روزنامه همدلی
1397/05/23
«همدلی» افزایش 4 درصدی اجاره نشینی طی 5 سال گذشته و تاثیر آن بر زندگی شهروندان را بررسی کرد
سقوط طبقاتی مستاجرهاهمدلی| فاطمه آقایی فرد:سرت را که می‌چرخانی، با افرادی مواجه می‌شوی که زمانی برای خودشان برو و بیایی داشتند، در شمالی‌ترین نقاط پایتخت، هر چند در خانه‌های اجاره‌ای زندگی می‌کردند، یا حداقل اینکه از قدرت خرید کالاهایی برخوردار بودند که این‌روزها در دسته لوکس‌ها طبقه‌بندی شده‌اند. همان‌هایی‌که اگر هزینه سفر به گرانترین کشورهای دنیا را نداشتند، حداقل دخل‌و‌خرجشان با سفرهای داخلی جور درمی‌آمد. خلاصه اینکه از قدرت کافی برای اینکه روی پای خود بایستند، برخوردار بودند و تفریحات زندگی برایشان بیشتر از حالا قابل درک بود.
اما حالا همین افراد، وقتی لب به سخن می‌گشایند، از سقوط تلخی یاد می‌کنند که کوچکترین ضربه‌‌اش، هدایت آن‌ها از مناطق مرفه‌نشنین شهر به حاشیه بوده است. ستاره، دختری که در گذشته در یکی از سفارتخانه‌ها فعالیت می‌کرد، اما به گفته خودش این سفارتخانه بعدها به دلیل قطع شدن روابط دیپلماتیک با ایران، تعطیل شد، در این‌باره به «همدلی»، می‌گوید: «از اوایل دهه 90 که با تعطیلی این سفارتخانه کار دیگری پیدا کردم و درآمدم کمتر شد، مجبور شدم تا محل زندگی‌ام را از نیاوران به سید خندان منتقل کنم؛ احساس میکنم از میان طبقه متوسط جامعه به طبقه ضعیف‌تر سقوط کرده‌ام.» وحید هم در این‌باره می‌گوید: «سال 85 خیابان گیشا زندگی می کردم و مالک خانه‌ام بودم. اما حالا چند سالی است که در محله پیروزی زندگی میکنم.» و حرف‌هایی از این دست که هر روز از اطرافیانمان به گوش می‌رسد.
حاشیه‌نشینی و کاهش سطح رفاه در کشور نه اینکه داستان تازه‌ای باشد یا تنها از زبان اطرافیان یا آشنایان به گوش برسد، حتی آمارهای رسمی هم مهر تایید بر این اتفاق می‌زنند. 9 مرداد سال 92 بود که مهر در گزارشی نوشت، «آمارهای متفاوت درباره حاشیه‌نشینان، به دلیل تعریف‌های گوناگون از این گروهها ارائه شده، ولی آنچه مسلم است بیش از 20 درصد جمعیت تهران به دلایل مختلف از جمله فشار هزینه معیشت روزانه و هزینه تامین مسکن حاشیه نشین شده‌اند.»
ایرنا هم در هفتم بهمن‌ماه سال 94 با اشاره به افزایش حاشیه‌نشینی در ایران نوشت، در خوش‌بینانه‌ترین برآوردها از کل جمعیت حاشیه نشین در جهان، حدود 10 میلیون نفر آن در ایران زندگی می کنند. حالا تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران حکایت از آن دارد که آمار مستاجرها از ۲۶.۶ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۳۰.۷ درصد در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است.
بر اساس این آمار، در تیرماه ۱۳۹۷ رشد قیمت خرید و فروش مسکن شهر تهران ۵۴.۲ درصد به ثبت رسیده؛ در حالی که افزایش اجاره بها ۱۳.۶ درصد اعلام شده است. بنابراین فاصله ۴۰.۶ درصدی بین این دو شاخص وجود دارد. علت اصلی این موضوع به نبود توان مستاجران برمی‌گردد. با این وجود طبق بررسی‌های میدانی، مبلغ قراردادهای اجاره در بعضی مناطق شهر تهران نسبت به سال قبل رشد ۳۰ تا ۵۰ درصد یافته و به همین دلیل گفته میشود بعضی از خانوارهای اجاره‌نشین در حال ترک تهران هستند.
