روزنامه شهروند
1399/01/27
نگرانی از سفرهای زیرزمینی
[فروغ فکری] شانزدهم فروردین و یک هفته مانده به اجرای طرح فاصله‌گذاری هوشمند اجتماعی، متروی تهران ۲۸۸هزار مسافر داشت. همان زمان علیرضا زالی، فرمانده ستاد عملیات مدیریت کرونا در تهران اعلام کرد نتیجه این رفت‌وآمدها در هفته‌های آینده مشخص میشود و باید منتظر موج جدید بیماری در پایتخت بود.یک هفته پس از آن و با شروع طرح فاصله‌گذاری هوشمند و حضور دوسوم کارمندان و برگشت به کار بسیاری از کارگران، زالی بار دیگر گفت که «اگر امروز شاهد ازدحام و تراکم در تهران هستیم، در طی ۲۴ یا ۴۸ ساعت آینده ممکن است تغییری در الگوی مراجعان به مراکز درمانی ایجاد نشود و این موضوع کاملا فریبنده است، زیرا همان‌طور که بارها اشاره کردیم برای تحلیل صحیح باید در پایان دوره نهفتگی در افرادی که در مقطع فعلی در سطح شهر تردد می‌کنند، آمار را بررسی کنیم، نتایج ازدحام امروز بین ۵ تا ۱۴ روز آینده مشخص میشود.» ابراز نگرانی‌ها اما تغییر چندانی در الگوی رفت‌وآمد ایجاد نکرده است و هرچند به صورت روزانه آمار تردد وسایل نقلیه اعلام نمی‌شود، اما مترو در این روزها هر روز شلوغ‌تر از روز قبل بوده و همه آنهایی که این روزها در شهر حاضرند و از مترو استفاده می‌کنند، فقط از شلوغی می‌گویند و بس. به‌ازای هر مسافر، یک دستفروش
دستفروش ماسک سیاه را با ظرافت از کیسه‌اش درمی‌آورد و می‌گوید «تست کن». خریدار، این روزها در متروی تهران کم است و فروشندگان با هر مسافر خوش‌وبش می‌کنند و از او می‌خواهند چیزی بخرد. هرچند مسافران کم‌علاقه‌تر از همیشه با دستفروشان برخورد می‌کنند. چند فروشنده بیشتر در خط ۵ متروی تهران نیست. آنها هم اغلب ماسک و دستکش می‌فروشند. وحید بسته‌های بیسکویت و کلوچه‌اش را که پیش از این می‌فروخت، در خانه گذاشته و همین هفته با ۲۰۰هزار تومان به بازار تهران رفته است. بسته‌های ماسک و دستکش خریده و مانند مردان دیگر می‌فروشد: «کسی خوراکی نمی‌خره. بیسکویت را گذاشتم خانه، ماسک آوردم.»
زنان فروشنده اما اغلب جنس‌های قدیمی‌شان را آورده‌اند؛ لوازم آرایش، دستبند و جوراب. مریم می‌گوید امروز اولین روزی است که در سال جدید برای کار آمده. در روزهای عید فقط یکی دو بار از مترو استفاده کرده و آن هم برای جابه‌جایی بوده، نه کار: «۱۲سال است در مترو کار می‌کنم، اما هیچ‌وقت وضعیت این‌قدر برایم سخت نبوده. خرجی نداریم و چاره‌ای جز آمدن در مترو نیست.» او و همکاران دیگرش جزو دستفروشانی نبوده‌اند که بسته معیشتی بنیاد مستضعفان را دریافت کنند. او از این بسته‌ها که تاکنون به دستفروشان بازارچه‌های فصلی و ثابت داده شده، بی‌خبر است و درباره‌اش هم نشنیده.
تعداد دستفروشان در خط متروی کرج به تهران به تعداد مسافران است؛ به‌ازای هر مسافر یک دستفروش. همین مسافران اما وقتی پایشان به ایستگاه صادقیه می‌رسد، در کنار دیگر مسافران ایستاده منتظر قطار جمعیت زیادی می‌شوند. آن هم در قطارهایی که خبری از فاصله‌گذاری اجتماعی و علامت‌های «نشستن ممنوع است» روی صندلی‌هایش دیده نمی‌شود. آن‌طور که مشخص است هنوز تعداد بسیاری از قطارهای شهری علامت‌های «نشستن ممنوع» و فاصله را ندارند و این شامل قطارهای خط پنج هم میشود. علامت‌هایی که بهنام، دیگر فروشنده ماسک می‌گوید بودونبودشان توفیری ندارد: «واگن‌های مخصوص زنان معمولا در این روزها خلوت‌تر است، اما واگن‌های عمومی در بعضی از ساعت‌ها خیلی شلوغ است و اغلب هم عصرها شلوغ می‌شوند. در آن زمان بودونبود این علایم مهم نیست.
