روزنامه همدلی
1397/01/21
«همدلی» از عوارض افزایش جمعیت شهرنشینی در تهران گزارش می‌دهد مصائب عیالواری تهران
چه افرادی در پایتخت باید مشمول افزایش عوارض شهرنشینی شوند؟آسو محمدی - افزایش جمعیت شهرنشین به صورت بی‌رویه عوارض بسیاری دارد و مدیریت شهری تهران و کارشناسان بخش مسکن با اظهار نگرانی درباره «جهش جمعیت شهرنشین» و نسبت به جمعیت شهری به روستایی در ایران حدود که ۲۰واحد درصد بیشتر از متوسط جهانی است، هشدار داده‌اند و در حال حاضر ۷۲درصد جمعیت کشور شهرنشین هستند که طبق برآوردها، این نرخ تا سال ۱۴۰۴ به ۸۷درصد می‌رسد، در حالی که در دنیا متوسط جمعیت شهرنشین ۵۳درصد است. افزایش حاشیه‌نشینی و نابسامانی بازار زمین و مسکن در شهرهای اصلی دو پیامد مهم رشد شهرنشینی است. با این توضیح که شتاب تند رشد جمعیت شهرنشین در ایران، نسبت «ساکنان شهری به روستایی» کشور را در مقایسه با نُرم جهانی، ناموزون کرده و کلانشهرها را با عارضه‌های اقتصادی و اجتماعی مواجه کرده است.
«هر فردی را تنها به دلیل زندگی در پایتخت نباید با افزایش هزینه زندگی مجازات کرد.» این بخشی از اظهارات روز گذشته «محمود صادقی» در واکنش به اظهارنظر یکی از اعضای شورای شهر تهران مبنی بر اینکه تهرانی‌ها باید هزینه زندگی در پایتخت را پرداخت کنند، بود. صادقی گفت: این حرف به صورت کلی از لحاظ تئوری بی‌ربط نیست، اما اجرای آن نیازمند بررسی‌های کارشناسانه است.
«شهرنشین»ها؛ دو سوم جمعیت کشور
از سوی دیگر آمارهای رسمی بانک جهانی و مرکز آمار ایران درباره ترکیب جمعیت شهر و روستا نشان می‌دهد، در حال حاضر نسبت ساکنان شهری به روستایی در دنیا، تقریبا با هم برابر است، اما در ایران، بیش از دو سوم جمعیت کشور را «شهرنشین»ها تشکیل می‌دهند که تعدادشان طی ۵/ ۱دهه (۷۵ تا ۹۰) تقریبا ۵/ ۱برابر شده است. در این میان سال ۲۰۱۴ میلادی سهم شهرنشینی در دنیا معادل ۵۳درصد بوده و برآورد شده نسبت جهانی ساکنان شهرها به روستاها تا سال ۲۰۵۰ به ۶۶درصد برسد. اما در ایران، این نسبت در حال حاضر از ۳/۷۱درصد سال ۱۳۹۰ هم تجاوز کرده و طبق محاسبات مسئولان طرح جامع مسکن، به ۲/۷۲درصد در سال ۱۳۹۲ رسیده است. در ایران طی یک دهه گذشته پدیده تخلیه جمعیت روستاها –که ناشی از جذابیت شغلی شهرها بوده است- سبب شده در فاصله سال‌های ۷۵ تا ۹۲ با نزول ۷/۸درصدی ساکنان روستایی، جمعیت شهرنشین رقمی معادل ۹/۵۱درصد افزایش پیدا کند. طی سال‌های ۸۵ تا ۹۲ نیز درحالی‌که جمعیت کشور سالی ۲۹/۱درصد رشد داشته، جمعیت شهری با افزایش ۱۴/2درصدی روبه‌رو شده به‌طوری‌که جمعیت روستایی در همین مدت، سالانه ۶/۰درصدکم شده است.