آنچه از دل این آمارها بیرون می‌آید، جدا از اثرات مخرب اجتماعی، هر بیننده‌ای را یاد حال و روز اقتصادی می‌اندازد که گویی در حال وخیم‌تر شدن است. به‌نظر می‌رسد که این موضوع سیگنال‌های مهمی را به اقتصاد منتقل می‌کند تا این پیام را به گوش برساند کاهش رفاه اقتصادی شتاب گرفته است. اگرچه به باور بسیاری از کارشناسان اقتصادی، این پدیده یک روال طبیعی است و در همه کشورهای دنیا سقوط از بالا به پایین و برعکس اتفاق می‌افتد، اما بنظر می‌رسد در سال‌های اخیر بحث شکاف طبقاتی در ایران ابعاد نگران کننده ای را آغاز کرده است.
مردم چرا فقیرتر شدند؟
به باور بسیاری از کارشناسان، افزایش تورم و بالا رفتن درآمدهای نفتی دو نکته‌ای هستند که در کاهش سطح رفاه افراد تاثیر داشته‌اند. کامران ندری، یکی از کارشناسان اقتصادی، دلیل مهم افزایش شکاف طبقاتی در میان افراد را ناشی از بالاتر رفتن درآمدهای نفتی و ایجاد رانت در کشور می‌داند که بر ثروت عده‌ای افزود و در مقابل باعث افت عده‌ای دیگر شده است. به گفته این کارشناس: «در همه جوامع حرکت از بالا به پایین و برعکس در جامعه وجود دارد و این طبیعت زندگی اجتماعی است، اما باید دید به جای افرادی که در نقاط خوب پایتخت زندگی می‌کردند و حالا ناچار به ترک این مناطق شده، یا از مالکیت به مستاجری رسیدهاند، چه کسانی آمده‌اند؟»
ندری افزود: «من فکر میکنم تورم نقش چندانی در افزایش شکاف طبقاتی نداشته است، زیرا در دهه 70 متوسط تورم بالاتر از میزان تورم در دهه 80 بوده است.» او در ادامه بحران سقوط پله‌ای به طبقه پایین را ناشی از بالا رفتن درآمدهای نفتی و ایجاد رانت عنوان می‌کند. به گفته ندری: «در طول دهه 80، اقتصاد سرشار از درآمدهای نفتی بود، و این موضوع باعث شد تا عده‌ای با بالا رفتن درآمدهای نفتی از این وضعیت سوء استقاده کرده و درصد بالایی از این درآمدها را به حساب خود وارد کنند و افرادی را که در طبقه متوسط جامعه بودند را به مناطق حاشیه برانند.»
به گفته این کارشناس: «در سال‌های 85 تا 89، درآمدهای نفتی به شیوه درستی توزیع نشد و این موضوع باعث ایجاد رانت گسترده در کشور شد تا جایی که نمی‌توان گفت حاکمیت خصوصی شکل گرفت، بلکه مالکیت عمومی و غیر دولتی رواج پیدا کرد که بر اساس آن برخی از افرادی که وابسته به نهادها و ارگان‌ها بودند ثروت زیادی را وارد حساب خود کردند و این موضوع شتاب اختلاف طبقاتی دامن زد.»
مسکن در صدر هزینه‌ها
در میان هزینههای اصلی مردم، مسکن بالاترین بخش را به خود اختصاص می‌دهد که به باور بسیاری از کارشناسان، با تورمی که در سال‌های اخیر از خود نشان داده است، باعث سقوط سطح رفاه عمومی در جامعه شده تا جایی که بر اساس گزارش‌های میدانی، عده زیادی را از نقاط شمالی شهر به حاشیه رانده یا خانه به دوش کرده است. نگاهی به گزارش‌ها نشان می‌دهد که تورم این بخش از سال 92 به بعد با سرعت بیشتری افزایش یافته است. آنطور که اقتصاد آنلاین در سوم خرداد ماه همین امسال در گزارشی نوشته است: در حال حاضر تورم مسکن نسبت به اسفند ۹۲، رقمی معادل ۴۱ درصد است؛ به این معنا که سطح قیمت اسمی مسکن در فروردین امسال ۴۱ درصد از آنچه در اسفند سال ۹۲ بود، بیشتر شده است. نکته قابل توجه درباره روند رشد قیمت مسکن طی ۴ سال گذشته به «شکل افزایش» ارتباط دارد. عمده افزایش قیمت مسکن در این فاصله زمانی، طی ۶ ماه دوم سال ۹۶ رخ داد.
