روزنامه آرمان امروز

آذر موسیقی چشم بست

آرمان: اواخر شهریور سال گذشته، برای صدها نفر از جمعیتی که در کنسرت او حضور داشتند، آکوردئون نواخت و همین که کارش تمام شد، از هوش رفت. در آن زمان، می‎شد تشویش و نگرانی را در چشم حاضران مشاهده کرد؛ جمعیتی که برخلاف عرف این سال‎ها، هیچ‎کدام دوربین‎های گوشی‎شان را به سمت سن وحدت نگرفتند تا از این واقعه فیلم بگیرند. چشم‎آذر به پشت‎صحنه انتقال داده شد و گروه در غیاب او، دو کار اجرا کرد اما کمتر حواسی به این دو آهنگ بود، حتی جنس تشویق‎های پایان هر آهنگ نیز با تشویق‎های قبلی که چشم‌آذر رو به جمعیت می‌ایستاد و به آنها تعظیم می‌کرد، فرق داشت. پس از آنتراکت اما او به روی سن آمد و دلیل بیهوشی‎اش را نخوردن قرص‎هایش عنوان کرد، پشت پیانو نشست و با اندکی تامل، رو به جمعیت گفت: «اگر زبانم باز هم گرفت، به قول کیارستمی زندگی و دیگر هیچ...» در آن لحظه، جمعیت داخل سالن، یکباره ایستادند و به‌صورت ممتد، او را تشویق کردند. ته دل تمام آنها لرزیده بود؛ می‎دانستند با آنکه چشم‎آذر با خوردن قرص‎هایش، دوباره جان گرفته، اما مشکل او جدی بود؛ همان‎جا دل تمام دوستداران استاد لرزید و این لرزش ادامه داشت، تا روزی که تلخی جمعه‌بودنش برای دوستداران استاد کم‎نظیر تاریخ موسیقی کشور، دوچندان شد، تا آن روزی که قلبش دیگر قرص‎ها را نپذیرفت و آرام گرفت. کسی چه می‎داند، شاید استاد باز دوباره در دنیای آکاردئون و پیانو و ویلون و نت و کیهان موسیقایی خود فرو رفته و از خوردن قرص‎هایش غافل مانده که اینچنین جمعیت عظیمی را به سوگ واداشته است. ناصر چشم‎آذر برخلاف بسیاری از اساتید موسیقی که با سازهایی نظیر گیتار یا پیانو، قدم در دنیای موسیقی می‎گذارند، با آکاردئون آغاز کرد. خیلی زود مبانی موسیقی را فرا گرفت و در حالی که تنها 17 سال سن داشت، رهبری ارکستر را تجربه کرد و یک سال بعد، کار حرفه‎ای خود را با همکاری با خوانندگان سرشناس پیش از انقلاب آغاز کرد. این اتفاق برای یک نوجوان 18ساله‎ میانه دهه 40، نوید ضمیری روشنفکر را می‎داد که وی از خانواده‎، به‌خصوص پدرش به ارث برده بود. برای ادامه تحصیل در دوره موسیقی، به آمریکا رفت و با فراگیری دوره جاز، دوباره به ایران برگشت و مبانی موسیقی را نزد اساتیدی همچون «مرتضی حنانه» و «ملیک اصلانیان» فرا گرفت تا در 30سالگی، به یکی از معدود دانش‎آموختگان متبحری تبدیل شود که به فنون موسیقی شرقی و غربی اشراف داشت. این میزان تبحر او به‌خصوص در سازهای الکترونیکی که آن زمان در کشورهای متمدن غربی مورد استفاده قرار می‎گرفت، سبب شد تا موسیقی کشور به‌واسطه حضور او، از این دانش جدید برخوردار شود. وی در کارهای خوانندگان و فیلم‎های ایرانی، علاوه بر سازهای آکوستیک همراه با نوازنده، از این جنس کارهای الکترونیکی نیز استفاده کرد. یادمان باشد که چشم‎آذر نخستین فردی بود که در سال 52، دستگاه الکتریکی را وارد بازار موسیقی پاپ کشور کرد.