تهران یک سکونتگاه بحران‌خیز است
این درحالی است که حجت‌الله میرزایی، معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران در هفدهمین همایش سیاست‌های توسعه مسکن در مهرماه گذشته از تدوین برنامه سوم شهری پایتخت از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ طراحی خبرداد. به گفته میرزایی این برنامه فاصله سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ را شامل میشود. در این برنامه شهری تاکید بر توسعه محله محوری تهران شامل ۱۳۵۰ محله، گذر از برنامه‌ریزی کالبدی به برنامه‌ریزی چند وجهی، گذر از اقتصاد ساخت‌وساز به اقتصاد دانش‌بنیان، واگذاری تصدی‌گری‌ها، شفاف‌سازی و همچنین تسهیل فعالیت بخش خصوصی گنجانده میشود. در دهه گذشته تورم بخش مسکن، ورود مهاجران و حجم بالای ساخت‌وساز، افزایش نقش خوابگاهی تهران، مسائل زیادی برای پایتخت ایجاد کرد. اگرچه مهاجرت‌پذیری تهران متوقف شده است، اما این مشکلات و چالش‌ها همچنان ادامه دارد. وی با اشاره به اینکه تهران درآمد سرانه‌اش به کل دنیا نزدیک است، افزود: درآمد سرانه تهران ۵ برابر دیگر شهرهاست که عامل افزایش مهاجرت به این کلانشهر شده است. معاون شهردار تهران افزود: تهران در سطح ملی از بالاترین سطوح برخورداری و فناوری‌های نوین شهری و شاخص‌های توسعه یافتگی برخوردار است، اما در مقیاس جهانی، شهری توسعه‌نیافته است؛ به خصوص در بخش فناوری‌های نوین و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی.
ایجاد منابع پایدار مورد نیاز شهرداری‌ها
اما نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس در بخش دیگری از سخنانش در این باره گفت: هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای توسعه یافته این امر پذیرفته شده و اجرا میشود، اما اجرای این روش در تهران با توجه به روالی که تاکنون وجود داشته و تنگناهای اقتصادی که مردم با آن مواجه هستند از جمله پایین بودن سطح درآمد کمااینکه در تهران افرادی زندگی می‌کنند که درآمدشان با افرادی که در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند تفاوتی ندارد، اقدام سختی است. محمود صادقی در بیان تاثیر افزایش هزینه‌های زندگی در کلانشهرها تصریح کرد: سیاستگذاری در این زمینه می‌تواند با کاهش جاذبه زندگی در پایتخت به مهاجرت معکوس و کاهش جمعیت منتهی شود، اما اجرای آن در شرایط کنونی تهران کار آسانی نیست. این نماینده مردم در مجلس دهم، تاکید کرد: بی‌تردید تامین هزینه اداره کلانشهری چون تهران مشکل بوده و یکی از روش‌های ایجاد منابع پایدار مورد نیاز شهرداری‌ها نیز همین دریافت عوارض است، اما این اقدام نباید به قیمت سخت‌تر شدن شرایط زندگی مردم تمام شود.