افراد می‌خواهند بنشینند. خسته‌اند و برایشان اهمیتی ندارد.» او می‌گوید بعد از شیوع کرونا هر روز به مترو آمده و تنها در روزهای اخیر کمی بازار بهتری داشته است، اما باز هم این وضع کفاف زندگی‌اش را نمی‌دهد. مریم رشته کلام را در دست می‌گیرد و می‌گوید اینکه بیمه ندارد، در این وضع عاملی بوده تا از نظر روانی فشار چندبرابری را تحمل کند. آرش اما تنها دستفروش و تنها فرد حاضر در مترو است که شیلد محافظ بر صورتش دارد. شیلد را ۱۰هزار تومان و ماسک روی صورتش را ۲۰ هزار تومان خریده است.
برگه‌ای در دستش دارد که روی آن قیمت آدامس، چسب‌زخم و فال‌های در دستش را نوشته و مقابل هر که می‌ایستد با زبان اشاره می‌خواهد از او خرید کند. او کر و لال است و ۱۵سال دارد. «از میدان شهدا میام. هر روز اومدم.» برای او کرونا آن‌قدر جدی است که توجهی به نظر همکارانش ندارد، به کسانی که به دلیل شیلد محافظ به او می‌خندند. او هم می‌خندند و بعد هم نحوه صحیح شستن دست‌ها را به آنها یادآوری می‌کند: «من بیشتر در خط کلاهدوز جنس می‌فروشم. اونجا خلوت‌تره.» متروهای آن خط بیشتر علامت‌گذاری شده‌اند و شلوغی‌شان در بعضی ساعات روز کمتر است و همین هم برای آرش کافی است. فقط یک راه؛ مترو تعطیل شود
استفاده از ماسک هنوز اجباری نیست و کم نیستند آنهایی که بدون ماسک در مترو حاضرند. چند روز قبل فرنوش نوبخت، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران اعلام کرد در صورتی که حجم مسافران زیاد باشد استفاده از ماسک در مترو اجباری میشود: «برنامه‌هایی داریم که استفاده از ماسک در مترو اجباری شود و از وزارت بهداشت نیز درخواست کرده‌ایم این موضوع را اعلام کند.»
هنوز این برنامه و درخواست با وجود بالا رفتن حجم مسافران اعلام نشده و این درحالی است که اوایل اسفندماه، علی اعطا، سخنگوی شورای شهر از عرضه ماسک و دستکش رایگان در مترو خبر داده بود. اتفاقی که هیچگاه عملی نشد و پس از آن هم زهرا نژادبهرام، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران اعلام کرد که پس از آنکه شهرداری و شورای شهر پیشنهاد استفاده اجباری از ماسک در متروی تهران را به منظور پیشگیری از کرونا مطرح کردند از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا رد شد و این ستاد اجباری کردن ماسک را نپذیرفت.
این درحالی است که مترو روزهای شلوغی را می‌گذراند و سیما که در یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای کار می‌کند و هر روز مسافر متروست می‌گوید در روزهای اخیر صبح‌های بسیار شلوغی را تجربه کرده و هر روز با استرس به خانه برگشته است چون تعدادی از مردم نه ماسک دارند و نه دستکش: «تعداد کسانی که ماسک و دستکش ندارند زیاد است. بعضی از واگن‌ها بوی ضدعفونی نمی‌دهد و من همیشه فکر می‌کنم این ضدعفونی‌کننده‌ها چقدر موثر است. این ترس‌ها و سوالات را هر روز با خودم این طرف و آن طرف می‌برم.» سعید هم می‌گوید اجبار استفاده از ماسک در ورودی مترو باید وجود داشته باشد تا شاید آن عده که رعایت نمی‌کنند به فکر بیفتند.