چشم‌آذر و سینما
دهه 60 برای چشم‎آذری که تا آن سال، اهم فعالیت‎های خود را در آهنگسازی و تنظیم برای خوانندگان می‎دید، با ورود جدی به سینمای ایران همراه شد، وقتی که در همان دهه، دو موسیقی متن متفاوت برای دو اثر «تاراج» (ایرج قادری) و «هامون» (داریوش مهرجویی) نوشت و نشان داد که موزیسینی متبحر و آگاه است. او به‌خوبی در موسیقی متن «هامون»، نوعی سرگشتگی، ابهام و یأس فلسفی را به ذهن مخاطبش متبادر کرد و توانست یکی از نزدیک‎ترین موسیقی‎های متن سینمای ایران را با اتمسفر فیلمنامه مهرجویی بسازد. بنابراین بخش اعظمی از توفیق فلسفی فیلم، مدیون موسیقی متنی است که سرگشتگی‎ها، خلوت و حتی نریشن‎های «حمید هامون» (خسرو شکیبایی) را به زیبایی پوشش می‎داد و مکمل معنایی و درون‎گرایی آن بود. با توفیق «هامون»، چشم‎آذر فعالیت‎های بیشتری در عرصه موسیقی متن فیلم‎ها آغاز کرد و همچنان روی ملود‎ی‎های بلند بدون‎کلام کار کرد که این فعالیت‎ها سبب شد تا وی تمرکز جدی خود را بر روی این عرصه‎ها قرار داده و به شکلی آگاهانه، از فضای پرکاری در ساخت ملودی و تنظیم برای خوانندگان دوری کند. او که در «هامون» توانسته بود مخاطب خاص و به اصطلاح بورژوای فرهنگی را متوجه تزریق هنر جدید خود کند، همین فانتزی را در کار «خواهران غریب» پوراحمد به کار برد و توانست این‎بار، توجه قشر عام و حتی کسانی که میانه چندانی با سینما نداشتند را به خود جلب کند؛ ملودی‎های این کار تا اندازه‎ای مورد استقبال قرار گرفت که وی تشخیص داد آلبوم بعدی خود را با همین نام روانه بازار کند؛ همین کار را هم کرد و آلبوم «خواهران غریب» توانست به یکی از پرفروش‎ترین آلبوم‎های سال تبدیل شود. انتشار این آلبوم درست پس از آنکه گردوخاک آلبوم «باران عشق» هنوز نخوابیده بود، معروفیت بسیاری برای چشم‎آذر، نزد مخاطبان عام و خاص به ارمغان آورد و خیلی زود وی را به یکی از سرمایه‎های اصیل موسیقی ایران تبدیل کرد؛ موزیسینی که آموخته‎های موسیقی غربی و شرقی خود را با یکدیگر به‌خوبی ترکیب می‌کرد و امتزاجی احساسی پدید می‎آورد که موجی از موفقیت‎ها و تحسین‎ها را به خود می‎دید.
چشم‌آذر و دهه 80


دهه 80 برای چشم‎آذر، با مهم‎ترین موسیقی متن کارنامه‎اش آغاز شد؛ اغراق نباشد، مهم‎ترین موسیقی متن تاریخ سینمای ایران. او برای فیلم عصیانگر «قارچ سمی» به زیبایی موسیقی ساخت و توانست علاوه بر سیمرغ بلورین جشنواره بیستم فجر، جایزه هفتمین جشن خانه سینما و لوح زرین انتخاب ویژه «ایران آکتور» را از آن خود کند. مطمئنا اگر فیلم و سازنده‎اش، رسول ملاقلی‎پور، مغضوب برخی قرار نمی‎گرفت و نهایت بدرفتاری با آن نمی‎شد، مطمئنا حجم این جوایز داخلی، بسیار بیشتر هم می‎شد. چشم‎آذر در «قارچ سمی»، نمونه کامل‎تر هنری که در «هامون» به خرج داده بود را نمایان کرد. به موازات قهرمان داستان (دومان قائمی)، تم موسیقایی اثرش را نیز به‌مثابه قهرمان دچار فراز و فرود کرد و توانست آن عصیان فروخفته در کاراکتر فیلم را به زیبایی هرچه تمام‎تر در موسیقی متن خود متجلی کند. عصیانی که در برابر بی‎عدالتی سیاسیون تازه بال‎وپرگرفته، رنگ حسرت به خود می‎گرفت و اگرچه ظاهرا شکست می‎خورد اما مردانه و ایستاده از بازی حذف می‎شد. تمامی این پارامترها، با روشنگری و ایده‎آل خاصی در موسیقی‎متن این فیلم خود را نشان داد. از