حالا با این توضیحات، نکته‌ای که می‌تواند محل بحث و بررسی باشد وجود یا نبود تناسب میان هزینه و خدمات موجود در تهران است. آنطور که کارشناسان حوزه شهری می‌گویند افراد در گوشه‌وکنار ایران با این ذهنیت که کاری پیدا کنند تا بتوانند معیشت خود را بگذرانند پا به کلانشهرهایی می‌گذارند که هزینه زندگی در آن در مقایسه با شهرستان‌ها و روستاهایی که ساکن آن هستند، بسیار بالا است اما مشکل اینجاست که همین حداقل حقوق را هم در شهر خود نمی‌توانند داشته باشند برای همین راهی شهرهای بزرگ می‌شوند در حالی که به‌عنوان مثال در کلانشهرها قیمت مسکن بسیار بالا است و هزینه اجاره یک آپارتمان کوچک ۶۰ یا ۷۰متری برای سه یا چهار نفر رقمی بالای یک میلیون تومان در ماه است. یعنی پرداخت کرایه‌خانه به‌ویژه اگر تعداد افراد شاغل در خانه فقط یک نفر باشد یعنی فاجعه، تازه اگر فرزندان خانواده دانشجو باشند و هزینه تحصیل هم در کنار دیگر هزینه‌های زندگی قرار بگیرد شرایط سختی به اقتصاد خانواده تحمیل میشود. با این توضیحات، اداره‌کنندگان شهر تهران معتقدند که «شهر را باید براساس درآمدهای پایدار اداره کنیم و دریافت عوارض هم یکی از منابع اصلی درآمد پایدار است برای همین می‌خواهیم شهر را به سمتی پیش ببریم که مردم هزینه خدماتی که به آنها داده میشود را پرداخت کنند.»
افزایش عوارض برای مشاغل با درآمد بالا
با این حال اطلاعات به دست آمده از سرشماری نفوس و مسکن و طرح جامع مسکن تهران نشان می‌دهد که جمعیت شهری کشور به‌ویژه در کلانشهرها به سرعت رو به افزایش است. این رشد با سرعت سبب شده تا نسبت جمعیت شهری به روستایی در ایران از سایر کشورهای در حال توسعه نیز پیشی بگیرد. اما راهکار چیست؟
صادقی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره ارائه راهکار برای تامین اداره کلانشهر تهران اظهار کرد: «هم‌اکنون برای تحقق این مهم باید افزایش عوارض را برای مشاغلی در نظر گرفت که درآمد بالاتری نسبت به سایر مشاغل دارند، نه اینکه هر فردی را که در تهران ساکن است با افزایش هزینه‌ها مجازات کرده و از وی عوارض بالایی دریافت شود.»
با این حال به این نکته هم باید توجه داشت که عبور جمعیت شهرنشین از مرز ۷۰درصد، شهرهای بزرگ از جمله تهران را گریبان‌گیر تهدیدهای ۸ گانه همچون رشد نامتعادل جمعیت به نسبت ظرفیت فیزیکی و طبیعی شهرها، افزایش مهاجرت، تخریب محیط زیست، تشدید آلودگی هوا، رشد حاشیه‌نشینی، افزایش آسیب‌های اجتماعی و در نهایت دو قطبی‌شدن شهر خواهد کرد.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مسئولان و مدیران نظام: تعرض به امنیت و حریم مردم در پیام‌رسان‌های داخلی «حرام شرعی» است
شهردار پایتخت برای بار دوم استعفا داد؛ تهران در شوک فرو رفت نجفی در برزخِ بهشت
«همدلی» از یورش مردم برای تهیه ارز و نقش این اتفاق در افسار گسیختگی بهای دلار گزارش می دهد
غرب بشار اسد را به حمله شیمیایی در سرزمین خودش متهم می‌کند، شرق نمی‌پذیرد اتهام شیمیایی
سانسورهای تمام نشدنی صدا و سیما در مجموعه های مورد علاقه مردم به لج بازی شبیه شده است
روایت سدسازی و سرنوشت‌هایی که دگرگون شد محکومین به مهاجرت
«همدلی» از عوارض افزایش جمعیت شهرنشینی در تهران گزارش می‌دهد مصائب عیالواری تهران
بازیگر نقش بهتاش فریبا در سریال پایتخت: از شعار «اَی خِدا، اَی خِدا» پرسپولیسی‌ها سورپرایز شدم
علی دهقان بلایی که سر خودمان آوردیم
بازیگر نقش بهتاش فریبا در سریال پایتخت: از شعار «اَی خِدا، اَی خِدا» پرسپولیسی‌ها سورپرایز شدم
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مسئولان و مدیران نظام: تعرض به امنیت و حریم مردم در پیام‌رسان‌های داخلی «حرام شرعی» است
