شاید دلیل اصلی این است که واکنش عمومی مقامات دیگر کشورها ملایم‌تر از آن است که نشان از پذیرش کامل این خبر باشد. آنها شاید حمله شیمیایی به مردم خودی را از اسد بعید ندانند اما جعل چنین ماجرایی را از سوی تیمی که بولتون عضو آن باشد، احتمالا پدیده‌ای عادی می‌دانند. شهرت جان بولتون به جنگ‌طلبی افراطی بین دیپلمات‌ها و کارشناس‌های غرب بسیار بالاست، به دلایل مختلف، یکی اینکه جان بولتون شاید تنها چهره‌ای است که هنوز از جنگ عراق دفاع می‌کند.
آن طور که صباح زنگنه، تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل، برای ایلنا می‌نویسد: «داده‌ها نشان می‌دهد که مثلث آمریکا، فرانسه و بریتانیا به دنبال آن است تا ائتلافی علیه پیشروی‌های ارتش سوریه و نیروهای مقاومت تشکیل دهند که به احتمال زیاد مناطق جنوب سوریه در دستور کار آنها قرار می‌گیرد. به گونه‌ای که علاوه بر دوما منطقه درعا به عنوان جغرافیای جدید درگیری‌ها معرفی خواهد شد. لذا ادامه سناریوی حمله شیمیایی به غوطه شرقی را باید در جنوب سوریه دنبال کرد.» در واقع اتهام اصلی برای ساختگی‌بودن این خبر این است که آمریکا و اسرائیل به دنبال بهانه برای حمله به سوریه هستند و از قضا همین امروز سوریه و روسیه مدعی شده‌اند نیروهای این دو کشور به پایگاهی نظامی در حمص حمله هوایی داشته اند. روسیه از اسرائیل درباره حمله به فرودگاه تیفور توضیح خواسته و لاوروف گفته «در صورت حمله آمریکا در قبال دمشق متعهدیم».معاون کمیسیون دفاعی دومای روسیه هم گفته سوریه حق دارد به پایگاهی که منبع حمله بوده، حمله کند. آمریکا و اسرائیل هم البته این اتهام را رد می‌کنند و اسرائیل از توضیح به روسیه امتناع می‌کند. در سناریوی واقعی‌نبودن ماجرای حمله یا لااقل دست‌نداشتن دولت اسد در آن، این حمله فاز بعدی یک آزمایش است: آیا می‌توان با اتهام حمله شیمیایی به اسد، فضا را برای حمله به سوریه آماده کرد؟ به نظر می‌رسد پاسخ اولیه این سوال لااقل مثبت نیست.
همه این‌ها البته به این معنا نیست که ماجرا قطعاً اتفاق نیفتاده. مشکل اصلی یا لااقل یکی از مشکلات مهم وضعیت فعلی سوریه همین است: هیچ یک از طرفین ماجرا به اندازه کافی بی‌طرف نیست که بتوان با قطعیت روی مواضعش حساب کرد. آن‌هایی که بی‌طرف‌اند هم به اندازه کافی دسترسی واقعی ندارند. به همان اندازه‌ای که موضع قطعی آمریکا را در این ماجرا نمی‌توان با قطعیت قبول کرد، موضع طرف مقابل در تکذیب ماجرا را هم نمی‌توان به سادگی پذیرفت. درست مثل ماجرای جاسوس روسی، همه کسانی که به اندازه کافی به ماجرا نزدیک هستند، به اندازه کافی دلیل برای پرهیز از صداقت دارند. تا زمانی که نهادی مستقل ماجرا را بررسی نکند نمی‌توان مطمئن بود، اتفاقی که شاید هیچ وقت نیفتد.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مسئولان و مدیران نظام: تعرض به امنیت و حریم مردم در پیام‌رسان‌های داخلی «حرام شرعی» است
شهردار پایتخت برای بار دوم استعفا داد؛ تهران در شوک فرو رفت نجفی در برزخِ بهشت
«همدلی» از یورش مردم برای تهیه ارز و نقش این اتفاق در افسار گسیختگی بهای دلار گزارش می دهد
غرب بشار اسد را به حمله شیمیایی در سرزمین خودش متهم می‌کند، شرق نمی‌پذیرد اتهام شیمیایی
سانسورهای تمام نشدنی صدا و سیما در مجموعه های مورد علاقه مردم به لج بازی شبیه شده است
روایت سدسازی و سرنوشت‌هایی که دگرگون شد محکومین به مهاجرت
«همدلی» از عوارض افزایش جمعیت شهرنشینی در تهران گزارش می‌دهد مصائب عیالواری تهران
بازیگر نقش بهتاش فریبا در سریال پایتخت: از شعار «اَی خِدا، اَی خِدا» پرسپولیسی‌ها سورپرایز شدم
علی دهقان بلایی که سر خودمان آوردیم
بازیگر نقش بهتاش فریبا در سریال پایتخت: از شعار «اَی خِدا، اَی خِدا» پرسپولیسی‌ها سورپرایز شدم
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مسئولان و مدیران نظام: تعرض به امنیت و حریم مردم در پیام‌رسان‌های داخلی «حرام شرعی» است