همین‌رو، موسیقی متن «قارچ سمی» از معدود و شاید تنها کارهایی باشد که بخشی جدایی‎ناپذیر از این فیلم شد که اگر آن را از کلیت فیلم برداریم، با یک اثر الکن که نمی‎تواند پیام و فحوای خود را برساند، مواجه می‎شویم. انقلاب درونی ناشی از مسحورشدگی شنیداری این اثر، جزو مصادیقی است که سبب می‎شود تا بهترین کار چشم‎آذر در حوزه موسیقی متن، حتی تا امروز که بیش از 26 سال از زمان سخت آن می‎گذرد، جذابیت و مانایی خاصی را در خود داشته باشد. چشم‎آذر پس از این شاهکار، موسیقی‎متن فیلم‎های بسیاری را تولید کرد که البته هیچ‌یک نتوانستند موفقیت «قارچ سمی» را تکرار کنند. خود او نیز علاقه و احترام ویژه‎ای برای این کار قائل بود و در تمامی کنسرت‎های خود، این آهنگ را در میان استقبال قابل توجه مخاطبانش اجرا می‌کرد. آهنگ‎هایی را برای خوانندگان آن‎سوی آب ساخت و تنظیم کرد، در عرصه تولید آلبوم، موفقیت مسحورکننده «باران عشق» را می‎دید که مرزها را درنوردیده بود و هنوز هم با شیدایی و احترام قابل توجهی از آن یاد می‎شود و در عرصه موسیقی متن نیز کارهای ماندگاری همچون «قارچ سمی»، «خواهران غریب» و «هامون» را در پرونده می‎دید. ضمن آنکه دو بار برای فیلم‎های «چشم شیطان» و «قارچ سمی» موفق به دریافت سیمرغ و یک بار هم برای «گشت ارشاد»، دیپلم افتخار جشنواره فجر را به‌دست آورد. تمام این موفقیت‎ها سبب می‎شود تا چشم‎آذر، یک سروگردن بالاتر از موزیسین‎های ایرانی قرار بگیرد. خدمات او به موسیقی پاپ به‌خصوص در زمینه معرفی و رواج ‌سازهای الکترونیک که طی این سال‌ها، اساس مکتبی موسیقی پاپ بسیاری از خوانندگان کوچک و بزرگ قرار گرفته، غیرقابل انکار است... و حالا چگونه تصور کنیم آن که در ابتدا آکاردئون سفید می‎نواخت و سپس پشت پیانو می‎نشست و مهربانانه جمعیتی را نظاره می‎کرد که تنها به عشق او به کنسرت آمده بودند، دیگر در میان ما نیست؟ جمعیتی که سوت و کف و جیغ آنها به‌دلیل رقص نور و بیس‎های الکترونیکی تند نبود و آمده بودند تا یک دنیا سحر و شگفتی را از فکر مرد آرام روی سن به یغما ببرند. مردی که پس از هر بار اجرا، عادت داشت دو کف دستش را مقابل صورتش قرار داده و سرش را به نشانه تشکر به سمت تماشاگران خم کند.
وداع آخر
پیکر زنده‌یاد ناصر چشم‌آذر آهنگساز و نوازنده پیشکسوت کشورمان ساعت ۹ صبح روز یکشنبه شانزدهم اردبیهشت ماه از مقابل تالار وحدت تهران به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) تشییع می‌شود و در قطعه هنرمندان آرام خواهد گرفت.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
در فضای منافع ملی (اعتماد) دیکتاتورهای کوچولو! (یادداشت روز) (کيهان) مذاکرات مدعی اروپایی پیدا کرد (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
این مقالات ۲درصدی ازپشت پرده مناظره‌ها تا حصر روحاني: مسدود سازان را معرفي‌كنيد «جريان‌فشار» علیه ٧ گزينه شهرداری فيلتر دلواپسان عليه روحاني واكنش‌ظريف،وعده بريتانيا ارجاع پرونده ۸ بیمارستان به مراجع قضائی برخی برای هجمه، خیلی بهانه لازم ندارند آذر موسیقی چشم بست انتظار تغییر در کابینه نداشته باشیم یاد د اشـت‌‌هـای اخـتصـاصـی تندروهای آمریکا و ایران در انتظار جشن پایان برجام فیلترینگ تلگرام و سکوت روحانی اطلاعیه پلیس درباره خیابان ولیعصر تهران خبر
قیمت لحظه ای ارز دیجیتال