او کارمند متروست و حالا نگران شلوغی روزهای پیش رو: «شاید بد نباشد در ورودی متروها ضدعفونی‌کننده دست گذاشته شود یا با کمک وزارت بهداشت نیرویی برای تب‌سنجی در ورودی‌های مترو حاضر شود. این کارها شاید در این شرایط سخت باشد اما نتیجه بهتری خواهد داشت.» تینا هم با سعید موافق است و می‌گوید اگر تب‌سنجی در مترو عملیاتی شود شاید به غربالگری بیماران هم کمک بیشتری شود. او که کارمند شرکتی خصوصی است ساعت شلوغی مترو در روزهای اخیر را ترسناک توصیف می‌کند و معتقد است رعایت فاصله در فضایی چون مترو غیرممکن است. او امروز مرخصی ساعتی گرفته تا ساعت ۱۰ به سرکار برسد و با این وجود ساعت ۱۰ صبح هم همچنان مسافران و دستفروشان در متروی شهری تهران کم نیستند.
غیرممکن بودن رعایت فاصله در مترو را پیش از این فرنوش نوبخت هم بیان کرده و در گفت‌وگویی تلویزیونی گفته بود: «مقابل پله‌برقی‌ها تجمع میشود و رعایت فاصله یک تا یک‌ونیم متر غیرممکن است. چون شبکه حمل‌ونقل مترو برای انبوه آدم‌ها ساخته شده و اگر بخواهیم این فاصله را رعایت کنیم دالان‌ها و راهروها جوابگو نیست.»
او روز گذشته در ویدیوکنفرانس خبری‌اش تنها راه چاره این وضع را تغییر ساعت کار ادارات و سازمان‌ها دانسته تا با کاهش مسافران در ساعت پیک، فاصله‌گذاری اجتماعی در مترو رعایت شود. اما زهرا نژادبهرام در گفت‌وگو با «شهروند» تنها راه موجود را بستن مترو می‌داند و کاهش مسافران در ساعت پیک و ... را نتیجه‌بخش نمی‌داند: «از زمان اعلام شیوع گسترده کرونا در کشور، یکی از دغدغه‌های ما در شورا بحث استفاده از وسایل نقلیه عمومی بود. وسایلی که هرچند گفته میشود ضدعفونی در آنها صورت می‌گیرد اما همچنان نگرانی و ضریب خطر در آنها به دلیل استفاده تعداد زیادی از مردم بالاست. همین هم دلیلی بود که از ابتدا شورا طرح تعطیلی مترو را مطرح کرد. طرحی که مورد پذیرش قرار نگرفت.»
او می‌گوید گلایه‌شان این است که به نظرات شورا توجهی نمی‌شود و آنها هم نماینده‌ای در ستاد ملی مبارزه با کرونا ندارند و نمایندگان مدیریت شهری و شهرداری تنها در این ستاد حاضرند: «در جلسه اخیر طرح اجباری کردن ماسک در مترو هم که توسط این نمایندگان مطرح شده بود، متاسفانه با موافقت همراه نبوده و این درحالی است که دلیل این موافقت نشدن هم عنوان نشده است و در نتیجه ما کاری از دست‌مان برنمی‌آید.»
این عضو هیأت رئیسه شورا معتقد است طرح‌هایی چون غربالگری و تب‌سنجی در ورودی متروها هم درنهایت بی‌نتیجه خواهد بود چرا که می‌دانیم بسیاری از کسانی که ناقل‌ا‌ند علایمی مانند تب ندارند و در نتیجه نمی‌توان به آن هم اعتماد داشت: «باید گفت تنها راهی که به نظر می‌رسد، بستن مترو تا زمان رفع وضع اضطرار این بیماری است. آن هم در شرایطی که از هفته آینده قرار است دو سوم کارکنان به کار برگردند و 75درصد اصناف باز شوند و با ورود این حجم از افراد فقط نگرانی‌ها افزایش خواهد یافت.»
دالان‌ها و راهروهای مترو از روز شانزدهم فروردین تاکنون هر روز مسافران بیشتری به خود دیده‌اند. پله‌برقی‌ها هم در بعضی از ایستگاه‌های مادر شلوغ بوده‌اند. عصرها همچنان تردد بیشتر و توجه به فاصله‌گذاری با وجود افزایش مسافر غیرممکن است. استفاده از ماسک و دستکش هنوز اجباری نیست و دستفروشان مجبور به کار و قشر بزرگی از مردم هم مجبور به استفاده از وسیله نقلیه عمومی‌اند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