بر اساس این گزارش، در حال حاضر شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی خانوار نسبت به پایان سال ۹۲، حدود ۵۴ درصد افزایش پیدا کرده است. اما در مقایسه با این میزان تورم عمومی و قیمت اسمی مسکن رشد ۴۱ درصدی را تجربه کرده است.
از طرفی نیز گزارش‌ها حاکی از آن است که قیمت مسکن طی یک سال اخیر، بیش از ۲۵ درصد پرش کرده است و قیمت‌ها از توان مالی غالب خریداران مصرفی عبور کرده است.
با این همه ندری، علت اصلی کاهش قدرت خرید مردم را ناشی از افزایش تورم عنوان نمی‌کند و معتقد است: «تورم به نفع کسانی است که وام‌های بانکی استفاده کرده‌اند و دسترسی به منابع بانکی داشتند، یعنی با استفاده از این تسهیلات در یک زمانی مسکن و زمین را با قیمت پایینتر خریداری کرده‌اند و بعدا که قیمت املاک آن‌ها رشد کرد، سود خوبی را وارد حساب خود کردند، این در حالی است که افرادی که از منابع بانکی استفاده کردند، قیمت اقساط پرداختی‌شان ثابت ماند و ارزش ملک آن‌ها با تورم بالاتر رفت.»
گزارش اخیر بانک مرکزی که در اوایل مرداد ماه امسال منتشر شده نیز نشان می‌دهدکه در سال 96، 59 درصد از کل هزینه یک خانوار شهری مربوط به مسکن و خوراکی ها و آشامیدنی ها بوده است که در مقایسه با 10 سال گذشته، یعنی در سال 1386 این سهم 55.2 درصد بوده است. بنابراین طبیعی است که حالا شاهد زندگی‌هایی باشیم که به قول معروف از عرش به فرش رسیدهاند.
سایر اخبار این روزنامه
همدلی از کشت محصولات آب بر در کشور گزارش می‌دهد هندوانه متهم کم‌آبی
امروز «علی حاتمی»، شاعر سینمای ایران برای هفتاد و چهارمین بار زاده میشود ابرمرد مشرقی
دیدار هزاران نفر از قشرهای مختلف مردم با رهبر معظم انقلاب اسلامی با زورگویان مذاکره نمی‌کنیم
«همدلی» افزایش 4 درصدی اجاره نشینی طی 5 سال گذشته و تاثیر آن بر زندگی شهروندان را بررسی کرد
برای سالروز درگذشت حسینعلی وزیری تبار که سربه زیر و باشکوه نواخت آوای غریب آشنا
از تحلیل روابط خارجی ایران و آمریکا تا ایرادها و اشکال‌های اصلاح‌طلبی در گفت‌وگوی اختصاصی فیاض زاهد با «همدلی»
سیدعبدالهادی آرامی چرا مجلس پرینتر ندارد؟
رئیس قوه قضاییه: با موافقت رهبری صرفاً برخی تشریفات رسیدگی به پرونده مفاسد اقتصادی حذف شد
کمالوندی: ماندن در برجام بهتر از نماندن در آن است
ظریف: تحریم‌های آمریکا باعث تغییر سیاست منطقه‌ای ایران نمی‌شود
بطحایی خبر داد؛ هفته آینده با استیضاح‌کنندگانم دیدار میکنم
وزیر خارجه ترکیه: از دیپلماسی استقبال می‌کنیم ولی زیر بار زور نمی‌رویم
